Aparat ortodontyczny - rodzaje, cena, wskazania

Piękny uśmiech to nie tylko walor estetyczny. Zdrowe i proste zęby są mniej narażone na próchnicę oraz choroby przyzębia. Niestety, koszty leczenia naszych zębów czy założenia na nie aparatu ortodontycznego są dość duże, a cały proces często wiąże się z dodatkowymi opłatami, takimi jak wizyty kontrolne. Niemniej jednak aparat ortodontyczny ma wiele zalet i warto rozważyć jego założenie.

1. Co to jest aparat ortodontyczny?

Aparat ortodontyczny to popularna metoda leczenia wad zgryzu. Do szerokiej gamy produktów należą aparaty stałe i wyjmowane. To lekarz ortodonta ocenia stopień zaawansowania problemu i decyduje o sposobie leczenia krzywych zębów. Noszenie aparatu ortodontycznego nie jest ograniczone wiekiem pacjenta. Z metody tej z powodzeniem korzystają i dzieci i dorośli. Jeżeli wada jest duża, pierwsze dni z aparatem ortodontyczny będą bolesne. Ceny aparatów uzależnione są od jego rodzaju. Należy pamiętać, że poza kwotą uiszczaną w chwili jego zrobienia lub założenia, trzeba będzie opłacać także wizyty kontrolne, które mogą być zalecane nawet raz w miesiącu.

2. Kiedy najlepiej założyć aparat ortodontyczny?

Tak naprawdę aparat na zęby można założyć w każdym wieku. Zaleca się jednak kontrolować stan uzębienia już od najmłodszych lat i rozpocząć usuwanie wad zgryzu w wieku dziecięcym. Proces leczenia wad zgryzu jest znacznie prostszy u dzieci niż u dorosłych. Od wieku zależeć będzie też finalnie ile kosztuje aparat na zęby.

Zobacz film: "Najlepsze metowy wybielania zębów"

Bardzo ważne jest to, że aby w ogóle móc rozmawiać o założeniu aparatu ortodontycznego, absolutnie wszystkie zęby muszą być wyleczone. Dobrze jest także najpierw usunąć tzw. ósemki. Często zdarza się tak, że aparat zakłada się, zanim jeszcze się pojawią, przez co wyrzynające się zęby mądrości mogą po latach na nowo zdeformować zgryz]

3. Jakie są rodzaje aparatów ortodontycznych?

Generalnie wyróżnia się dwa rodzaje aparatów: stały i ruchomy. Mogą być one wykonane z metalu, porcelany lub kryształu. W obrębie tych dwóch typów wyróżnia się dodatkowo jeszcze kilka rodzajów, a ponadto dzisiejszy świat oferuje innowacyjne rozwiązania, których celem jest maksymalna poprawa komfortu życia.

3.1. Aparat klasyczny ruchomy

Dzieciom, które mają wszystkie zęby mleczne lub częściowo mleczne i częściowo stałe, ortodonta zaproponuje aparat ruchomy (wyjmowany), który zakłada się na zęby górne, dolne lub na oba łuki jednocześnie. Aparat ruchomy składa się ze specjalnego drutu i płytki akrylowej (plastikowej). Mali pacjenci sami decydują o jej wyglądzie – wybierają jeden kolor lub kilka, a czasem nawet mogą poprosić o wtopienie w nią brokatu. Dziecko dostaje również kolorowy pojemnik, w którym przechowuje aparat.

Leczenie ortodontyczne wymaga od małych pacjentów konsekwencji oraz systematyczności. Aparat wyjmowany muszą nosić w nocy i w ciągu dnia przez około 4 godziny, średnio przez dwa lata. Należy podkreślić, że aparat ruchomy służy usuwaniu wad zgryzu, a zęby prostuje jedynie w niewielkim stopniu. Jeśli dziecko wciąż ma krzywe zęby po leczeniu aparatem ruchomym, zakłada mu się aparat stały.

Okres noszenia aparatu ruchomego zależy od wyjściowego stanu uzębienia i szybkości postępowania zmian, jednak zwykle zaleca się noszenie aparatu przez okres 2 lat. Aparat wyjmowany składa się z płyty akrylowej oraz drutów.

3.2. Aparat klasyczny stały

Aparat stały zwykle stosuje się u starszych dzieci i dorosłych. Zakładany jest on w postaci małych kwadratowych nakładek umieszczanych osobno na każdym zębie. Łączone są one drucikiem. Aby móc założyć aparat, wszystkie zęby muszą być stałe (takiego aparatu nie zakłada się na mleczaki). Leczenie trwa od 1.5 do 2 lat. Ważna jest wówczas odpowiednia higiena jamy ustnej i dieta, która pomoże zapobiec przebarwieniom pod nakładkami.

