Czerniak paznokcia – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie

Czerniak paznokcia należy do grupy czerniaków akralnych (paznokciowych i dłoniowo-podeszwowych) oraz nowotworów złośliwych. Może się rozwinąć w każdym paznokciu i w każdej lokalizacji.

Zaobserwowano, że najbardziej zagrożone są kciuki i paluchy, ponieważ występuje tam najwięcej macierzy, to jest komórek, które mogą ulegać mutacji. Czerniak paznokcia swoje źródło ma w komórkach barwnikowych.

Czerniak paznokcia, tak jak i czerniak podpaznokciowy, jest rzadką odmianą czerniaka. Dotyczy około 1% chorych zmagających się z nowotworem tego typu.

W przypadku czerniaka paznokci, dłoni i stóp, nie ma pewności co do przyczyn jego powstawania. Prawdopodobnie pewną rolę odgrywają czynniki genetyczne lub przebyty uraz mechanicznym. Nie bez znaczenia się zaburzenia odporności lub przewlekłe infekcje.

Specjaliści są zdania, że rak aparatu paznokciowego może być związany z infekcją HPV, czyli zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (zmiana wywodzi się z komórek nabłonkowych). Do nowotworzenia może dochodzić w przypadku przewlekłych brodawkami okołopaznokciowymi.

O ile w przypadku czerniaka skóry czynnikiem bezpośrednio wpływającym na powstawanie nowotworu uznaje się ekspozycję na promieniowanie słoneczne, o tyle negatywne działanie słońca w powstawaniu czerniaka paznokcia nie odgrywa tak istotnej roli.

Ma to związek z tym, że płytka keratynowa blokuje promieniowanie z zakresu UVB, przepuszcza też niewiele promieniowania UVA. Na rozwój czerniaka paznokcia najbardziej narażeni są mężczyźni po 50. roku życia, osoby o ciemnym kolorze skóry oraz chorujące na czerniaka skóry.

Pierwszym niepokojącym objawem jest ciemno zabarwiony prążek przebiegający wzdłuż płytki paznokciowej (to melanonychia). Jego przyczyną jest odkładanie się w płytce paznokciowej melaniny produkowanej przez melanocyty. Nowotwór nie powoduje zmiany zabarwienia płytki paznokciowej.

Z czasem, wraz z powiększaniem się masy guzowatej obecnej pod płytką lub w wałach paznokciowych, obserwuje się guz, deformację płytki oraz krwawienie i przebarwienie tkanek otaczających płytkę.

Nie każdy prążek jest objawem czerniaka. W przypadku czerniaka zmiana zmienia się: pasek staje się szerszy, ciemniejszy, zmienia kształt. Jak długo rozwija się czerniak paznokcia? Proces ten trwa zwykle wiele miesięcy.

Czerniak paznokcia bywa lekceważony, a jego rozpoznanie trudne. Ma to związek z tym, że zmiana bardzo przypomina krwiak pod paznokciem czy grzybicę paznokcia. Ponadto zmiany barwnikowe paznokci obserwuje się również w przebiegu chorób układowych czy podczas stosowania leków lub działania substancji chemicznych.

W diagnostyce czerniaka pod paznokciem i na paznokciu zalecana jest dermatoskopia. Rozpoznanie potwierdza się na podstawie wynikubadania histopatologicznego (materiał pobierany jest z macierzy). Cechy histopatologiczne różnicują zmianę łagodną od złośliwej.

Wskazaniami do biopsji jest: obecność prążka barwnikowego na paznokciu w kolorze od brązowego do czarnego o nieregularnym brzegach i szerokości powyżej 3 mm, dynamiczna zmiana wyglądu prążka (zmiana szybko rośnie lub powoduje zmiany w budowie morfologicznej paznokcia), destrukcja płytki paznokciowej, występowanie zmiany na kciuku, paluchu lub palcu wskazującym, * obecność melaniny w tkankach otaczających paznokieć (objaw Hutchinsona).

Na czym polega leczenia czerniaka paznokcia? W przypadku wcześnie wykrytego czerniaka usuwa się płytkę paznokcia, łożysko lub macierz (zakres resekcji zależy od stopnia zaawansowania nowotworu). Ubytek pokrywa się przeszczepem skóry.

W przypadku, gdy nowotwór jest w zaawansowanym stadium, konieczna jest amputacja palca, zwykle na poziomie stawów śródręczno-paliczkowych.

Czerniak paznokcia – początki i wczesny etap – oznacza nowotwór dobrze rokujący i wyleczalny. Późniejsze stadia choroby, gdy pojawiają się inne objawy związane z zaawansowaniem nowotworu, oznaczają nie tylko ryzyko przerzutów, ale i gorsze rokowanie.