Nauka capoeiry
Nauka capoeiry to tak naprawdę uświadamianie sobie istnienia ciała. Capoeira jest rytmiczną sztuką walki, zdeterminowaną przez akrobatyczne figury i kopnięcia. Wywodzi się z tradycji afrykańskiej i brazylijskiej. W XVIII i XIX wieku dla brazylijskich niewolników była sposobem na manifestację odrębności kulturowej. Praktykuje się ją przy dźwiękach instrumentów muzycznych, takich jak berimbau, atabaque, pandeiro, a także przy klaskaniu i śpiewie. Przez niektórych capoeira uważana jest wyłącznie za taniec.
1. Capoeira jako sztuka walki
Capoeira różni się od innych sztuk walki niesamowitą płynnością ruchów, dynamiką i formami akrobatyczno-tanecznymi. Skupia się na unikach, a nie na zadawaniu czy blokowaniu ciosów. Charakterystyczne dla niej są również obalenia, kopnięcia i zamaszyste podcięcia. Trening cap o eiry uczy utrzymywania równowagi, rozwija koncentrację i refleks oraz poprawia koordynację ruchów. Pierwsze zajęcia polegają na nauce świadomości własnego ciała i pracy nad kondycją fizyczną.
Następnym etapem jest nauka akrobacji, ciosów oraz kopnięć, ponieważ samoobrona jest ważnym elementem walki. Nauka capoeiry obejmuje również szkolenie w zakresie gry na instrumentach i poznawanie brazylijskich pieśni, ponieważ to właśnie muzyka jest dopełnieniem tej pięknej i niezwykle widowiskowej sztuki. Ten, kto po raz pierwszy widzi capoeirę, zastanawia się, czy to nie szczególny rodzaj tańca. W końcu nikt tu nikogo nie trafia, a pokazom towarzyszy muzyka.
2. Capoeira jako taniec
Czym właściwie jest capoeira? Tańcem czy sztuką walki? A jeśli sztuką walki, to na ile skuteczną? Wątpliwości jest wiele, a istnienie różnych szkół i form związanych z capoeirą dodatkowo komplikuje sprawę. Styl capoeira kształtują i określają mistrzowie szkolący swoich uczniów. Jedni kładą nacisk na akrobatykę, drudzy – na tradycyjne formy, jeszcze inni – na realną walkę. Ten, kto chce ćwiczyć capoeirę, najpierw powinien zastanowić się, czego od niej oczekuje, a potem poszukać mistrza i grupy, której styl najbardziej mu odpowiada.
Capoeira to przede wszystkim sztuka walki. Figury akrobatyczne i nietypowe kopnięcia demonstrowane są zazwyczaj na pokazach, prawdziwą capoeirę można zobaczyć dopiero na specjalnym treningu dla zaawansowanych. Podczas treningu uczestnicy tworzą krąg, by pracować nad wcześniejszymi technikami „na żywo”. Jest tu miejsce na uderzenia w nasadę nosa, podrzucanie przeciwnika w powietrze, ciśnięcie nim o ziemię, kopnięcie w kolano. Capoeirę można ćwiczyć dla wypracowania własnej zwinności bądź jako sztukę walki.
3. Techniki capoeiry
Na początku trzeba znaleźć odpowiednią dla siebie szkołę capoeiry i udać się na pierwszy trening. Wcale nie trzeba być w świetnej formie. Kondycję i rozciągnięcie ciała buduje się stopniowo poprzez regularne treningi. Na zajęcia należy wziąć ze sobą wygodną, sportową odzież. Przez pierwsze kilka miesięcy treningi będą męczące i wyczerpujące, ale po pewnym czasie sam zauważysz poprawę formy.
Trening capoeiry podzielony jest zazwyczaj na trzy zasadnicze części: rozgrzewkę, część właściwą treningu i roda, czyli krąg, w którym uczestnicy mogą sprawdzić swoje umiejętności. Rozgrzewka jest bardzo ważna, bo przygotowuje ciało do ćwiczeń i niweluje ryzyko kontuzji. Techniki capoeiry są wprowadzane, kiedy uczniowie są dobrze rozgrzani. Podstawą jest krok zwany ginga (czyt. żinga). To z ginga wykonywane są wszystkie kopnięcia, uniki oraz akrobacje.
Capoeira zawiera w swoim repertuarze kopnięcia podobne jak w innych sztukach walki, np. high kick, kopnięcie obrotowe czy wypychane. W capoeirze na treningu nie ma pełnego kontaktu. Kopnięcia są zatrzymywane, markowane. Graczowi pokazuje się, że w tym momencie kopnięcie mogło dojść do celu. Capoeira to zadawanie pytań i dawanie odpowiedzi. Jeśli jeden gracz wyprowadzi kopnięcie, zadaje tym samym pytanie. Gdy drugi gracz wykona unik, udziela odpowiedzi. W capoeirze nie jest lepszy ten, kto zadaje więcej pytań, a ten, kto zna więcej odpowiedzi.
4. Podstawowe kroki capoeiry
Osoby początkujące zaczynają od nauki ginga, czyli od odpowiedniej koordynacji ruchowej. Pierwsze treningi to również nauka podstaw akrobacji, np. au (port. gwiazda) czy bananeira (port. stanie na rękach). Dopiero później wprowadzane są bardziej skomplikowane techniki capoeiry:
- uderzenia otwartą dłonią – escalada,
- uderzenia nogami – martelo, gancho, chapa,
- uderzenia kolanami – joelhada,
- uderzenia łokciem – cotovelada.
Kopnięcia dzieli się na frontalne i obrotowe. Z tych frontalnych można wyróżnić benção (port. błogosławieństwo), a z obrotowych rabo de Arraia (port. ogon płaszczki). W ogonie Arraia niebezpieczny dla człowieka jest jadowity kolec. Jest to bardzo szybkie i niebezpieczne kopnięcie podparte na jednej ręce. Występuje również dużo podcięć wykonywanych w celu przewrócenia gracza, np. banda (port. podcięcie stopy), tesouras (port. nożyce), vengativas (port. zemsta) oraz arras tao (port. wyciąganie sieci).
Capoeira to zwinność, szybkość i umiejętność przewidywania ruchów przeciwnika. Dla niektórych capoeira to taniec i nie widzą w niej żadnej skuteczności. Capoeira w Polsce wciąż jest młodą sztuką walki, nie tak popularną jak w Brazylii. Potrzeba kilku lat treningów, żeby zrozumieć, czym capoeira jest. Od innych sztuk walki różni się tym, że priorytetem nie czyni znokautowanie przeciwnika.