Tradycyjny aparat ortodontyczny wykonuje się z różnych stopów metali. Nie martw się jednak, jeśli masz uczulenie na nikiel. Obecnie gabinety ortodontyczne oferują również modele bez niklu, choć trzeba do nich dopłacić, najczęściej około 500 zł za łuk.

Aparaty z metalowymi zamkami są najbardziej widoczne spośród dostępnych na rynku, ale jednocześnie cechują się wysoką efektywnością i odpornością na uszkodzenia. Często noszą je nastolatki, traktując nieraz jako specyficzną ozdobę i z przyjemnością wybierając kolory gumowych ligatur. Czasy, kiedy widoczny aparat był dla młodzieży powodem do wstydu, na szczęście już dawno odeszły do lamusa.

W skład aparatu ortodontycznego stałego wchodzą:

• zamki klejone za pomocą systemów wiążących do zębów,
• pierścienie lub rurki montowane na trzonowcach,
• łuki,
• elementy dodatkowe.

To właśnie łuk generuje siły ortodontyczne, dzięki którym dochodzi do przemieszczania zębów.

Aparat dla wielu osób wciąż wygląda nieestetycznie, dlatego powstały alternatywne rozwiązania. Obecnie można założyć aparat z przezroczystymi nakładkami, których z daleka nie widać lub można założyć go całkowicie z tyłu, po wewnętrznej stronie zębów. Efekt będzie taki sam, a wrażenia estetyczne dużo lepsze. Przeciwwskazaniami do tego typu aparatu na zęby są choroby przyzębia, a także niskie zęby i nieodpowiednia higiena jamy ustnej.

Niestety takie opcje są dodatkowo płatne i bardzo kosztowne.

4. Aparaty ortodontyczne kosmetyczne (estetyczne)

Jeśli zależy nam na prostych zębach i ładnym wyglądzie podczas okresu leczenia, warto skorzystać z oferty aparatów estetycznych. Budowa tego typu aparatów ortodontycznych jest bardzo podobna do aparatów metalowych. Wyróżnia je jednak rodzaj zamków, które ze względu na wykorzystany materiał (ceramika, kryształ) powodują wizualne zlewanie się aparatu z zębami. Dzięki temu aparaty estetyczne z odległości kilku metrów są prawie niewidoczne. Można je dostrzec dopiero po bliższym przyjrzeniu się uśmiechowi pacjenta.

Pacjenci, którym zależy na tym, by aparat był dyskretny mają do wybory aparaty ceramiczne, porcelanowe, szafirowe i kryształowe. Przy noszeniu tego typu aparatów należy stosować tzw. białą dietę, czyli unikać napojów i pokarmów, które mogą odbarwiać ligatury (tzw. gumki ortodontyczne).

Podczas noszenia aparatów ortodontycznych estetycznych z diety należy więc wykreślić czerwone wino, herbatę (czarną, zieloną, białą), kawę, papierosy, buraki, szpinak, jagody, ciemne soki (porzeczkowy, wiśniowy, żurawinowy) oraz napoje o ciemnej barwie (takie jak cola);

4.1. Aparat samoligaturujący

Aparaty samoligaturujące należą do modeli nowoczesnych. Posiadają unikatową budowę, która nie wymaga tak dużej siły ucisku, jak w aparatach klasycznych. Dzięki temu pacjent odczuwa większy komfort podczas noszenia i korekcji wady zgryzu. Aparat na zęby samoligaturujący nie posiada elementów elastycznych. Ten model aparatu na zęby pozwala również na poszerzenie uśmiechu.

4.2. Aparat lingwalny

Typ aparatu stałego pozwalający na niezwykle dyskretne leczenie ortodontyczne. Podobnie jak poprzednie rodzaje składa się z łuku i zamków, ale w tym przypadku mocuje się je na wewnętrznych powierzchniach zębów (od strony języka). Aparat jest więc całkowicie niewidoczny.

Rozwiązanie to zwiększa walory estetyczne oraz przyspiesza leczenie w porównaniu z działaniem tradycyjnych aparatów. Dzieje się tak dlatego, że zamki są przyklejane blisko tzw. centrum oporu zębów, co zwiększa siłę ich przesuwania. Nie obawiaj się, nie wiąże się to z większym bólem niż w przypadku aparatów mocowanych po zewnętrznej stronie zębów. Decydując się na aparat lingwalny, weź jednak pod uwagę, że w początkowej fazie noszenia możesz mieć kłopoty z prawidłową wymową bądź utrzymaniem higieny jamy ustnej.

