Boks
Boks, zwany inaczej pięściarstwem, to sport walki, w którym dwóch zawodników walczy ze sobą jedynie przy użyciu pięści osłoniętych specjalnymi rękawicami ochronnymi. Boks należy do najstarszych sportów, znany był już w starożytnym Rzymie i Grecji i wchodził w zakres programu greckich igrzysk olimpijskich. Walka bokserska polega na tym, by zawodnicy zadawali sobie dobre technicznie ciosy bokserskie. Wyróżnia się ciosy proste, ciosy sierpowe oraz tzw. haki, czyli ciosy z dołu – podbródkowe lub na korpus.
Zobacz film: "Trenowanie boksu"
- 1. Historia boksu
- 1.1. Boks amatorski
- 1.2. Kontrowersje wokół boksu zawodowego
- 2. Trenowanie boksu
- 2.1. Ciosy bokserskie
- 2.2. Pozycje obronne w boksie
- 3. Kategorie wagowe w boksie
- 4. Sprzęt bokserski
1. Historia boksu
Boks znano już w starożytnym Rzymie oraz w Helladzie i włączono go do programu ówczesnych igrzysk olimpijskich. Bijatyki dwóch zawodników były bardzo brutalne i często kończyły się śmiercią. Pozbawiony określonych reguł boks starożytny miał niewiele wspólnego ze sportem.
Boks jako dyscyplina sportowa narodził się w 1719 roku w Anglii. Wówczas to James Figg, uznawany za pierwszego w historii mistrza Anglii, założył przy Tottenham Court Road w Londynie „akademię” boksu. Walczący nie nosili rękawic i zadawali ciosy, dopóki któryś z nich nie opadł z sił.
W 1730 roku Jamesa Figga zastąpił Jack Broughton, który przez 18 lat zachował mistrzowski tytuł i jako pierwszy skodyfikował podstawowe zasady tego sportu. Wstrząśniety śmiercią na ringu jednego ze swoich przeciwników, George'a Stevensona, sformułował i wprowadził w życie zbiór reguł walki. Rękawice – podstawowy atrybut boksera, pojawiły się dopiero w 1881 roku. W 1916 podjęto decyzję o ograniczeniu oficjalnych walk o mistrzostwo do piętnastu rund po trzy minuty każda, z jednominutowymi przerwami. W przypadku amatorów formułę ograniczono do trzech trzyminutowych rund. W latach 80. XX wieku, wskutek tragicznej śmierci koreańskiego boksera Kim Duk-koo, walki zawodowe ograniczono do dwunastu rund.
1.1. Boks amatorski
Jako sport amatorski boks zajmuje specjalne miejsce w olimpijskiej tradycji. W programie igrzysk pojawił się już w 1904 roku w Saint Louis. Nieobecny był tylko raz, w 1912 roku, ze względu na zakaz uprawiania tego sportu w Szwecji. Powrócił na kolejnej olimpiadzie w Antwerpii w roku 1920. Wielu zawodowych mistrzów świata wagi ciężkie j było wcześniej mistrzami olimpijskimi, m.in. Muhammad Ali, Joe Frazier, George Foreman, Lennox Lewis czy bracia Michael i Leon Spinks. W 1946 roku powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Boksu Amatorskiego (AIBA). Obecnie liczy ono ponad 190 członków. Od 1974 roku pod jego przewodnictwem organizowane są amatorskie mistrzostwa świata.
1.2. Kontrowersje wokół boksu zawodowego
Mimo ciągłego udoskonalania metod sędziowania, lepszego przygotowania bokserów i opieki medycznej, wypadki w boksie nie są niczym niezwykłym. Spory między różnymi organizacjami, które roszczą sobie prawo sankcjonowania walk o mistrzostwo świata, uniemożliwiają ustalenie jednolitej hierarchii zawodników w poszczególnych kategoriach wagowych. Podobnie wygląda sytuacja w boksie amatorskim. Z tego względu Międzynarodowy Komitet Olimpijski już kilkakrotnie groził usunięciem boksu z programu olimpijskiego, zwłaszcza po rozmaitych skandalach związanych z poziomem sędziowania i niektórymi werdyktami sędziów. Do złej opinii o boksie zawodowym przyczyniają się niekiedy bardzo poważne kontuzje zawodników, a nawet wypadki śmiertelne.
