Fakty i mity na temat ubytków
Jedzenie kwaśnych produktów powoduje ubytki; jeśli masz ubytek, na pewno sama go wyczujesz; po wyleczeniu zęba przestaje się on psuć – to tylko kilka z wielu stwierdzeń na temat zębów, które zapewne słyszałaś. Jednak nie wszystkie z obiegowych opinii są prawdziwe. Niektóre mity mogą być wręcz szkodliwe, dlatego tak ważna jest świadomość, które stwierdzenia to fakty, a które nie. Wiedza na temat mechanizmów powstawania ubytków pomoże ci uniknąć problemów z próchnicą i na długo cieszyć się własnymi, zdrowymi zębami.
1. Fakty na temat ubytków
Już małe dzieci słyszą od swoich rodziców, że słodycze psują zęby. Stwierdzenie to jest dużym uproszczeniem, ponieważ w rzeczywistości ubytki powstają na skutek działania kwasu wytwarzanego przez bakterie w jamie ustnej. Bakterie pochłaniają węglowodany, które znajdują się nie tylko w słodyczach, ale i w ryżu, ziemniakach, chlebie, owocach i warzywach. Za każdym razem, gdy spożywasz produkt zawierający węglowodany, bakterie w twojej jamie ustnej uaktywniają się i wydzielają kwas, który wżera się w twoje zęby. W ten sposób pojawiają się w nich niewielkie dziurki, w których mogą gromadzić się bakterie. Ani szczoteczka do zębów, ani nić dentystyczna nie są w stanie dostać się do tych miejsc, nic więc dziwnego, że bakterie dalej przetwarzają węglowodany i wytwarzają kwas, a ubytek się powiększa.
Co ciekawe, to nie ilość spożywanych węglowodanów ma wpływ na powstanie ubytków, a długość ich kontaktu z zębami. Jeśli na obiad zjesz dużo węglowodanów, po czym dokładnie umyjesz zęby, ryzyko próchnicy będzie niewielkie. Jeżeli jednak cały dzień pijesz słodkie napoje gazowane, twoje zęby są cały czas narażone na styczność z węglowodanami. Taka sytuacja jest dużo groźniejsza dla zdrowia zębów. Uważaj także na kwaśne produkty, na przykład cytryny lub soki cytrusowe. Mimo iż same w sobie nie powodują ubytków, mogą osłabiać szkliwo zębów. Kwasy w nich zawarte mogą powodować erozje w szkliwie, które osłabiają zęby. Wówczas łatwo o ubytki. Równie ryzykowne są pęknięcia zębów. W zagłębieniu gromadzą się bakterie, zwłaszcza wtedy, gdy nie sposób dosięgnąć pęknięcia szczoteczką. Dentyści alarmują, że w ostatnim czasie obserwują coraz więcej przypadków pęknięć zębów, które nierzadko są spowodowane zgrzytaniem zębami. Jeśli zdarza ci się zgrzytać zębami i mocno zaciskać szczękę w chwilach złości lub pod wpływem stresu, czas poszukać innego sposobu na odreagowanie.
Dobrą wiadomością jest fakt, że po wyleczeniu zęba proces psucia się zostaje całkowicie zatrzymany. Jeśli zadbasz o higienę jamy ustnej, nie powinnaś mieć więcej problemów z danym zębem. Niekiedy jednak, po upływie lat, brzegi wypełnienia mogą zacząć pękać lub oddzielać się od zęba. Wówczas bakterie mogą się tam dostać i na nowo spowodować próchnicę. Nie sposób zapobiec takiej sytuacji, ale uważne obejrzenie zębów z wypełnieniami podczas kolejnych wizyt kontrolnych u dentysty powinno pomóc w porę wychwycić wszelkie nieprawidłowości.
