Ganglion - charakterystyka, przyczyny, leczenie
Ganglion, czyli torbiel galaretowata, ma postać guzka, który powstaje w wyniku powtarzających się mikrourazów i drażnienia pochewek ścięgien w okolicy torebek stawowych. Guzek ten to w rzeczywistości przestrzeń jamista wypełniona płynem lub galaretowatą substancją, posiadająca otoczkę ze zbitej tkanki łącznej. Zazwyczaj zlokalizowany jest w okolicy nadgarstka, rzadziej w obrębie stopy czy stawu kolanowego. Sprawdź, jakie są przyczyny powstawania ganglionu i na czym polega jego leczenie.
1. Co to jest ganglion?
Ganglion ma postać guzka, który pod wpływem ucisku daje wrażenie przesunięcia. Ten guzek to pseudotorbiel łącznotkankowa, czyli przestrzeń jamista wypełniona galaretowatą treścią (stąd też inna nazwa torbiel galaretowata). Nie jest ona wyścielona tkanką nabłonkową, co odróżnia ją od torbieli prawdziwej.
Ganglion występuje najczęściej na grzbietowej lub wewnętrznej stronie dłoni, w okolicy nadgarstka, rzadziej stopy i stawu kolanowego. Może być różnej wielkości - ziarenka grochu lub orzecha włoskiego. Początkowo może być miękki, jednak z czasem twardnieje, co jest wynikiem zastoju płynu torbieli.
2. Przyczyny powstawania ganglionu
Ganglion może być skutkiem zmian zwyrodnieniowych w obrębie nadgarstka. Jego powstawaniu sprzyjają także urazy (np. złamanie, skręcenie nadgarstka) i przeciążenia oraz stany zapalne ścięgien mięśni lub torebek stawowych.
Narażone na jego pojawienie się są zwłaszcza osoby, u których dochodzi do znacznego obciążenia stawów - głównie nadgarstka, np. w czasie dźwigania różnych przedmiotów lub podczas wykonywania powtarzalnych ruchów.
Może więc może dotyczyć np. kierowców, tenisistów, wioślarzy, muzyków, osób pracujących przy komputerze.
Torbiel galaretowata może być przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości. Gdy naciska na okoliczne nerwy i ścięgna, może powodować ból. Może również dojść do ograniczenia ruchomości stawu nadgarstkowego i zaburzeń czucia w palcach. Wtedy konieczne może być usunięcie torbieli.
3. Diagnostyka ganglionu
Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta i badania palpacyjnego. W celu zróżnicowania zmiany z innymi chorobami (np. nerwiak, martwica kości łódeczkowatej) przed zabiegiem wykonuje się zdjęcie rentgenowskie ręki lub inne badania obrazowe.
4. Leczenie ganglionu
Jeśli guzek nie boli i nie przeszkadza, leczenie nie jest konieczne. Można wykonać lekki masaż, by zwiększyć szanse na samoistne "wchłonięcie" się torbieli.
Jeśli pojawia się ból, można odciążyć kończynę poprzez zastosowanie specjalnej szyny lub stabilizatora. Pomocne są także zabiegi fizjoterapeutyczne.
Jeśli mimo stabilizacji i fizjoterapii dolegliwości bólowe i dyskomfort nie ustępują, lekarz może zdecydować o wykonaniu aspiracji, która polega na nakłuciu i usunięciu galaretowatej treści. Podaje się również leki przeciwzapalne.
Jeśli mimo wykonania aspiracji ganglion po jakimś czasie powraca, a dolegliwości bólowe się nasilają, konieczne jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Lekarz wykonuje nacięcie, usuwa torbiel, a czasami także odrobinę otaczającej ją tkanki. Powrót do sprawności trwa kilka miesięcy.
Mimo leczenia zdarzają się nawroty torbieli galaretowatej, rzadziej w przypadku jej chirurgicznego usunięcia (w około 10 proc. przypadków).
5. Czy ganglion to nowotwór?
Ganglion ma postać guzka. Z tego powodu jest kojarzony z nowotworem. Jednak nie jest nowotworem i nie zamienia się w niego nawet po dłuższym czasie.