Glicerol - charakterystyka, właściwości, zastosowanie
Glicerol, czyli gliceryna to organiczny związek chemiczny, który znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym, a także w naszych domach. Sprawdza się także w porotechnice i przemyśle spożywczym. Zobacz, jak działa i gdzie możesz wykorzystać glicerol w domowych warunkach.
1. Co to jest glicerol?
Glicerol to inna nazwa gliceryny. Należy do grupy cukroli i jest zaliczana do tzw. trioli, czyli trójwodorotlenowych alkoholi. Naturalnie występuje pod postacią gęstej, tłustej cieczy pozbawionej zapachu i koloru. Ma słodki smak i silne zdolności hydrofiliowe. Oznacza to, że chętnie łączy się z wodą, ale nie ma zdolności wchłaniania jej cząsteczek.
Glicerynę można znaleźć przede wszystkim w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych. Tam zachodzą reakcje z roztworami zasad, które ostatecznie ulegają hydrolizie do glicerolu.
Ciekawostka
Ze względu na swoje właściwości zwiększające objętość osocza, Światowa Agencja Antydopingowa WADA umieściła glicerol na liście substancji zakazanych w świecie sportu. Od 2010 roku wpisana jest na listę S5, która klasyfikuje środki maskujące i diuretyki.
2. Zastosowanie glicerolu w przyrodzie
W warunkach naturalnych glicerol przede wszystkim zwiększa tolerancję poszczególnych substancji na chłód, opóźniając proces zamarzania. Jest to szczególnie ważne w przypadku płynów ustrojowych, krążących w organizmach żywych. Dzięki temu zwiększa ich możliwości, jeśli chodzi o przebywanie na mrozie, dodatkowo wspiera reprodukcję, chroniąc plemniki przed działaniem zimna. Ta zdolność jest także wykorzystywana z bankach spermy.
3. Glicerol w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym
Głównym zastosowaniem glicerolu w kosmetyce jest produkcja mydeł. Z jego pomocą tworzy się specjalne bazy, które następnie wzbogaca się odżywczymi składnikami, kompozycjami zapachowymi i roślinnymi ekstraktami, czasem także barwnikami. Dodatkowo glicerol sprawdza się we wszelkiego rodzaju kremach do twarzy, pomadkach, balsamach i peelingach. Ma właściwości nawilżające i ochronne - powleka naskórek warstwę, która blokuje działanie szkodliwych czynników zewnętrznych.
W przemyśle farmaceutycznym glicerol stosowany jest przede wszystkim jako substancja pomocnicza. Szczególne znaczenie odgrywa w syropach i zawiesinach, nadając im odpowiednią konsystencję. Dodatkowo powleka błony śluzowe żołądka i dróg oddechowych. Stosowany jest także w kroplach do oczu - tam pełni podobne funkcje, dodatkowo działa jak łagodny rozpuszczalnik.
Glicerol wykorzytuje się także w niektórych czopkach i globulkach dopochwowych. Pomaga przy nadmiernej suchości dróg rodnych, łagodzi także objawy zaparć, szczególnie u dzieci.
4. Glicerol w przemyśle produkcyjnym
Kosmetyka i farmacja to nie jedyne gałęzie gospodarki, w których glicerol spełnia istotne funkcje. Jest wykorzystywany także w mechanice (do produkcji płynów hamulcowych, chłodniczych) i barwników. W ostatnim czasie stał się także nieodzownym składnikiem liquidów do e-papierosów.
Glicerol poddany procesom estryfikacji przekształca się w triazotan glicerolu, co czyni go skutecznym materiałem wybuchowym, stosowanym chętnie w pirotechnice.
5. Działania niepożądane glicerolu
Nieprawidłowo wykorzystywany lub stosowany w nadmiarze glicerol może wywołać pewne skutki uboczne. Najczęściej jest to biegunka, wzmożone pragnienie lub przyspieszona akcja serca. W przypadku leków zawierających glicerol, przed zastosowaniem warto skonsultować się z lekarzem, jeśli jednocześnie borykamy się z cukrzycą. Ponieważ substancja ta ma silne właściwości wiążące wodę, może prowadzić do odwodnienia.
Nie należy stosować glicerolu także w przypadku niewydolności nerek oraz serca.
