Łuszczyca – przyczyny, objawy i leczenie

Łuszczyca to przewlekła, niezakaźna i zapalna choroba ogólnoustrojowa, która dotyczy około 3% populacji w Polsce. Niekiedy bywa mylona z atopowym zapaleniem skóry (AZS). Wyróżnia się różne postaci schorzenia. To na przykład:

• łuszczyca zwykła,
• łuszczyca zadawniona,
• łuszczyca brodawkująca,
• łuszczyca owłosionej skóry głowy,
• łuszczyca wysiękowa,
• łuszczyca kropelkowata, grudkowa,
• łuszczyca plackowata,
• łuszczyca stawowa.

Najczęściej spotykaną jest łuszczyca zwykła. Wyróżnia się 2 typy choroby. To typ I i typ II (tzw. łuszczyca dorosłych).

Choroba typu I rozpoczyna się zwykle przed 40. rokiem życia i wykazuje silny związek z predyspozycją genetyczną. Cechuje ją cięższy przebieg i trudniejsze leczenie. Łuszczyca typu II zaczyna się zazwyczaj między 50. a 70. rokiem życia.

Przyczyny łuszczycy nie zostały ustalone. Według specjalistów na jej rozwój wpływają czynniki genetyczne (dziedziczenie łuszczycy ma charakter wielogenowy), ale również immunologiczne (zaburzenia funkcjonowania zlokalizowanych w naskórku komórek Langerhansa oraz mechanizmy zależne od limfocytów T).

Nie bez znaczenia są czynniki środowiskowe, takie jak infekcje, stres, palenie papierosów, picie alkoholu, ciąża i poród, menopauza, ale i niektóre leki (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Łuszczyca jest chorobą cechującą się charakterystycznymi zmianami skórnymi wynikającymi z nadmiernego rogowacenia naskórka. Wykwity występują najczęściej na skórze prostowników kończyn (głównie łokci i kolan), okolicy kości krzyżowej, okolicy pośladkowej, na owłosionej skórze głowy oraz skórze stóp i dłoni. Rzadziej zmiany obejmują całą powierzchnię skóry.

Charakterystycznym objawem łuszczycy są grudki:

• owalne bądź okrągłe,
• czerwonobrunatne lub zaróżowione,
• płaskie,
• o wyrazistych brzegach,
• zróżnicowanej wielkości,
• pokryte srebrzystą lub srebrzystoszarą, nawarstwiającą się łuską, powstałą w wyniku zrogowacenia ognisk chorobowych.

Zmiany mają czasem tendencję do zlewania się. Nasilenie choroby jest zróżnicowane: od form z nielicznymi oraz niewielkimi wykwitami skórnymi, po ciężkie postacie choroby, charakteryzujące się zmianami zapalnymi i wysiękowymi, często przybierającymi formę uogólnioną (erytrodermia łuszczycowa).

Jak rozwija się łuszczyca? Początkowo pojawia się wykwit pierwotny, czyli odgraniczona, czerwonobrunatna grudka o drobnopłatowej, złuszczającej się powierzchni. Zmiana może mieć różną wielkość, od mikroskopijnej do 2 centymetrów. Zmiany rozwinięte, tak zwane tarczki są większe i pokryte przylegającymi srebrzystymi łuskami - blaszkami łuszczycowymi.

Po zdrapaniu łuski ukazuje się błyszcząca powierzchnia, sprawiająca wrażenie pokrytej woskiem objaw świecy stearynowej). Typowe są również drobne kropelkowate krwawienia (objaw Auspitza). Dla aktywnej postaci łuszczycy charakterystyczny jest objaw Koebnera. Zmiany łuszczycowe występują po upływie 6–12 dni wzdłuż linii zadrapania naskórka. Chorobie może towarzyszyć świąd, głównie w okresie zaostrzenia zmian skórnych.

Łuszczycę rozpoznaje się na podstawie badania klinicznego po stwierdzeniu wykwitów i charakterystycznych ognisk w typowej lokalizacji. Czasem konieczne jest badanie dermatoskopowe lub biopsja zmiany.

Leczenie choroby, w zależności od stopnia nasilenia zmian, ich rozległości oraz częstości nawrotów, polega na stosowaniu leków miejscowo, ogólnie lub w terapii skojarzonej.

W leczeniu miejscowym wykorzystuje się:

• preparaty keratolityczne zawierające kwas salicylowy lub mocznik,
• dziegcie (pochodne węgla kamiennego) w postaci maści i past,
• cygnolina,
• glikokortykosteroidy,
• analogi witaminy D3 (kalcypotriol, takalcytol).

Terapia ogólna łuszczycy obejmuje takie leki i działania jak:

• retinoidy,
• fototerapia, polegająca na ekspozycji na światło ultrafioletowe wytwarzane przez specjalne lampy,
• fotochemioterapia – inaczej terapia PUVA (Psoralen Ultra-Violet A), to naświetlanie promieniowaniem UVA po podaniu psolarenu, leku światłouwrażliwiającego
• metotreksat,
• cyklosporyna A,
• leki biologiczne.

Leczenie ogólne łuszczycy rozważa się, gdy:

• leczenie miejscowe nie przynosi skutku,
• zmiany zajmują ponad 10% powierzchni ciała,
• przebieg choroby uniemożliwia funkcjonowanie,
• rozpoznana została łuszczyca krostkowa, łuszczyca stawowa oraz erytrodermia łuszczycowa.

Pomocne są także domowe sposoby, podstawą których jest odpowiednia pielęgnacja ciała. Należy używać dermokosmetyków. Ważne są emolienty, a także szampony i płyny zawierające dziegieć czy siarkę.

Duże znaczenie mają preparaty złuszczające zrogowaciały naskórek. Łuszczycy nie da się wyleczyć, ponieważ typowe dla niej są nawroty. Terapia ma na celu łagodzenie objawów, zniwelowanie zmian, przedłużenie remisji, zapobieganie wystąpieniu powikłań i poprawę samopoczucia i jakości życia.