Ekstrakty roślinne – pozyskiwanie, właściwości, wykorzystanie
Ekstrakty roślinne to skoncentrowane wyciągi z roślin. Zawierają całą gamę cennych składników aktywnych, dlatego też najczęściej wykorzystuje się je w kosmetyce. Z ich dobroczynnych właściwości korzysta też przemysł farmaceutyczny. Jak zrobić ekstrakt roślinny? Z jakich części roślin pozyskiwane są wyciągi? Jakie mają właściwości?
1. Czym są ekstrakty roślinne?
Ekstrakty roślinne to naturalne wyciągi z roślin otrzymywane w wyniku tzw. ekstrakcji. Proces ten polega na wydzieleniu pożądanych składników przy wykorzystaniu odpowiednich rozpuszczalników.
Rośliny, z których pozyskuje się ekstrakty, zawierają mnogość cennych substancji, takich jak flawonoidy, garbniki, olejki eteryczne, kwasy organiczne, saponiny, śluzy czy witaminy.
Wyciągi roślinne najczęściej uzyskuje się z liści, owoców, łodyg i kwiatów, ale też korzeni, nasion, gałązek, czy kory.
Co to jest ekstrakt standaryzowany?
Standaryzacja ma na celu zagwarantowanie odpowiedniej jakości produktu. Dokonuje się jej na podstawie określonych i przyjętych norm. Ekstrakt standaryzowany to taki wyciąg, który zawiera określoną, stałą ilość substancji aktywnej o działaniu terapeutycznym. Można więc dokładnie określić, ile ekstraktu znajduje się w pojedynczej dawce produktu.
2. Jak pozyskuje się wyciągi z roślin?
Ekstrakty uzyskuje się ze świeżych roślin lub z suszonych, rozdrobnionych surowców roślinnych. Pożądane substancje wydziela się przy pomocy odpowiednio dobranego ekstrahentu, czyli określonego rozpuszczalnika.
Może to być np. woda, alkohol etylowy, gliceryna, glikol, olej czy inny emolient. Rozpuszczalniki mogą być też mieszane w odpowiednio dobranych proporcjach. Pod wpływem działania określonego płynu czynne substancje roślinne przechodzą do roztworu.
Cały proces ekstrakcji przeprowadzany jest w taki sposób, by zachować jak najwięcej wartościowych substancji.
3. Ekstrakty roślinne w kosmetyce – właściwości
Ekstrakty roślinne z uwagi na to, że są bogatym źródłem substancji biologicznie czynnych, powszechnie wykorzystywane są w kosmetyce. Stosuje się je także z uwagi na to, że podwyższają wartości funkcjonalne kosmetyku. Produkty kosmetyczne bogate w wyciągi z roślin charakteryzują się szerokim spektrum działania.
W zależności od wybranego surowca ekstrakty roślinne mogą mieć właściwości przeciwutleniające, nawilżające i regenerujące, oczyszczające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe, antyalergiczne, łagodzące oraz kojące.
Ponadto ekstrakty roślinne mogą także:
- stymulować krążenie w naczyniach krwionośnych,
- opóźniać procesy starzenia się skóry,
- rozjaśniać przebarwienia skórne,
- chronić przed promieniowaniem UV.
4. Najpopularniejsze ekstrakty roślinne
W kosmetykach można znaleźć różnego typu ekstrakty roślinne. Producenci kosmetyków pozyskują wyciągi z bardzo różnorodnych surowców. Do najbardziej popularnych należą:
- Ekstrakty z szałwii lekarskiej – pozyskiwane są zwykle z kwiatów i liści szałwii lekarskiej. Znajdują one zastosowanie w kosmetykach do cery tłustej oraz trądzikowej, jak np. maść szałwiowa Nutrikosmetyk Elissa, która działa pomocniczo w stanach zapalnych skóry.
- Ekstrakty z jałowca – znaleźć je można np. w popularnym balsamie torfowym Unicatum Chondro. Balsam torfowy na ramiona kolana i plecy zawiera także inne ekstrakty roślinne (żywokost, kasztan). Maść torfowa dzięki wyciągom roślinnym przynosi ulgę przy obciążeniach mięśniowych.
- Ekstrakty z kasztanowca – wyciągi te mają przede wszystkim działanie przeciwzapalne i wzmacniające naczynia krwionośne. Kosmetyki z ekstraktem z tej rośliny, jak np. wegańska emulsja kasztanowa z wąkrotą, wzmacniają ścianki naczyń krwionośnych, a jednocześnie zwiększają ich elastyczność.
- Ekstrakty z melisy – wyciągi z tej rośliny łagodzą podrażnienia, odżywiają zmęczoną skórę oraz chronią ją przed działaniem wolnych rodników. Takie działanie ma np. krem przeciwzmarszczkowy z melisą Uroda. Zawarty w nim wyciąg z melisy regeneruje, łagodzi, uspokaja i odświeża skórę twarzy.
- Ekstrakty z nagietka – przyśpieszają gojenie się ran, łagodzą podrażnienia, przeciwdziałają łuszczeniu się skóry. Kosmetyki z ekstraktami z nagietka polecane są osobom zmagającym się z przesuszoną i zrogowaciałą skórą. Takie działanie ma np. maść nagietkowa Herbamedicus.
5. Jak zrobić ekstrakt z ziół?
Ekstrakty ziołowe i roślinne można pozyskiwać też samodzielnie w warunkach domowych. Takie wyciągi roślinne świetnie sprawdzają się do codziennej pielęgnacji skóry. Jak zrobić wyciąg z ziół?
By cieszyć się ich cennymi właściwościami, ważne jest, żeby podczas domowej produkcji ekstraktów roślinnych nie zapominać o kilku zasadach. Najlepiej jest korzystać ze sprawdzonych przepisów i stosować się ściśle do zalecanych proporcji. Choć nie ma jednej recepty na przygotowanie wyciągu, to warto jest wybierać przetestowane receptury.
Zaburzenie proporcji może np. skutkować tym, że cenne składniki nie zmieszczą się w zbyt wysyconym rozpuszczalniku, czy też ekstrakt będzie zbyt ubogi w składniki czynne. Ważne jest także odpowiednie stężenie alkoholu (jeśli go używamy) oraz właściwa temperatura.