2. Trenowanie boksu
Trening bokserski wymaga dobrej kondycji fizycznej i siły mięśniowej. W skutecznym zadawaniu ciosów liczą się także właściwa technika, szybkość i koncentracja. Dobry bokser powinien nie tylko przykładać dużą wagę do muskulatury ciała i siły mięśni rąk oraz obręczy barkowej, ale też do zwinności nóg i umiejętności unikania ciosów przeciwnika. Podstawowy element techniki w walce bokserskiej stanowią właśnie ciosy. Prawidłowo ciosy bokserskie powinny być zadawane przednią, wypchaną cześcią zamkniętej rękawicy w przednie i boczne części głowy, do linii uszu oraz powyżej pasa z przodu i z boku do linii ramion opuszczonych luźno wzdłuż tułowia.
2.1. Ciosy bokserskie
Rozróżnia się ciosy sierpowe, ciosy proste oraz ciosy z dołu. W zależności od tego, która ręka zadaje ciosy, mówi się o ciosach prawych i lewych.
W zależności od celu ataku można wymienić ciosy na górę – w głowę – i ciosy na dół, czyli w tułów. Jeśli wziąć pod uwagę zasięg ręki, wyróżnia się ciosy krótkie i długie. Najczęściej stosowane w walce są ciosy proste. Charakteryzują się dużą szybkością i skutecznością. Wykorzystuje się je do ataku na dystans i w półdystansie oraz jako kontrciosy w obronie. Rozróżnia się cztery podstawowe ciosy proste: lewy prosty na górę, lewy prosty na dół, prawy prosty w górę i prawy prosty na dół. W angielskiej terminologii bokserskiej cios wykonywany tą ręką, po której stronie znajduje się wysunięta do przodu noga, określa się jako jab, zaś przeciwną ręką – cross.
Ciosy sierpowe to ciosy boczne, które dochodzą do przeciwnika z boku. Najczęściej stosowane są w półdystansie i charakteryzują się silną pracą skrętną tułowia z przeniesieniem ciężaru ciała w kierunku ciosu. Muszą być wykonywane przy współudziale pracy nóg, bioder i barków. Podstawowe ciosy sierpowe, to: lewy sierpowy, prawy sierpowy, lewy sierpowy wydłużony oraz prawy sierpowy wydłużony. W angielskiej terminologii określane są jako hook. Ciosy z dołu (ang. uppercut) zadawane są ręką ugiętą w łokciu i stosowane w półdystansie i w zwarciu, w ataku i obronie. Podstawowymi ciosami z dołu są prawy z dołu i lewy z dołu.
2.2. Pozycje obronne w boksie
Podstawowymi pozycjami obronnymi w walce bokserskiej są:
- odskok – bokser wychodzi poza zasięg ciosów przeciwnika poprzez odbicie się z obu nóg do tyłu,
- odchylenie – element techniki stosowany w obronie, polegający na cofnięciu tułowia poza zasięg ciosów przeciwnika, przy czym nogi i biodra ustawione w pozycji bokserskiej pozostają nieruchome; odchylenie stosowane jest w obronie przed ciosami prostymi na górę i ciosami sierpowymi,
- garda – element techniki stosowany w walce bokserskiej jako obrona bierna, polega na takim ustawieniu rękawic i przedramion, by chroniły przed ciosami przeciwnika,
- zakrok – cofnięcie nogi do tyłu w celu uniknięcia ciosu i następnie wyprowadzenie kontry.
