Rehabilitacja - charakterystyka, rodzaje, wskazania, przykładowe ćwiczenia

Rehabilitacja jest procesem, który zmierza do poprawy kondycji i sprawności fizycznej osoby chorej lub pacjenta po operacji, zabiegach czy urazach. Zajęcia rehabilitacyjne mogą odbywać się w warunkach szpitalnych oraz w domu, pod ścisłą kontrolą rehabilitanta.

1. Czym jest rehabilitacja

Rehabilitacja jest formą kompleksowego wsparcia, które jest kierowane do osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie. Ma na celu przywrócenie całkowitej lub częściowej sprawności fizycznej lub psychicznej. Różne formy rehabilitacji skierowane są do pacjentów z różnymi problemami – wyróżnia się między innymi rehabilitację po zawale serca, udarze mózgu, złamaniu kończyny, a także rehabilitację osób zmagających się z różnymi chorobami.

Z zabiegów rehabilitacyjnych mogą skorzystać także osoby, które zmagają się z problemami pourazowymi. Bardzo często zleca się je osobom po złamaniach - dzięki temu mogą one szybciej wrócić do pełnej sprawności.

2. Rodzaje rehabilitacji

Rodzaje rehabilitacji zależą od rodzaju choroby i stopnia jej zaawansowania. Istnieją następujące typy rehabilitacji:

Zobacz film: "Reumatoidalne zapalenie stawów - rehabilitacja"

• w warunkach ambulatoryjnych,
• w warunkach oddziału dziennego,
• w warunkach domowych,
• ogólnoustrojową w warunkach oddziału stacjonarnego,
• neurologiczną w warunkach oddziału stacjonarnego,
• kardiologiczną w warunkach oddziału stacjonarnego oraz w warunkach ambulatoryjnych,
• pulmonologiczną w warunkach oddziału stacjonarnego,
• specjalistyczną.

W ambulatorium możesz liczyć na:

• poradę rehabilitacyjną kontrolną – pod tą nazwą kryje się badanie lekarskie bez dodatkowej diagnostyki, ocena wyników badań dodatkowych, wypisanie recept, wniosków na zaopatrzenie ortopedyczne, wydanie zaleceń terapeutycznych;
• poradę rehabilitacyjną specjalistyczną.

Jeśli twoja niepełnosprawność nie pozwala ci dotrzeć do placówek, w których przeprowadza się rehabilitację, możesz liczyć na zabiegi wykonywane przez 3 do 10 tygodni w twoim miejscu zamieszkania.

W specjalnym ośrodku lub oddziale dziennym można liczyć na rehabilitację narządów ruchu, w tym rehabilitację ze wskazań ortopedycznych (np. pourazowych, po zabiegach operacyjnych), reumatologicznych i innych. Rehabilitacja narządu ruchu trwa średnio do 6 tygodni i może obejmować kilka zabiegów dziennie.

Jeśli wymagasz całodobowego fachowego nadzoru, przysługuje ci rehabilitacja w oddziale stacjonarnym. Możesz tam liczyć na minimum 5 zabiegów dziennie, 6 dni w tygodniu, przez 3 do 6 tygodni.

3. Rehabilitacja specjalistyczna

Oprócz tradycyjnej rehabilitacji wyróżnia się także tę specjalistyczną, opracowaną z myślą o poważnych schorzeniach i dla osób o szczególnych potrzebach. Stosuje się ją np. u osób po zawale serca czy udarze mózgu.

Rehabilitacja neurologiczna - stosuje się ją w przypadku urazów neurologicznych, neurochirurgicznych, urazowo-ortopedycznych, intensywnej terapii, wewnętrznych. Zabiegi trwają od 3 do 6 tygodni.

Rehabilitacja kardiologiczna - może się odbywać w oddziale stacjonarnym lub w warunkach ambulatoryjnych. NFZ może sfinansować rehabilitację do 30 dni od wystąpienia kontuzji oraz innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego.

Rehabilitacja pulmonologiczna - ma wyleczyć albo zahamować chorobę i nie dopuścić do rozwoju niewydolności oddechowej. Może trwać nawet 3 tygodnie.

Specjalistycznej rehabilitacji wymagają również:

• osoby niedowidzące i niewidome,
• narządy słuchu i mowy,
• ręce,
• dzieci z wadami twarzoczaszki,
• dzieci z zaburzonym rozwojem psychomotorycznym,
• noworodki i niemowlęta,
• kobiety po mastektomii.

