Swędzenie skóry – co może oznaczać? Jak łagodzić nieprzyjemny świąd?

Swędzenie skóry to nieprzyjemne, irytujące uczucie, które może być objawem zarówno podrażnień, różnego rodzaju schorzeń, jak i reakcji uczuleniowych. Może mieć ono różnorodne nasilenie – od łagodnego "łaskotania", po uporczywy, nieprzyjemny świąd, wymuszający częste drapanie.

Zwykle wraz ze swędzeniem pojawiają się objawy skórne w postaci zaczerwienienia, obrzęku, czy wysypki. Wówczas przyczyna świądu jest łatwiejsza do rozpoznania. W przypadku, gdy swędzenie skóry występuje bez zmian dermatologicznych, diagnostyka problemu jest znacznie utrudniona.

Swędzenie może mieć charakter zlokalizowany, obejmujący tylko fragment skóry. Przyczyną świądu zlokalizowanego są najczęściej różne schorzenia dermatologiczne. Z kolei, gdy dolegliwości dotyczą całego ciała, mówi się o charakterze uogólnionym, który zwykle ma związek z chorobami ogólnoustrojowymi.

Możliwe przyczyny swędzenia skóry:

• Niewłaściwa pielęgnacja – niedostateczna podaż wody, nadmierne przesuszenie skóry, używanie drażniących kosmetyków czy detergentów do prania to jedne z najczęstszych przyczyn swędzącej skóry.
• Choroby dermatologiczne – swędzenie towarzyszy wielu dolegliwościom skórnym, takim jak łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry (AZS), łupież, grzybica, świerzb, pokrzywka, czy liszaj.
• Alergia – świąd skóry może mieć także charakter alergiczny.
• Skaza białkowa – czyli alergia na białka mleka krowiego. Występuje ona głównie u dzieci w pierwszych miesiącach życia. Do najbardziej charakterystycznych objawów skazy białkowej zalicza się wysypkę oraz suchą, swędzącą i łuszczącą się skórę.
• Rumień wędrujący – to rumień po kleszczu. Ma on zwykle postać okręgu o czerwonym kolorze. Często pojawia się w miejscu ukąszenia, ale może też zmieniać swoje położenie. Wykwitom skórnym może towarzyszyć pieczenie i swędzenie. Rumień wędrujący może być pierwszym objawem boreliozy.
• Choroby nerek – świąd skóry może pojawiać się też w przewlekłej chorobie nerek, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach tej choroby.
• Cukrzyca – w przebiegu tej choroby często skóra staje się nadmierna sucha oraz łuszcząca. Dlatego też jednym z objawów cukrzycy może być uporczywy świąd.
• Zapalenie trzustki, nowotwory trzustki – zmiany skórne oraz świąd mogą pojawiać się także przy chorej trzustce. Ma to często związek z występowaniem pod skórą kompleksów z bilirubiną.
• Menopauza – zmiany hormonalne w tym okresie często prowadzą do nadmiernego wysuszenia skóry u kobiet. Dlatego też uporczywy świąd może być także objawem menopauzy.
• Nadmierny stres, nerwica – zmiany skórne oraz uporczywy świąd mogą mieć związek także z nerwicą, sytuacjami stresowymi, lękiem, czy dużym napięciem emocjonalnym.
• Żylaki i szczelina odbytu – częstą przyczyną świądu w okolicy odbytu są hemoroidy, czy szczelina odbytu. Swędzenie w tej okolicy mogą powodować także owsiki, czy zakażenie grzybicze.
• Choroby wywołane przez pasożyty, np. wszy, świerzbowiec ludzki, czy pluskwy.
• Plastry antykoncepcyjne – swędzenie skóry może pojawiać się także w okolicy przyklejonego plastra antykoncepcyjnego. Jeżeli świąd nie ustępuje przez dłuższy czas, może wskazywać to np. na nietolerancję substancji klejącej.
• Przyjmowanie niektórych leków, np. doustne środki antykoncepcyjne.
• Niedobór witaminy D – wysypki, którym towarzyszy swędzenie mogą też wskazywać na niedobory witamin. Prawidłowa suplementacja witaminą D3 możliwa jest jednak tylko po przeprowadzeniu badania stężenia w surowicy krwi.
• Zbyt długie przebywanie na słońcu.

Najczęściej swędzenie skóry ma niegroźny charakter i ustępuje po zmianie pielęgnacji, odpowiednim nawilżeniu, czy wyeliminowaniu czynnika drażniącego. W reakcjach alergicznych pomocne może być przyjmowanie doustnych środków antyhistaminowych.

W przypadku długo utrzymującego się świądu oraz występowania innych niepokojących objawów, jak np. utrata masy ciała, zmęczenie, gorączka, rozległe zmiany skórne, konieczne jest skontaktowanie się z lekarzem.

Specjalista po przeprowadzonym wywiadzie lekarski i badaniu fizykalnym zdecyduje o dalszym postępowaniu. Czasem konieczne może być wykonanie dodatkowych badań, np. badania krwi. Przebieg leczenia uzależniony jest głównie od podstawowej przyczyny problemu.

Zdrowa skóra wymaga codziennej opieki, dlatego też bardzo ważna jest regularna pielęgnacja ciała. Należy zadbać o delikatne preparaty myjące, bez drażniących substancji. Kosmetyki powinny być zawsze dobrane do typu skóry oraz jej potrzeb. Ważną kwestią jest także odpowiednie nawilżanie skóry oraz ochrona przed słońcem.

W trosce o piękną skórę nie należy zapominać o właściwym nawodnieniu organizmu. Pomocna może być także odpowiednia dieta, bogata w witaminy (C, A, D, E, K oraz witamin z grupy B).

Ważną kwestią jest także odpowiedni ubiór – ciała nie należy przegrzewać. Dobrze jest wybierać ubrania przyjemne w dotyku, miękkie, które pozwalają skórze oddychać (np. len, bawełna, jedwab).

W miarę możliwości warto zadbać także o ograniczanie sytuacji stresowych oraz rozwijanie odporności emocjonalnej.