Jeśli twoje zęby są położone blisko siebie, z pewnością nie ucieszy cię fakt, że są bardziej narażone na wystąpienie ubytków. Dentyści są zgodni, że miejsca trudno dostępne dla szczoteczki są łatwym łupem dla bakterii, zwłaszcza jeżeli zapominasz o regularnym stosowaniu nici dentystycznej. Im większe odstępy między zębami, tym lepiej dla zdrowia zębów. Najważniejsza jest jednak nie anatomia, ale pielęgnacja jamy ustnej. Mycie zębów dwa razy dziennie i korzystanie z nici dentystycznej to absolutne minimum. Jeśli twoje zęby mają tendencję do próchnicy, poświęć więcej czasu na higienę jamy ustnej i myj zęby po każdym posiłku lub przynajmniej żuj bezcukrową gumę do żucia przez 20 minut po posiłku.
2. Mity na temat ubytków
Wiele osób zetknęło się z opinią, że na ubytki bardziej narażone są dzieci. Nie jest to jednak prawda. Także osoby w starszym wieku mają problemy z zębami. Ubytki w starszym wieku mają niekiedy związek z przyjmowanymi lekami, które wysuszają wnętrze jamy ustnej przez zmniejszenie wydzielania śliny. Ma ona kluczowe znaczenie dla zdrowia zębów, ponieważ neutralizuje działanie kwasów, działa odkażająco, wypłukuje bakterie i zapobiega przylepianiu się jedzenia do zębów.
Być może słyszałaś, że w przypadku bólu zęba należy przyłożyć do niego tabletkę zawierającą kwas acetylosalicylowy. Jest to jednak zupełnie nietrafiona rada, ponieważ kontakt z kwasem może mocno podrażnić tkankę dziąsła, przyczyniając się do powstania wydzieliny. Jeśli boli cię ząb, połknij tabletkę, ale nie rób z niej okładu.
Kolejnym mitem jest stwierdzenie, że wszystkie plomby trzeba prędzej czy później wymienić. Wypełnienie wymaga wymiany tylko wtedy, gdy pęka lub powstaje obok niego kolejny ubytek. Jeżeli jednak z plombą nie dzieje się nic niepokojącego, można nosić ją nawet całe życie. Nie warto wierzyć także w to, że sami jesteśmy w stanie wyczuć ubytek. Niewielkie i średniej wielkości ubytki zwykle nie powodują bólu ani nie dają innych symptomów. Ból zęba, który kojarzy się nam z ubytkami, pojawia się natomiast wtedy, gdy próchnica zęba jest już zaawansowana i powoduje uszkodzenie nerwu. Z drugiej strony nie należy wpadać w przesadę i traktować nadwrażliwości zębów jako oznakę próchnicy. Przyczyną dyskomfortu mogą być: ogólna nadwrażliwość zębów, cofnięcie dziąseł, pęknięcie lub złamanie zęba. Za nadwrażliwość odpowiedzialny może być również ubytek, ale nie w każdej sytuacji jest on winowajcą dyskomfortu.
Jeśli masz za sobą leczenie kanałowe, może ci się wydawać, że głównym wskazaniem do przeprowadzenia tej procedury jest pojawienie się ubytku. W rzeczywistości jednak leczenie kanałowe jest konieczne wtedy, gdy nerw w zębie jest uszkodzony. Do takiego uszkodzenia przyczynić się może nieleczony ubytek, ale istnieje wiele innych czynników, które należy wziąć pod uwagę, na przykład pęknięcia i złamania zębów. Nawet długotrwałe zaciskanie zębów i zgrzytanie mogą doprowadzić do konieczności przeprowadzenia leczenia kanałowego.
Każdy wie, że o zęby trzeba dbać od małego. Jeśli masz małe dziecko, nie zaniedbuj higieny jamy ustnej malucha i nie odkładaj wizyty u dentysty na później. To samo tyczy się ciebie – myj zęby codziennie, a przed pójściem spać dokładnie wyczyść przestrzenie międzyzębowe nicią dentystyczną. Jeżeli do pielęgnacji jamy ustnej dodasz zdrową dietę i regularne wizyty kontrolne u dentysty, niestraszny ci będzie szeroki uśmiech. Pamiętaj także o faktach i mitach na temat ubytków – uzbrojona w wiedzę, unikniesz wielu błędów, a wysoko rozwinięta stomatologia estetyczna pomoże ci mieć piękny uśmiech.