Jak obliczyć sprawność fizyczną?
Naukowcom z Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii udało się opracować model, dzięki któremu można wyliczyć, wyrażony liczbą, stopień sprawności fizycznej danej osoby. Liczba ta ma ogromne znaczenie zarówno dla danej osoby, jak i jej lekarza, gdyż pozwala ocenić jej ogólny stan zdrowia. Prowadzony przez profesora Ulrika Wisløffa zespół badawczy z Centrum Ćwiczeń i Medycyny K.G. Jebsena zebrał największą na świecie bazę danych, dotyczących sprawności fizycznej zdrowych mężczyzn i kobiet. Posługując się tą bazą danych, naukowcom udało się opracować model wyliczający pułap tlenowy, czyli najlepszy sposób na określenie sprawności fizycznej jednostki i zdrowia serca.
1. Badania nad sprawnością Norwegów
Do tej pory brak było badań, które dałyby informację na temat poziomu sprawności fizycznej zdrowej populacji. To skłoniło Wisløffa i jego współpracowników z Centrum Jebsena do sprawdzenia zależności między sprawnością a czynnikami ryzyka chorób u 5000 Norwegów w wieku od 13 do 90 lat. Okazuje się, że sprawność fizyczna kobiety (pułap tlenowy) wynosi 35 mL/kg/min, a sprawność fizyczna mężczyzny to 45 mL/kg/min. Liczba ta zmniejsza się o 5% w każdej dekadzie życia. Dla przykładu, pułap tlenowy 20-letniej kobiety wynosi średnio 45 mL/kg/min, ale przed tym, jak skończy 50 lat, liczba ta spadnie do 34 mL/kg/min. Mężczyźni i kobiety, których wskaźnik sprawności fizycznej (niezależnie od wieku) jest niższy od średniej dla danej płci są (odpowiednio) 8 i 5 razy bardziej narażeni na występowanie czynników ryzyka chorób układu krążenia.
2. Sprawność a ogólny stan zdrowia
Naukowcy odkryli również, że sprawność fizyczna odzwierciedla ogólny stan zdrowia danej osoby, a obniżenie pułapu tlenowego o zaledwie 5 mL/kg/min wiąże się z 60% większym prawdopodobieństwem wystąpienia czynników ryzyka chorób układu krążenia. Znaczenie sprawności fizycznej dla zdrowia serca jest nawet większe niż się tego spodziewano.
Zespół badawczy przeprowadza obecnie testy na poziomie komórkowym, molekularnym i genetycznym w celu wykrycia przyczyn wysokiej i niskiej sprawności fizycznej. Dzięki temu możliwe byłoby opracowanie skuteczniejszych leków na takie choroby, jak cukrzyca, otyłość i choroby układu krążenia. Naukowcy wierzą, iż w przyszłości możliwe będzie opracowanie na podstawie jednej próbki krwi optymalnego programu ćwiczeń, odpowiadającemu uwarunkowaniom genetycznym danej osoby. „Wyglądałoby to tak samo, jak wypisywanie recepty, z tą różnicą, że zamiast przepisywać leki, przepisywalibyśmy daną liczbę ćwiczeń na tydzień” - twierdzi Wisløff. Uważa, że ćwiczenia te wcale nie muszą być uciążliwe – już 15-minutowy trening raz w tygodniu robi ogromną różnicę. Kluczem do sprawności jest jednak 4-minutowa sesja intensywnych ćwiczeń, podczas których serce pracuje na poziomie 90% jego maksymalnej wydolności. Wstęp do takich ćwiczeń powinna stanowić 10-minutowa rozgrzewka, a po intensywnych ćwiczeniach wskazane są 3 minuty ćwiczeń wyciszających. Naukowcy twierdzą, iż taki program ćwiczeń dostępny jest dla każdego – nawet dla osób, które narzekają na brak czasu.