Kwas azelainowy – efekty, działanie i wskazania

Kwas azelainowy (łac. acidum azelaicum, azelaic acid, AZA) to organiczny związek chemiczny z grupy kwasów dikarboksylowych. Substancja znajduje się w roślinach, na przykład życie, jęczmieniu i pszenicy. Jest naturalnie wytwarzana przez drożdże Malassezia furfur. To grzyb, który buduje naturalną mikroflorę ludzkiej skóry.

AZA to składnik wielu leków i maści, a także kosmetyków przeznaczonych do leczenia skóry trądzikowej czy cery naczyniowej. Popularne preparaty na rynku polskim, które zawierają kwas azelainowy to Hascoderm Lipożel (żel), Skinoren (krem i żel), Skinoren Rosacea czy ACNE-DERM (krem). W gabinetach kosmetycznych stosuje się peelingi chemiczne z kwasem azelainowym.

Kwas azelainowy działa przeciwbakteryjnie. Hamuje rozwój bakterii Propionibacterium acnes i Staphylococcus epidermidis odpowiadających za pojawianie się trądziku oraz wytwarzanie kwasów tłuszczowych. Te mają wpływ na powstawanie zmian trądzikowych. Reguluje także pracę gruczołów łojowych i hamuje nadmierne wydzielanie sebum. Zmniejsza przetłuszczanie i błyszczenie skóry.

AZA działa także przeciwzapalnie. Zmniejsza ryzyko infekcji i powstawania blizn. Delikatnie złuszcza martwe komórki naskórka. Ma działanie antyoksydacyjne: neutralizuje działanie wolnych rodników, chroni skórę przed przedwczesnym starzeniem.

Kwas azelainowy wykazuje także działanie keratolityczne, przez co zmniejsza tworzenie się czopów łojowych. Ponieważ tonuje nadmierną keratynizację, zapobiega pojawianiu się zaskórników i oczyszcza pory.

Ponadto kwas azelainowy wpływa na hamowanie syntezy melaniny (barwnika skóry) oraz wzrost i nadmierną aktywność melanocytów. Dzięki temu, że AZA blokuje powstawanie melaniny odpowiedzialnej za nieregularny koloryt skóry, rozjaśnia przebarwienia.

Wskazaniem do stosowania kwasu azelainowego jest leczenie takich chorób jak trądzik pospolity, trądzik różowaty, trądzik różowaty grudkowo-krostkowy oraz przebarwienia, a także AZS (atopowe zapalenie skóry). Jest polecany w każdym wieku.

Jak stosować preparaty z kwasem azelainowym? Najczęściej preparat nanosi się na skórę twarzy 1-2 razy dziennie do momentu uzyskania oczekiwanych rezultatów. Przy nasilonym łojotoku produkt można stosować 2 razy dziennie.

Pierwsze efekty zabiegów lub pielęgnacji produktami z dodatkiem kwasu azelainowego są zwykle widoczne po około 6-8 tygodniach.

Czy kwas azelainowy to substancja bezpieczna? Zdecydowanie tak. Po zastosowaniu miejscowym przenika do wszystkich warstw skóry, po czym częściowo jest wydalana wraz z moczem w postaci niezmienionej. Niemniej nie zawsze można go stosować.

Przeciwwskazaniem do stosowanie kwasu azelainowego jest:

• nadwrażliwość na kwas azelainowy,
• uszkodzenie skóry: infekcja, ostry stan zapalny, nadżerka,
• niedawno przeprowadzony zabieg chirurgiczny,
• przebyta niedawno krioterapia w obszarze, w którym ma zostać zastosowany kwas azelainowy.

Bardzo ważne jest, by stosując kwas azelainowy unikać kontaktu z oczami, ustami i błonami śluzowymi. Gdy to nastąpi, należy przepłukać je wodą.

Choć kwas azelainowy to delikatna substancja, która nie podrażnia i nie uszkadza skóry, z jej działaniem i stosowaniem wiąże się ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Może pojawić się pieczenie, rumień i świąd, odbarwienia, a także łuszczenie czy suchość skóry.

Kwas azelainowy przeznaczony do codziennej pielęgnacji dostępny jest w stężeniu od 5 do 20%. Najlepiej jednak stosować go pod kontrolą dermatologa czy kosmetologa. Ponadto produktów z kwasem azelainowym nie zaleca się stosować dłużej niż przez około 6 miesięcy.

Z czym nie łączyć kwasu azelainowego?

Kwas azelainowy można łączyć z innymi terapiami czy produktami leczniczymi, które wzmacniają jego działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wybielające czy złuszczające. To na przykład antybiotyki, leki hormonalne, kwasy AHA i BHA, kwas hialuronowy, nadtlenek benzoilu, tretinoina, niacynamid czy bakuchiol.

Kwas azelainowy nie jest polecany w przypadku stosowania terapii pochodnymi witaminy A, zarówno w postaci leków, jak i preparatów do stosowania zewnętrznego.