Rak jamy ustnej - objawy, przyczyny, leczenie

Rak jamy ustnej to podstępny nowotwór. Jego pierwsze objawy są mało podejrzane, dlatego pacjenci zgłaszają się do lekarza zwykle w zaawansowanym stadium choroby. Wówczas mają 50 proc. szans na wyleczenie. Oznacza to, że prawie połowa z nich umiera po 5 latach od postawienia diagnozy. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na nowotwory jamy ustnej są: palenie tytoniu, cygar lub fajki, żucie tytoniu, picie alkoholu. Winowajcą może być też wirus HPV, który jest przenoszony podczas stosunku. Sprawdź, jakie są objawy raka jamy ustnej i na czym polega jego leczenie.

1. Objawy raka jamy ustnej

Rak jamy ustnej może rozwinąć się w obrębie języka, dna jamy ustnej, jak i na śluzówce policzka. Pierwsze jego objawy są bardzo mało charakterystyczne. Mogą to być dolegliwości bólowe, mało podejrzane krostki lub inne podobne zmiany. W związku z tym, że są one mało charakterystyczne, nowotwory jamy ustnej są zbyt późno diagnozowane. Właśnie dlatego trzeba zwracać uwagę na każde dolegliwości w obrębie jamy ustnej.

Najczęstsze objawy raka jamy ustnej to:

• Bolesne zmiany w pobliżu warg, dziąseł lub w wewnętrznej części jamy ustnej. Zmiany chorobowe często krwawią i trudno się goją.
• Pojawienie się guzka po wewnętrznej stronie policzka łatwo wyczuwalnego językiem.
• Utrata czucia lub drętwienie języka, policzków albo podniebienia.
• Pojawianie się białych lub czerwonych plamek na dziąsłach, języku, podniebieniu lub na śluzówce policzka.
• Problemy z przeżuwaniem pokarmów i ich połykaniem.
• Dziwny posmak w ustach.
• Ból wewnętrznej części jamy ustnej.
• Uczucie, że coś "stoi" w gardle.
• Opuchlizna szczęki lub żuchwy.
• Zmiana barwy i natężenia głosu.

Zobacz film: "Myślał, że to ból zęba. Diagnoza okazała się gorsza"

2. Przyczyny raka jamy ustnej

• Płeć i wiek

Według Krajowego Rejestru Nowotworów, rak jamy ustnej dwukrotnie częściej występuje u mężczyzn. Większość zachorowań odnotowuje się po 50. roku życia.

• Palenie

Główną przyczyną (ponad 80 proc.) raka jamy ustnej jest palenie lub żucie tytoniu. Wówczas w ślinie pojawiają się substancje kancerogenne, które podrażniają śluzówkę jamy ustnej. Poza tym nikotyna i substancje smoliste wdychane do organizmu osłabiają go, utrudniają likwidowanie zakażeń, a także spowalniają proces zdrowienia.

Poza tym papierosy upośledzają zmysł węchu i smaku, wpływają też na ogólną estetykę. Palacze mają nieprzyjemny oddech i przebarwione szkliwo zębów.

Ryzyko pojawienia się raka jamy ustnej u osoby palącej papierosy jest 6-krotnie wyższe niż u osoby niepalącej. Osoby, które rzuciły palenie papierosów, fajki, cygar i przestały rzuć tytoń znacznie zmniejszają ryzyko zachorowania na ten nowotwór.

• Alkohol

Nałogowe spożywanie napojów wysokoprocentowych zwiększa ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej, przełyku i gardła aż 6-krotnie.

• Wirus HPV

HPV to wirus brodawczaka ludzkiego. Rak jamy ustnej (zwłaszcza ustnej części gardła, języka i części migdałków) wywołany jest bezpośrednim działaniem wirusa HPV16. Wirus HPV rozprzestrzenia się między partnerami w czasie kontaktu seksualnego. Wirus brodawczaka ludzkiego może odpowiadać nawet za 30 proc. wszystkich przypadków jamy ustnej w Polsce.

• Nowotwór w rodzinie

Nie tylko palenie tytoniu i picie alkoholu sprzyja rozwojowi raka jamy ustnej. Czynnikiem ryzyka jest także obecność tego typu nowotworu w rodzinie.

• Niewłaściwa higiena

Do rozwoju nowotworu jamy ustnej może prowadzić także nieprawidłowa higiena jamy ustnej, nieleczone choroby dziąseł i zębów.

• Drażnienie śluzówki

Wpływ na rozwój komórek nowotworowych może mieć także stałe podrażnianie śluzówki (np. źle dopasowanymi protezami lub plombami).

3. Leczenie raka jamy ustnej

Osoba chora, która zauważyła niepokojące objawy, powinna zgłosić się w pierwszej kolejności do dentysty. W przypadku podejrzenia nowotworu jamy ustnej pacjent zostanie skierowany do onkologa.

Rak jamy ustnej leczony jest operacyjnie. Po zabiegu chirurgicznym pacjent zostaje poddany radio- i chemioterapii.

Radioterapia nie jest niestety pozbawiona skutków ubocznych. W trakcie radioterapii może dojść do:

• podrażnienia śluzówki i suchości jamy ustnej,
• trudności w przełykaniu,
• zaburzeń smaku.

Radioterapia zwiększa też ryzyko pojawienia się próchnicy. Dlatego w tym okresie należy szczególnie zadbać o zęby, dziąsła i gardło.

Żeby ograniczyć uszkodzenie szkliwa, należy zrezygnować z jedzenia i napojów zawierających cukier oraz ograniczyć ilość przekąsek między posiłkami. Produkty, które nie zaszkodzą to: ser, surowe warzywa, jogurty naturalne i owoce. Należy dbać także o higienę jamy ustnej:

• Myj zęby po każdym posiłku. Używaj do tego szczoteczki z miękkim włosem.
• Codziennie nitkuj zęby.
• Nie jedz potraw twardych i dobrze doprawionych.
• Zrezygnuj z surowych warzyw, suchych krakersów i orzechów.
• Nie pal papierosów, fajki, cygar.
• Nie żuj tytoniu.
• Nie pij alkoholu.
• Używaj gumy do żucia bez cukru.

4. Rokowania w raku jamy ustnej

Rokowania są lepsze wtedy, gdy nowotwór jamy ustnej zostanie wykryty we wczesnym etapie rozwojowym. Wówczas około 80-90 proc. pacjentów ma szansę na wyleczenie.

Rak jamy ustnej bywa często niezauważony przez chorego, zwłaszcza wtedy, gdy przebiega bez bólu. Kiedy pojawia się ból, choroba jest już zazwyczaj w zaawansowanym stadium rozwoju. Według statystyk przeżywa około 50 proc. osób. Pozostali umierają po 5 latach od postawienia diagnozy.