Jak przeciwdziałać odwodnieniu?
Mianem odwodnienia, napadów drgawkowych, niekontrolowanego spadku ciśnienia krwi, śpiączki oraz zaburzeń świadomości. Odwodnienie negatywnie wpływa na regulację temperatury w organizmie człowieka, dlatego może towarzyszyć mu wysoka gorączka. Główne przyczyny odwodnienia to: biegunka, wymioty oraz nadmierne pocenie się podczas wysiłku fizycznego.
1. Jak zapobiec odwodnieniu w wyniku biegunki?
Jeśli u dziecka doszło do pojawienia się biegunki, leczenie należy zacząć od możliwie szybkiego i skutecznego nawodnienia jego organizmu. Często popełnianym przez rodziców błędem jest czekanie z podaniem dziecku płynów do konsultacji z lekarzem. Specjaliści są zgodni, że w przypadku biegunki u dziecka najważniejsze jest odpowiednio szybkie zastosowanie płynów nawadniających, gdyż w wielu przypadkach pozwala to uniknąć hospitalizacji i powikłań związanych z odwodnieniem. Doustne płyny nawadniające (DPN) to najbardziej skuteczny sposób na przywrócenie właściwego nawodnienia oraz prawidłowej zawartości elektrolitów. Preparaty tego typu są doskonale wchłanialne z przewodu pokarmowego. Wyróżnia je bezpieczeństwo stosowania, dlatego można wykorzystywać je w leczeniu nie tylko osób dorosłych, ale i dzieci.
W składzie doustnych płynów nawadniających znajduje się woda oraz elektrolity i glukoza w precyzyjnie określonym stężeniu. Dzięki temu preparaty te są w całości przyswajane przez organizm. Duże znaczenie ma również niezbyt wysoka osmolarność DPN. Inne płyny – napoje gazowane, soki – charakteryzują się wysoką osmolarnością, co oznacza, że z powodu znacznej zawartości cukrów „ściągają” wodę z krwiobiegu do przewodu pokarmowego. W rezultacie w wyniku ich spożycia może dojść do nasilenia biegunki. Warto uświadomić sobie, że słodkie napoje nie zawierają elektrolitów, które są tracone wraz z luźnymi stolcami. Znacznie lepszym wyborem podczas biegunki są więc płyny nawadniające.
Jeśli niemowlę lub dziecko ma biegunkę, należy:
- podawać płyn nawadniający w ciągu pierwszych 3-4 godzin od wystąpienia biegunki,
- wprowadzić właściwe dla wieku dziecka żywienie po przywróceniu właściwego nawodnienia,
- kontynuować podawanie płynu nawadniającego po każdym biegunkowym stolcu,
- zastosować probiotyk w celu odnowy flory bakteryjnej u dziecka – jest to ważne, ponieważ zakażenia przewodu pokarmowego negatywnie wpływają na mikroflorę człowieka. Preparaty probiotyczne pomagają przywrócić właściwy stan naturalnej flory bakteryjnej.
2. Jak uniknąć odwodnienia podczas wymiotów?
Jeśli dziecko wymiotuje, nie wolno zwlekać z nawadnianiem organizmu, ponieważ ryzyko szybkiego odwodnienia jest stosunkowo wysokie. Należy odczekać około 15 minut po wymiotach i podawać dziecku niewielkie ilości płynu. Może to być niegazowana woda mineralna lub słaba herbata, choć najlepsze są doustne płyny nawadniające. Dzięki właściwym proporcjom glukozy i jonów preparaty nawadniające usprawniają proces wchłaniania wody w jelitach dziecka. Niewskazane jest natomiast podawanie dzieciom soków lub słodkich napojów gazowanych (nawet jeśli zostały odgazowane). Dziecko powinno połykać możliwie niewielkie ilości płynów – łyżeczka napoju lub niewielki łyk co kilka minut pozwala nawodnić organizm, nie prowokując wymiotów. Jeśli jednak mimo starań dziecko nadal zwraca, a jego stan wyraźnie się pogarsza, konieczny jest kontakt z lekarzem. Warto pamiętać, że uporczywe, nasilone wymioty, obecność krwi w zwracanej treści przewodu pokarmowego, a także inne objawy (silny ból brzucha, senność, ból głowy i apatia) mogą świadczyć o poważnej chorobie.
3. Sposoby na uniknięcie odwodnienia po wysiłku fizycznym
Ćwiczenia fizycznie wiążą się ze znaczną utratą wody z potem. Intensywny wysiłek fizyczny przy zbyt małym spożyciu płynów może skutkować odwodnieniem. Aby się przed nim uchronić, należy zadbać o właściwe nawodnienie, przyjmując płyny przed, w trakcie i po wysiłku. Nie wszystkie napoje są jednak równie skuteczne w zapobieganiu odwodnieniu. Zwykła woda nie zawiera niezbędnych składników mineralnych ani elektrolitów. Z kolei wody mineralne rzadko mają właściwe stężenie oraz proporcje elektrolitów. Wody gazowane również nie są najlepszym wyborem, dwutlenek węgla w nich zawarty może bowiem mylnie powodować uczucie pełności. W rezultacie ćwiczący spożywa mniej płynu, sądząc, iż potrzeby jego organizmu zostały już zaspokojone. W trakcie treningu nie sprawdzają się także napoje z kofeiną. Choć pobudzają organizm i zmniejszają odczuwane zmęczenie, zwiększają ilość wydalanego moczu. Z tego powodu negatywnie wpływają na nawodnienie organizmu. Dla osób aktywnych fizycznie zdecydowanie najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie odwodnienia jest przyjmowanie doustnych płynów nawadniających. Preparaty nawadniające należy spożywać po schłodzeniu. Jeśli płyn ma temperaturę 4-10°C, jest szybciej wchłaniany przez organizm i lekko obniża temperaturę ciała.