Jodyna – właściwości, wskazania i przeciwwskazania
Jodyna, etanolowy roztwór jodu, to popularny środek antyseptyczny. Ma formę ciemnożółtego, brunatnego płynu. Stosuje się ją głównie do dezynfekcji skóry przy niewielkich skaleczeniach i otarciach naskórka.
1. Co to jest jodyna?
Jodyna to etanolowy roztwór jodu, który jest silnym środkiem o działaniu bakteriobójczym, grzybobójczym i przeciwwirusowym. Preparat zawiera także jodek potasu (środek stabilizujący). W składzie preparatu znajduje się więc jod, etanol 96%, jodek potasu i woda oczyszczona.
Spirytusowy roztwór jodu służy do odkażania skóry w przypadku drobnych skaleczeń i otarć naskórka. Nie nadaje się na otwarte rany i duże powierzchnie skóry.
2. Właściwości jodyny
Etanolowy roztwór jodu ma postać klarownej cieczy o charakterystycznej, ciemnobrunatnej barwie. To skuteczny środek antyseptyczny, który niszczy bakterie, wirusy i grzyby.
Jodyna jest przeznaczona do stosowania zewnętrznego. To popularny środek antyseptyczny działający na skórę i błony śluzowe. Do dezynfekowania ran wykorzystuje się preparat o stężeniu od 3 do 10%.
Swoje działanie bakteriobójcze, grzybobójcze, przeciwwirusowe i przeciwpierwotniakowe jodyna zawdzięcza mechanizmowi denaturowania białka stanowiącego składnik budulcowy drobnoustrojów.
Jodyna do picia
Jodyna ma zastosowanie zewnętrzne i nie nadaje się do picia. Wypita może wywołać reakcje alergiczne i podrażnić przewód pokarmowy. Do picia przeznaczony jest płyn Lugola.
Jodyna a płyn Lugola
Wiele osób myli jodynę i płyn Lugola. Choć obydwa są roztworami jodu, jodyna jest roztworem alkoholowym, a płyn Lugola roztworem wodnym.
W odróżnieniu od jodyny płyn Lugola jest dostępny na receptę, ponieważ nadmierne spożycie jodu może być niebezpieczne dla zdrowia. Tak jak i niedobór jodu prowadzi do autoimmunologicznych chorób tarczycy oraz nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Bez recepty można kupić płyn Lugola przeznaczony do użytku zewnętrznego.
3. Wskazania do stosowania jodyny
Etanolowy roztwór jodu przeznaczony jest do stosowania zewnętrznego w przypadku niewielkich uszkodzeń skóry (skaleczeń oraz otarć naskórka). Aplikuje się go, by nie dopuścić do zakażenia, ale i w celu odkażenia nieuszkodzonej skóry.
Jodynę wykorzystuje się przed zabiegami chirurgicznymi i operacjami czy przed wprowadzeniem igły czy cewnika, ale i w zainfekowanych nacięciach chirurgicznych, do odkażania zakażonych ran pourazowych, w pierwotnych lub wtórnych infekcjach skóry.
Jodyna stosowana jest także w zapaleniach pochwy oraz w zakażeniach jamy ustnej. Nie jest wskazana na otwarte rany.
Jodynę, po rozcieńczeniu wodą, wykorzystuje się do odkażania drobnych ran czy oparzeń, ale i płukania gardła. Jest także stosowana w leczeniu grzybicy skóry, leczeniu zajadów, aft czy innych stanów zapalnych zlokalizowanych w jamie ustnej.
4. Jak stosować jodynę?
W celu odkażanie skóry, otarte miejsca oraz okolice ran należy przemywać wacikiem nasączonym jodyną, zwykle od 2 do 3 razy dziennie. Nie wolno stosować jej bezpośrednio na ranę.
Gdy dokucza infekcja gardła, wystarczy 3 krople jodyny rozpuścić w szklance wody i płukać gardło. Nie wolno jej połykać. Jodynę wykorzystywano niegdyś nie tylko do odkażania ran, ale też walki z trądzikiem młodzieńczym i grzybicą stóp, a jej właściwości barwiące wykorzystywano w kosmetyce, traktując ją jako rodzaj samoopalacza.
Jej stosowanie nie było jednak komfortowe: mogło pozostawiać na ciele nieestetyczne smugi, ponadto trudno ją było zmyć, ponieważ bardzo szybko się wchłania.
5. Przeciwwskazania, środki ostrożności i skutki uboczne
Jodyny nie powinno stosować się u osób z:
- nadwrażliwością na jod,
- niemowląt i dzieci poniżej 3 roku życia,
- kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią,
- osób chorych na gruźlicę, ze schorzeniami układu krążenia i schorzeniami tarczycy, zwłaszcza z nadczynnością tarczycy,
- przy nietolerancji glutenu (choroba Duhringa).
Jodyny nie wolno stosować na uszkodzoną skórę. Użycie substancji na otwartych, dużych ranach może wywołać zatrucie jodem, który został wchłonięty. Nie należy jej także wykorzystywać długotrwale, zwłaszcza na rany i rozległe oparzenia.
Jodyny nie wolno spożywać. Jej wypicie może przyczynić się do zwiększenia stężenia jodu w surowicy krwi. Przedawkowanie zaś może prowadzić do zaburzeń pracy tarczycy.
W przypadku stosowania jodyny zewnętrznie, mogą wystąpić skórne reakcje nadwrażliwości, takie jak kontaktowa alergia typu późnego, objawiająca się rumieniem, swędzeniem, pęcherzami, wrzodami.