Te rodzaje rehabilitacji przysługują, jeśli pacjent potrzebuje kompleksowej pomocy, a nie może z niej skorzystać w warunkach ambulatoryjnych.

4. Rehabilitacja a fizjoterapia

W skład rehabilitacji wchodzą różne zabiegi fizjoterapeutyczne. Należą do nich:

• Kinezyterapia polega na leczeniu ruchem, jest określana jako gimnastyka lecznicza lub ćwiczenia usprawniające. Najważniejszy jest tutaj ruch, traktowany jako środek leczniczy wpływający na cały organizm. Kinezyterapia skupia się na maksymalnym usunięciu niesprawności fizycznej.
• Masaż pobudza przemianę materii i krążenie, poprawia funkcjonowanie mięśni i stawów. Wpływa też korzystnie na naszą psychikę, odprężając nas i uwalniając od napadów lęków i stresów).
• jonoforeza polega na zastosowaniu w leczeniu bodźców elektrycznych, które pobudzają nasze nerwy, niwelują ból, zmniejszają napięcie mięśni oraz przyspieszają proces metabolizmu.
• Leczenie polem elektromagnetycznym polega na utworzeniu pola magnetycznego, które sprzyja procesowi przemiany materii, rozluźnia mięśnie i uśmieża ból.
• Hydroterapia to leczenie przy użyciu natrysków zwykłej wody gospodarczej, które wpływa pozytywnie na ciało.
• Krioterapia to wszechstronna metoda leczenia, łagodząca dolegliwości oraz sposób na relaks i dobrą kondycję psychofizyczną. Jest też jedną z metod leczenia bólu, która wykorzystuje niskie temperatury, by łagodzić podrażnienie nerwów.
• Balneoterapia czyli leczenie kąpielami wodnymi. Kuracja obejmuje również wszelkie zabiegi wodne, takie jak picie wód mineralnych czy inhalacje stosowane w leczeniu uzdrowiskowym.

5. Ćwiczenia izometryczne

Ćwiczenia izometryczne to forma ćwiczeń przeprowadzanych z udziałem statycznego skurczu mięśni, bez widocznego ruchu w kącie stawów. Znalazło to odzwierciedlenie w nazwie: określenie "izometryczny" łączy w sobie greckie przedrostki „isos”, czyli „ta sama” oraz „metron”- „rozmiar”.

Skurcz izometryczny oznacza napinanie mięśnia bez zmiany jego długości. W czasie ćwiczeń izometrycznych mięśnie napinają się, ale nie rozciągają - włókna mięśniowe mają tę samą długość. Intensywność ćwiczeń jest większa wraz ze zwiększającym się oporem, który im przeciwstawiamy.

Ćwiczenia izometryczne, znane są również jako statyczny trening siłowy. Mogą być stosowane w celu poprawy ogólnej wytrzymałości oraz w przebiegu rehabilitacji.

Przykłady ćwiczeń izometrycznych:

• Izometryczne przysiady wzmacniające mięsień czworogłowy uda

1. Stań ze stopami rozstawionymi na szerokość barków, plecami mocno oprzyj się o ścianę.
2. Powoli przesuń się w dół po ścianie, aż uda będą równoległe do podłogi.
3. Utrzymuj pozycję przez 10-30 sekund. Powtórz ćwiczenie 2-3 razy.

• Ćwiczenia na łydki

1. Stań przy ścianie na jednej nodze. 
Stań na palcach
.
2. Utrzymuj pozycję przez 10-30 sekund. 
Zmień nogę
. Powtórz ćwiczenie dla obu łydek 2-3 razy.

• Ćwiczenia na mięśnie szyi

1. Usiądź na krześle z zaplecionymi za głową rękami.
2. Nie opieraj się.
3. Siłuj się: ręce mają pchać głowę do przodu, natomiast głowa ma pchać ręce do tyłu. Utrzymuj pozycję przez 5 sekund. Powtórz ćwiczenie 10-20 razy.

Rehabilitacja ruchowa może być procesem ciągłym, w zależności od wieku, rozpoznania choroby i rokowania. Działania prowadzone przez specjalistów są dostosowane do tych kryteriów i stanowią kombinację różnych technik oraz rodzajów terapii. Spośród szerokiej gamy wybierane są te, które w danym przypadku przyniosą jak najlepsze skutki.