Wolne rodniki - czym są, jak powstają, choroby, stres oksydacyjny

Wolne rodniki coraz częściej zostają wymieniane w kontekście powstawania zmian nowotworowych. Te niewielkie cząsteczki potrafią narobić niezłego zamieszania. Dzięki swoim właściwościom, wolne rodniki bardzo szybko przemieszczają się po całym organizmie. Sprawdź, jakie choroby są wywoływane przez wolne rodniki.

1. Czym są wolne rodniki?

Wolne rodniki to atomy niemające pary. Wolne rodniki są cząsteczkami występującymi naturalnie w ludzkim organizmie. W przeciwieństwie do większości cząsteczek, wolne rodniki posiadają tylko jeden elektron co jest zachwianiem równowagi w organizmie. Wolny atom tlenowy poszukuje więc brakującego elektronu, w tym celu przywłaszcza sobie elektrony z innych cząsteczek, także z atomów białka. Sytuacja ta jest niebezpieczna dla zdrowia, gdyż prowadzi do uszkodzeń błon komórkowych, a co za tym idzie rozwoju poważnych chorób np. nowotworów. Nie można wyeliminować z organizmu wolnych rodników, gdyż powstają one w czasie oddychania. Można jednak dbać o równowagę poprzez dostarczanie organizmowi antyoksydantów (przeciwutleniaczy), czyli związków usuwających z nadmiar wolnych rodników.

Wolne rodniki, po napotkaniu zdrowych cząsteczek, wchodzą z nimi w reakcje i zabierają potrzebny im elektron. Powoduje to uszkodzenia białek, tłuszczów i kwasów nukleinowych zdrowych komórek, a także spustoszenie w naszych zasobach tlenowych – mówi mgr Katarzyna Okręglicka dla portalu abcZdrowie.pl.

Ich szkodliwe działanie wpływa na przedwczesne starzenie się organizmu. Według wielu badań, wolne rodniki mogą przyczyniać się do rozwoju nowotworów, artretyzmu i miażdżycy naczyń. W niektórych przypadkach skutkiem tego może być udar lub zawał serca.

2. Jak powstają wolne rodniki?

- Nadmiernemu tworzeniu się wolnych rodników sprzyjają: stany zapalne, zwłaszcza przebiegające z gorączką, zażywanie wielu leków, a także stres, zanieczyszczenia powietrza, palenie papierosów, alkohol i środki chemiczne – dodaje mgr Okręglicka.

Ponad 5 proc. wolnych rodników tlenowych pojawia się podczas procesu przetwarzania tlenu na energię. Okazuje się, że ich produkcję przyspiesza nawet wyczerpujący trening.

Podczas ćwiczeń przemiana materii się zwiększa, przez co przetwarzamy większą ilość tlenu. Skutkiem tego jest pojawienie się wolnych rodników.

Do organizmu docierają także z jedzeniem. Znajdziesz je zwłaszcza w smażonych potrawach.

3. Jakie choroby wywołują wolne rodniki

Wolne rodniki przemieszczające się po organizmie uszkadzają DNA w komórkach. W ten sposób przyczyniają się do powstawania nowotworów. Osłabiają układ immunologiczny oraz nerwowy.

Ich obecność sprzyja również powstawaniu blaszki miażdżycowej, czyli zmiany w ścianie tętnic. Powstaje ona pod wpływem zbyt dużej ilości cholesterolu, który odkłada się w postaci złogów.

Wolne rodniki przyczyniają się również do rozwoju zaćmy. Niszczą krwinki czerwone oraz komórki wielu narządów, m.in, serca, nerek czy mózgu.

Jakie choroby są wywoływane przez wolne rodniki?

• udar mózgu,
• choroba Alzheimera,
• choroba Parkinsona,
• zaćma,
• problemy ze wzrokiem,
• stany zapalne skóry,
• egzema i łuszczyca,
• nowotwór piersi,
• POCHP,
• astma,
• problemy z ciśnieniem,
• zawał serca,
• miażdżyca,
• nowotwory narządów płciowych.

4. Co wolne rodniki mają wspólnego ze stresem oksydacyjnym

Wzmożona ilość wolnych rodników wywołuje stres oksydacyjny. Ten bardzo poważny stan, nazywany również stresem tlenowym uważa się za jedną z bezpośrednich przyczyn powstawania nowotworów.

Organizm, mimo że sam produkuje przeciwciała, to potrzebuje pobierania ich z żywności. Antyoksydanty hamują namnażanie się wolnych rodników przez co zapobiegają niszczeniu komórek. Największe ich ilości znajdują się np. w winie, zielonej herbacie czy granatach.

5. Jak wolne rodniki wpływają na suchość skóry

Działanie wolnych rodników można zauważyć także gołym okiem. To właśnie z ich powodu skóra staje się sucha oraz wrażliwa na podrażnienia. Sprawiają, że traci elastyczność, co powoduje pojawienie się zmarszczek.

W niektórych przypadkach wolne rodniki odpowiadają za rozwój nowotworu skóry.