Pocenie się - termoregulacja, funkcje potu, przyczyny nadpotliwości, leczenie, sposoby

Nadpotliwość i pocenie sie może ograniczać normalne funkcjonowanie i bywa krępująca. Osoby, które nadmiernie się pocą czasami muszą kilka razy dziennie przebierać się. Jednak pocenie się nie wywołuje jedynie trudności natury estetycznej czy higienicznej. Osoby cierpiące na nadpotliwość, zwłaszcza młode, często stają się zamknięte w sobie, unikają otaczających ich ludzi i wszelkich kontaktów towarzyskich. Nadmierne pocenie się utrudnia im nawiązywanie nowych przyjaźni oraz realizację na tle zawodowym. Niekiedy może nawet doprowadzić do depresji.

1. Mechanizm termoregulacji

Pocenie się jest mechanizmem, który gwarantuje utrzymanie prawidłowej temperatury ciała. Gdy organizm nadmiernie się nagrzewa, wydzielany jest pot, dzięki któremu możliwe jest schłodzenie układu. Sytuacja taka ma miejsce najczęściej podczas aktywności fizycznej – ciepło wytworzone w wyniku pracy mięśni jest redukowane w celu utrzymania odpowiedniej temperatury ciała. Dodatkowo, pocenie się postępuje wraz ze wzrostem temperatury powietrza – nasila się w gorących klimatach, w upalne dni itp.

2. Funkcje potu

Pot wydzielany jest przez gruczoły potowe. Do ich głównych zadań należy termoregulacja, a także wspomaganie wydzielania wielu substancji, takich jak aminokwasy, chlorki wapnia, mocznik, sód, potas, witaminy, a nawet leki. Wydzielina gruczołów łojowych oraz pot stanowią warstwę ochronną na powierzchni skóry, która zabezpiecza ją przed drobnoustrojami chorobotwórczymi i niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych. Powłoka ta jest nazywana płaszczem hydrolipidowym.

3. Przyczyny nadmiernej potliwości

• stres emocjonalny, zdenerwowanie,

• wzrost temperatury ciała wywołany przez infekcję, tzw. gorączka,

• choroby ustrojowe, np. choroby nerek, nadczynność tarczycy, gruźlica, cukrzyca,

• nadwaga i otyłość,

• klimakterium,

• nadużywanie napojów zawierających kofeinę,

• palenie papierosów.

Generalnie, pocenie się jest cechą indywidualną i nie można wskazać konkretnych przyczyn jej występowania. Często zdarza się, że problem nadmiernej potliwości pojawia się u osób spokrewnionych. Dlatego też, podejrzewa się, że pocenie się uwarunkowane jest genetycznie.

4. Nadmierna aktywność gruczołów potowych

Nadmierne pocenie się wynika z nadmiernej aktywności gruczołów potowych. Zlokalizowane są one na całej powierzchni skóry, a największe skupisko gruczołów potowych mieści się na dłoniach, pod pachami, na stopach i w okolicach pachwin. Z tego powodu nadpotliwość najczęściej objawia się w tych miejscach. Jednym z rodzajów gruczołów potowych są gruczoły ekrynowe – człowiek może posiadać ich nawet 150 na każdy centymetr kwadratowy skóry. Na całej powierzchni ciała mieści się ok. 2-3 mln gruczołów ekrynowych i jest stała przez cały okres życia.

Drugim typem gruczołów potowych są gruczoły apokrynowe. Występują w towarzystwie włosów i gruczołów łojowych. Zlokalizowane są w dołach pachwinowych, na wzgórku łonowym, przy brodawkach sutkowych, odbycie, a także w okolicy mostka. Substancja produkowana przez gruczoły apokrynowe zawiera feromony. Pot apokrynowy w postaci pierwotnej nie posiada zapachu i produkowany jest w małej ilości. Jednak po zmieszaniu z potem ekrynowym, łojem i fragmentami naskórka, staje się idealnym środowiskiem do rozwoju bakterii. Zachodzące w nim procesy chemiczne powodują powstanie typowego zapachu potu.

5. Leczenie nadmiernego pocenia

Niekiedy nadmierne pocenie się może być skutkiem konkretnego schorzenia. W takiej sytuacji problem można wyeliminować poprzez wyleczenie choroby. Dlatego u osób otyłych zwalcza się otyłość, a przy nadczynności tarczycy, reguluje się wydzielanie hormonów. Jeżeli pocenie się wywołane jest stresem, pomocne okaże się stosowanie technik relaksacyjnych oraz leków uspokajających na bazie ziół.

W kuracji nadpotliwości pomocne są również specjalne kosmetyki, takie jak antyperspiranty – zawierają one substancje aktywne, np. sole glinu. Działanie tego typu produktów opiera się na zablokowaniu przewodów, z których wydzielany jest pot.

Bezprzyczynowe nadmierne pocenie się ciała jest sprawą bardziej skomplikowaną. Pomocna w tym przypadku może być wizyta u lekarza. Czasem stosuje się leki doustne, które mają hamować pocenie się. W aptekach dostępne są preparaty, zawierające w swym składzie takie zioła, jak pokrzyk czy sporysz, które są bogate w alkaloidy. Mają one działanie nasenne, uspokajające i rozkurczające mięśnie gładkie. Stosuje się też preparaty do użytku zewnętrznego na okolice skóry nadmiernie pocące się, tj. na dłonie, pachy czy stopy. Obniżają one aktywność gruczołów potowych. Substancją czynną w takich preparatach jest chlorek glinu w stężeniu 10%.

Dermatolodzy zalecają też toksynę botulinową. Jej działanie polega na odwracalnym porażeniu zakończeń nerwowych, dochodzących do gruczołów potowych.

W wyniku tego procesu produkcja potu w wybranych miejscach ciała zostaje zatrzymana. Pacjent dostaje znieczulenie, po czym konkretne partie ciała ostrzykiwane są toksyną botulinową. Proces ten jest bezbolesny i krótki – trwa średnio ok. pół godziny. Po zabiegu należy przez kilka dni pozostać w domu. Niekiedy pojawia się tymczasowe odrętwienie palców. Redukcja potliwości następuje już po paru dniach, jednak efekt nie jest stały. Gdy toksyna botulinowa przestanie działać i ponownie wystąpi pocenie się, należy powtórzyć zabieg.

6. Sposoby na zmniejszenie potliwości

• Noś przewiewne ubrania. Naturalne włókna są przewiewne, jednak wchłaniają pot i pozostają wilgotne. Z kolei niektóre syntetyczne włókna, pomimo że są raczej ciepłe i nieprzewiewne, skutecznie usuwają pot z powierzchni ciała i pozostają suche. Staraj się zapewniać sobie możliwość wymiany ubrania w ciągu dnia.

• Dbaj o to, żeby twoje miejsce pracy było przyjemnie chłodne i dobrze wywietrzone.

• Unikaj potraw i napojów, które wyzwalają pocenie się. Nie u wszystkich przyczyną nadmiernej potliwości są te same produkty spożywcze.

• Zredukuj stres, napięcie i lęk. Są to częste zjawiska u każdego, jednak osoby z nadmierną potliwością borykają się z dodatkowym problemem, którym jest obfite wydzielanie potu. Szczegółowo planuj swoje zajęcia i pamiętaj o czasie na relaks.

• Zwracaj uwagę na higienę osobistą. Przykry zapach można ograniczyć, biorąc częste kąpiele. Z pewnością nie jest to idealne rozwiązanie dla osób, które cierpią na stałe pocenie się, jednak warto je polecać z uwagi na skuteczność i prostotę.