4.3. Aparat typu Invisalign lub Clear Aligner

Aparat na zęby Invisalign ma formę przezroczystej nakładki, która obejmuje zęby. Nakładkę wymienia się co dwa tygodnie. Model tego aparatu na zęby sprawdza się jednak w przypadku niewielkich wad zgryzu. Aparat na zęby Invisalign należy zdejmować podczas mycia zębów i jedzenia posiłków. Jest to jednak bardzo droga opcja, niedostępna dla wszystkich.

Clear Aligner to niewidoczne aparaty ortodontyczne, a raczej specjalne przezroczyste nakładki, które można stosować do leczenia ortodontycznego niektórych wad zgryzu. Szyny są dopasowane do konkretnego pacjenta i trzeba je wymieniać co 2 tygodnie. Pacjent nosi Clear Aligner przez cały czas, poza posiłkami i szczotkowaniem zębów.

Główną zaletą przezroczystych nakładek jest to, że pozostają niewidoczne dla otoczenia, przez co pacjenci nie czują dyskomfortu i skrępowania w związku z aparatem przez cały okres leczenia ortodontycznego. Nakładki sprawdzają się tylko przy niedużych wadach, a efekty są widoczne tylko wtedy, gdy pacjent rzeczywiście sumiennie chodzi z aparatem przez co najmniej 20 godzin na dobę.

4.4. Aparat porcelanowy (ceramiczny)

Zamki aparatów porcelanowych są wykonane z ceramiki, której kolor jest indywidualnie dopasowywany do naturalnego koloru zębów pacjenta. Dzięki temu aparaty te cieszą się opinią najbardziej estetycznych spośród wszystkich klasycznych wersji aparatów stałych, zwłaszcza przy zastosowaniu powlekanych łuków i przezroczystych ligatur.

Mleczne zamki z porcelany są odporne na przebarwienia, jednak przezroczyste ligatury mają tendencję do odbarwiania się pod wpływem jedzenia. Z tego powodu zwykle są one co jakiś czas wymieniane, ale i tak pacjenci otrzymują zalecenie, aby przez cały okres leczenia unikać wszystkich barwiących pokarmów i napojów.

4.5. Aparat kryształowy (szafirowy)

W aparatach kryształowych stosuje się zamki produkowane z szafiru, który jest całkowicie przezroczysty. Jeśli naturalny kolor naszych zębów jest biały, aparatu prawie nie będzie widać. Gdy jednak nasze uzębienie jest lekko żółte lub posiadamy liczne przebarwienia, lepiej wybrać zamki porcelanowe, które optycznie rozjaśnią uśmiech.

Na uwagę zasługuje fakt, że w niektórych przypadkach w aparacie kryształowym można zastosować biały łuk kompozytowy, co wizualnie daje efekt znacznie lepszy, niż gdy wykorzysta się typowy łuk wykonany z metalu. Poza tym aparaty szafirowe są wytrzymałe na uszkodzenia, a ich dodatkową zaletą jest również gładki kontur, bez ostrych krawędzi i załamań. Zapobiega to odbarwieniom i zbieraniu się osadów oraz kamienia nazębnego. Łatwiej też wyczyścić zęby.

5. Retainer, czyli aparat po leczeniu ortodontycznym

Po zdjęciu aparatu ortodontycznego będziemy cieszyć się idealnie równymi zębami, ale to nie znaczy, że możemy już zapomnieć o właśnie ukończonym dwuletnim leczeniu. Ortodonta przekaże nam jeszcze niezbędne zalecenia oraz… kolejny aparat.

Będzie to aparat retencyjny, nazywany również retainerem. Występuje on w dwóch rodzajach: ruchomym (przezroczyste szyny termoformowalne) i stałym (drucik przyklejony od wewnętrznej strony zębów). Retainer jest konieczny do utrwalenia osiągniętych efektów leczenia, bo potrzeba czasu, żeby przesunięte zęby ustabilizowały się w swoich nowych pozycjach.

Jeśli nie będziemy nosić aparatu retencyjnego, zęby mogą częściowo wrócić na dawne miejsca. W niektórych przypadkach niezbędne jest powtórne założenie aparatu ortodontycznego. A jak długo należy używać retainera, aby do tego nie dopuścić? Zwykle 2-3 lata.

