Gencjana – właściwości, zastosowanie, środki ostrożności

Gencjana jest mieszaniną fioletu metylowego i fioletu krystalicznego. To popularny, uniwersalny i powszechnie stosowany środek odkażający, przeznaczony do dezynfekcji uszkodzonej skóry czy błon śluzowych. Ale to nie wszystko. Ta fioletowa substancja odnajduje się w wielu innych okolicznościach. Co warto wiedzieć?

1. Co to gencjana?

Gencjana znana jest także pod innymi nazwami, takimi jak fiolet gencjanowy, fiolet goryczki, pioktanina, fiolet gencjany, a nawet fiolet paryski (łac. Violetum Gentianae, Pyoctaninum coeruleum FP III).

To wodny lub spirytusowy roztwór fioletu gencjanowego (0,5 - 2%). Wyprodukowano ją w XIX wieku we Francji. Dokonał tego Charles Lauth w 1861 roku. Wówczas produkt opatrzono nazwą "Violet de Paris".

Gencjana dostępna jest w aptekach bez recepty, pod dwoma postaciami. Kosztuje kilka złotych. To gencjana na alkoholu (spirytusie) albo gencjana na wodzie.

Zobacz film: "10 urodowych trików, które musisz znać"

Stężenie składnika czynnego, to jest chlorku metylorozanilinowy wynosi przeważnie: 0,5%, 1%, 2%. Warto podkreślić, że preparat dobrze wypada na tle innych popularnych środków antyseptycznych, takich jak np. woda utleniona.

2. Właściwości fioletu gencjanowego

Początkowo gencjanę stosowano głównie w mikrobiologii, do barwienia niektórych gatunków bakterii. Obecnie roztwór wodny gencjany przeznaczony jest do dezynfekcji skóry w powierzchownych uszkodzeniach naskórka, błon śluzowych i skóry.

Stosuje się go również w ropnych zakażeniach skóry i błon śluzowych, niektórych grzybicach i drożdżycach. Roztwór spirytusowy ma podobne zastosowanie, jednak nie stosuje się go na błony śluzowe.

Jakie właściwości ma fiolet gencjany?. Działa:

• przeciwbakteryjnie (zwłaszcza w odniesieniu do bakterii Gram-dodatnich. Nie działa na bakterie kwasoodporne, przetrwalniki bakterii, natomiast słabo na bakterie Gram-ujemne),
• przeciwgrzybiczo (głównie wobec Candida albicans,
• przeciwpasożytniczo,
• dezynfekująco i oczyszczająco,
• ściągająco i wysuszająco.

3. Zastosowanie gencjany

Fiolet paryski stosuje się zewnętrznie, do dezynfekcji powierzchownych uszkodzeń błon śluzowych i skóry, głównie do odkażania i leczenia przy stanach zapalnych skóry. Miejsca chorobowo zmienione zaleca się smarować wacikiem nasączonym płynem. To uniwersalny preparat antyseptyczny. Jednak gencjana zastosowanie ma naprawdę różne.

3.1. Gencjana na ospę

Do niedawna gencjany używano na ospę. Dziś częściej sięga się po inne produkty. Niemniej ta wciąż ma swoich zwolenników. Jest skuteczna, ponieważ działa antyseptycznie, zapobiega bakteryjnym nadkażeniom rozdrapywanych krostek, zapobiega rozwojowi bakterii i drożdżaków.

Ponadto osusza i odkaża wykwity na skórze i łagodzi dolegliwości towarzyszące ospie, takie jak dokuczliwy świąd. Wystarczy wacikiem lub patyczkiem do czyszczenia uszu nanieść preparat na każda krostę.

3.2. Gencjana na włosy

Fiolet gencjany stosuje się również na włosy. Farbowanie włosów gencjaną to sposób, który chętnie stosowały nasze mamy i babcie. Już kilka kropli wystarczy, by pozbyć się żółtego odcienia blond fryzury.

Roztwór nadaje włosom chłodny odcień. Bardzo ważne jest, aby nie przesadzić z ilością gencjany i częstością zabiegu. Po nim trzeba intensywnie nawilżać i odżywiać włosy (fiolet gencjanowy działa na nie wysuszająco).

3.3. Gencjana na afty

Na afty, a także inne zmiany w obrębie jamy ustnej, na dziąsłach, wewnętrznej stronie policzków i na języku (np. krostki przy ospie) można stosować wyłącznie gencjanę na wodzie, ponieważ w tej formie nie działa drażniąco na błony śluzowe.

3.4. Gencjana na sutki

Zdarza się, że gencjanę stosują również świeżo upieczone mamy karmiące swoje dzieci piersią. Sięgają po nią, kiedy początkowo dokucza im ból związany z poranieniem i podrażnieniem sutków.

Dzieje się tak, ponieważ dziecko, zanim nauczy się prawidłowo chwytać brodawkę, rani ją. Fiolet gencjanowy przyspiesza gojenie, odkaża, zapobiega nadkażeniom. Wystarczy przyłożyć nasączony roztworem gencjany wacik.

4. Jak zmyć gencjanę?

Gencjana ma jeden minus - barwi skórę na fioletowo. Jak ją zmyć? Pomoże sok z cytryny, który rozjaśnia przebarwienia. Kolejną domową metodą na pozbycie się pamiątki po stosowaniu gencjany jest przemywanie plam wacikiem nasączonym octem jabłkowym (w proporcjach 2:1, czyli 2 części wody i 1 część octu).

Łagodne i bezpieczne jest również mleczko do demakijażu. Jeśli powyższe sposoby okazują się nieskuteczne, na pewno pomoże czas. Ślady po gencjanie zwykle znikają po kilkunastu dniach.

5. Środki ostrożności

Gencjana jest produktem bezpiecznym, niemniej należy pamiętać, by nie stosować jej:

• na otwarte rany,
• bezpośrednio na błony śluzowe (roztwór spirytusowy),
• w przypadku głębokich oraz rozległych uszkodzeń skóry, wymagających doraźnej pomocy chirurgicznej,
• w przypadku nadwrażliwość na składniki produktu.