Kwas stearynowy – właściwości, zastosowanie i bezpieczeństwo

Kwas stearynowy (Stearic Acid), znany także jako kwas oktadekanowy, to nasycony kwas tłuszczowy o wzorze chemicznym C18H36O2. Został odkryty w smalcu wieprzowym w 1823 roku przez Michela Chevreula. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa "stear” oznaczającego smalec.

Jakie właściwości ma kwas stearynowy? W stanie czystym jest to ciało stałe koloru białego do lekko żółtawego o charakterystycznym zapachu. Jest nielotny, nierozpuszczalny w wodzie i łatwo rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych (np. alkohole i eter).

Substancja występuje naturalnie w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych. Zawiera ją między innymi masło shea, olej kokosowy czy tłuszcze mleczne. Przemysłowo otrzymuje się go w wyniku hydrolizy tłuszczów zwierzęcych w wysokiej temperaturze i pod zwiększonym ciśnieniem.

Kwas stearynowy jest wykorzystywany w wielu gałęziach przemysłu. Wykorzystuje się go do wytwarzania świec i kredek świecowych, środków czyszczących, takich jak płyny do mycia naczyń i detergenty do prania, również opon, uszczelek i innych materiałów gumowych. Służy do zmiękczania gumy oraz impregnacji skóry i tkanin. To także surowiec w produkcji innych związków chemicznych, takich jak stearyniany, olejopochodne alkohole i detergenty oraz składnik wosków, olejów i emulgatorów.

W przemyśle farmaceutycznym kwas stearynowy jest stosowany jako składnik otoczek w tabletkach i kapsułkach, maściach, kremach i innych produktach leczniczych. Zapewnia ich stabilność, pozwala na utrzymanie jednolitej konsystencji.

W przemyśle spożywczym kwas stearynowy jest stosowany w produkcji produktów spożywczych, takich jak margaryna, ciastka i czekolada (jako substancja emulgująca i zagęszczająca) oraz gum do żucia (jako substancja zagęszczająca).

Kwas stearynowy stosuje się także w przemyśle kosmetycznym. Można go znaleźć w wielu produktach kosmetycznych i pielęgnacyjnych.

Kwas stearynowy w kosmetyce

Kwas stearynowy jest używany do produkcji preparatów do pielęgnacji skóry i włosów, takich jak kremy, mleczka i pomadki do ust oraz szampony, mydła, balsamy do ciała i wiele innych. Jaką rolę pełni? Okazuje się, że substancja jest stosowana jako:

• emulgator, który pozwala na połączenie składników kosmetyków, takich jak kremy i maści,
• substancja zagęszczająca i stabilizująca, która zapewnia produkty o jednolitej konsystencji, zapobiega rozwarstwianiu się kosmetyku (pomaga utrzymać substancje oleiste i wodne w jednolitej mieszance). Przyczynia się do poprawienia jego trwałości oraz lepsze rozprowadzenie i aplikację produktu na skórę,
• środek zmętniający,
• środek regulujący lepkość,
• środek złuszczający do usuwania martwych komórek naskórka lub jako składnik kremu przeciwsłonecznego.

Jak kwas stearynowy działa na skórę? Substancja nawilża ją, tworzy również na jej powierzchni warstwę ochronną. Ta zapobiega utracie wody i chroni przed utratą wilgoci (zapobiega nadmiernemu odparowywaniu wody z naskórka). Ma działanie pośrednio nawilżające i ochronne. Ponadto kwas stearynowy może również działać jako środek zmiękczający skórę, pomagając wygładzić i uelastycznić jej powierzchnię.

Kwas stearynowy działa jako substancja powierzchniowo czynna, ponieważ pomaga usunąć zanieczyszczenia i nadmiar sebum z powierzchni skóry. To także ceniony środek renatłuszczający w produktach myjących, który odbudowuje barierę lipidową i ogranicza proces wymywania lipidów z warstwy rogowej naskórka.

Przez specjalistów kwas stearynowy jest uznawany za substancję bezpieczną i stosunkowo łagodną dla skóry. Jednak choć zasadniczo nie powoduje podrażnień i zmian alergicznych, trzeba pamiętać, że reakcja skóry na każdy składnik może się różnić. W dużej mierze ma to związek z jej typem i wrażliwością.

Oznacza to, że o ile dla większości ludzi kwas stearynowy jest bezpieczny, osoby z bardzo wrażliwą skórą mogą doświadczać reakcji alergicznych lub podrażnień.

W niektórych przypadkach, szczególnie u osób o skórze skłonnej do trądziku, stosowanie kwasu stearynowego w produktach kosmetycznych może przyczynić się do zatykania porów skóry i powstawania zaskórników.