6. Jaka jest cena aparatu ortodontycznego?

Aparat na zęby zakłada lekarz ortodonta. Koszt takiego sprzętu wynosi od 3 do nawet 20 tysięcy złotych, w zależności od rodzaju nakładek. Do kwoty tej należy doliczyć wizyty kontrolne, a także wszystkie zabiegi dentystyczne - leczenie próchnicy, wypełnianie ubytków, usuwanie ósemek - które były konieczne do założenia aparatu. Koszt jednorazowej wizyty u ortodonty to 150-400 złotych.

Najtańsze są aparaty ruchome, ich cena to około 2-3 tysiące złotych za oba łuki. Warto zapytać ortodontę, czy cena obejmuje jeden, czy oba łuki, jeśli konieczne jest założenie aparatu na wszystkie zęby.

Klasyczny aparat stały kosztuje około 3-6 tysięcy, w zależności od rodzaju nakładek. Najtańsze są te metalowe, najdroższe - przezroczyste i kryształowe. Cena ta zwykle obejmuje oba łuki.

Aparat samoligaturujący to koszt mniej więcej 6 tysięcy za oba łuki, bez wizyt kontrolnych.

Aparaty zakładane po wewnętrznej stronie zębów jest znacznie droższy niż klasyczne rodzaje. Może kosztować nawet od 8 do 15 tysięcy, jednak cena ta obejmuje już zwykle wszystkie wizyty kontrolne.

Najdroższe ze wszystkiego są nakładki prostujące zęby, ponieważ trzeba co jakiś czas wymieniać je na nowe, w innym kształcie. Cena takiego aparatu razem z wizytami kontrolnymi to około 10-20 tysięcy złotych. Jest to koszt całego leczenia.

7. Aparat ortodontyczny a higiena

Noszenie aparatów ortodontycznych stałych i ruchomych wymusza na pacjencie jeszcze większą dbałość o higienę jamy ustnej. Należy pamiętać, że jeżeli używamy aparatu ruchomego, to codziennie po każdym użyciu należy go dokładnie oczyścić z bakterii. Do tego celu można użyć szczoteczki i mydła albo pasty do zębów.

Nosząc aparat ortodontyczny stały, zęby najlepiej jest czyścić po każdym posiłku. Niestety w druty aparatu łatwo przedostają się resztki pożywienia, dlatego tak ważne jest pamiętanie o szczotkowaniu zębów. Nie mając pod ręką szczoteczki warto zaopatrzyć się w nici dentystyczne oraz płyn do płukania jamy ustnej. Jeżeli i te metody zawiodą można poszczególne miejsca delikatnie czyścić specjalną szczoteczką do czyszczenia zębów w trudno dostępnych miejscach.

Nieprzestrzeganie higieny podczas okresu noszenia aparatu ortodontycznego stałego może w przyszłości skutkować chorobami zębów: kamieniem nazębnym czy próchnicą. Warto jest zadbać o zęby, gdyż po ściągnięciu aparatu będziemy cieszyli się jedynie prostymi zębami, które wymagają natychmiastowego leczenia.

Ruchome aparaty na zęby nie sprawiają problemów, ponieważ na czas mycia zębów należy je po prostu wyjąć. A co z aparatami ortodontycznymi stałymi? Osoby decydujące się na korektę wady zgryzu muszą się przygotować na specjalne dbanie o czystość zębów. Zęby z aparatem ortodontycznym należy czyścić po każdym, nawet bardzo małym, posiłku – to sposób na uniknięcie gromadzenie się osadu oraz bakterii w szczelinach między elementami aparatu.

Warto zaopatrzyć się w specjalną szczoteczkę ortodontyczną oraz wyciorki, służące do czyszczenia trudno dostępnych miejsc. Poza tym warto używać nici oraz płynu do płukania jamy ustnej. Należy również pamiętać, aby wybierać pasty do zębów o małej ścieralności.

7.1. Akcesoria do aparatów ortodontycznych

Bardzo często do każdego aparatu ortodontycznego stałego mamy szereg akcesoriów do wyboru, między innymi:

• szczoteczka pęczkowa – czyści bardzo trudno dostępne powierzchnie;
• wosk do zamków – zabezpiecza zamki aparatu;
• ligatury;
• osłona na zamek – używany gdy bardzo podrażnia dziąsła.

Takie dodatki są bardzo bardzo przydatne podczas dbania o higienę aparatu ortodontycznego stałego oraz całej higieny jamy ustnej. Ponadto dają pacjentowi większy komfort użytkowania. Higiena jamy ustnej jest bardzo ważna podczas użytkowania aparatu ortodontycznego, gdyż w czasie noszenia aparatu, bakterii w jamie ustnej jest zdecydowanie więcej.