3. Kategorie wagowe w boksie
Liczba kategorii wagowych w boksie i ich limity na przestrzeni lat ulegały zmianie. Poniższy podział obowiązuje od 1 września 2010 roku. Do 2003 roku istniała również kategoria lekkośrednia, do 71 kg, a do 2010 roku – kategoria piórkowa, do 57 kg.
| Kategorie wagowe w boksie amatorskim | |
|---|---|
| Kategoria | Limit wagowy |
| Kategoria papierowa | 46-49 kg |
| Kategoria musza | do 52 kg |
| Kategoria kogucia | do 56 kg |
| Kategoria lekka | do 60 kg |
| Kategoria lekkopółśrednia | do 64 kg |
| Kategoria półśrednia | do 69 kg |
| Kategoria średnia | do 75 kg |
| Kategoria półciężka | do 81 kg |
| Kategoria ciężka | do 91 kg |
| Kategoria superciężka | od 91 kg |
| Kategorie wagowe w boksie zawodowym | |
| Kategoria | Limit wagowy |
| Kategoria słomkowa | do 47, 627 kg |
| Kategoria junior musza | do 48, 998 kg |
| Kategoria musza | do 50, 820 kg |
| Kategoria junior kogucia | do 52, 163 kg |
| Kategoria kogucia | do 53, 524 kg |
| Kategoria junior piórkowa | do 55, 338 kg |
| Kategoria piórkowa | do 57, 153 kg |
| Kategoria junior lekka | do 58, 967 kg |
| Kategoria lekka | do 61, 235 kg |
| Kategoria junior półśrednia | do 63, 503 kg |
| Kategoria półśrednia | do 66, 678 kg |
| Kategoria junior średnia | do 69, 853 kg |
| Kategoria średnia | do 72, 575 kg |
| Kategoria super średnia | do 76, 204 kg |
| Kategoria półciężka | do 79, 379 kg |
| Kategoria junior ciężka | do 90, 719 kg |
| Kategoria ciężka | ponad 90, 719 kg |
4. Sprzęt bokserski
Podstawowy sprzęt dla boksera stanowią akcesoria ochronne. Jednym z nich jest kask zabezpieczający głowę i takie jej części, jak uszy czy łuki brwiowe. Kaski ochronne na głowę najczęściej wykonywane są ze skóry, wewnątrz wypełnione gąbką. Używanie kasków jest obowiązkowe w boksie amatorskim we wszystkich walkach i na każdych zawodach. Niezwykle ważne są także ochraniacze podbrzusza, inaczej suspensoria. Jest to podpaska mosznowa wykonana z tkaniny elastycznej w kształcie woreczka przymocowanego tasiemkami do paska opasującego biodra. Wyposażenie osobiste boksera stanowi tzw. gumowa szczęka, wykonana z miękkiego tworzywa, najczęściej z kauczuku, w kształcie półokrągłej rynienki, którą można dopasować do górnej szczęki. Ochraniacz zabezpiecza przed utratą zębów i rozbiciem warg, gdyż siła ciosu jest amortyzowana przez miękką, gładką powierzchnię. W walce stosowana jest obowiązkowo.
Buty boksera sznurowane są powyżej kostki, wykonane z miękkiej skóry, z cienką podeszwą gumową. Nie powinny posiadać żadnych usztywnień i części metalowych. Spodenki bokserskie, najlepiej uszyte z płótna lub grubego jedwabiu, sięgają do połowy uda i posiadają pasek szerokości około siedmiu centymetrów. Podstawowy sprzęt bokserski to rękawice, wykonane ze skóry, posiadające wewnętrzną wyściółkę z włosia końskiego lub spienionego poliuretanu. Zastosowanie wyściółki ma na celu amortyzowanie siły ciosu. Pod rękawice bokserskie, na dłonie zakładane są specjalne bandaże. Ich zadanie polega na wchłanianiu potu, stabilizacji nadgarstka i kości śródręcza, co pomaga zapobiegać kontuzjom. Uprawianie boksu niemożliwe byłoby bez worka treningowego. Jest to worek w kształcie walca przymocowany linką bądź łańcuchem do sufitu, stosowany do ćwiczeń wszystkich ciosów.
Komentarze