Staw kolanowy - budowa, urazy
Staw kolanowy to największy staw w organizmie człowieka. Kolana zapewniają stabilność oraz elastyczność ciała i pozwalają na zginanie i wyprostowywanie nóg. Kolano składa się z kilku części. Są to: kości, chrząstka, mięśnie, więzadła i ścięgna. Urazy kolana odnoszą się do uszkodzenia tych właśnie elementów. Leczenie stawu kolanowego zależy od tego, jak poważny jest uraz. Dobrą wiadomością jest fakt, że urazom stawu kolanowego można zapobiegać. Jak zbudowany jest staw kolanowy i jakie mogą być urazy stawu kolanowego?
1. Budowa stawu kolanowego
Staw kolanowy jest stawem złożonym – w tym miejscu łączą się: kość udowa, piszczel i rzepka. Razem tworzą staw udowo-piszczelowy i staw udowo-rzepkowy. Stawy te są otoczone wspólną torebką stawową. Staw kolanowy zawiera dwie łąkotki, zwane także potocznie łąkotkami. W czasie ruchów łąkotki dopasowują do siebie powierzchnie stawowe. Staw kolanowy jest wzmocniony więzadłami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Po stawie skokowym, staw kolanowy jest drugim najbardziej obciążanym stawem w ciele człowieka.
Łąkotki są zbudowane z tkanki chrzęstnej włóknistej i znajdują się pomiędzy kością piszczelową a udową. Wyróżnia się łąkotkę boczną i przyśrodkową, które mają za zadanie pogłębienie i dopasowanie powierzchni stawowych stawu kolanowego oraz umożliwienie ruchów obrotowych, gdy staw kolanowy jest zgięty. Urazy kolana mają dość często związek właśnie z łąkotkami.
Zapobieganie urazom stawu kolanowego polega między innymi na noszeniu ochraniaczy na kolana podczas uprawiania sportów. Niezwykle istotne jest odpowiednie obuwie, które jest przystosowane do danego sportu. Przed ćwiczeniami należy zrobić rozgrzewkę, a na koniec zajęć zwolnić tempo, by stopniowo wrócić do punktu wyjścia. Warto zacząć uprawiać jogę lub pilates, które poprawiają elastyczność ciała i wzmacniają mięśnie.
2. Urazy stawu kolanowego
Urazy stawu kolanowego są dość częste, zwłaszcza u sportowców i osób aktywnych fizycznie. Najbardziej powszechne są:
- zwichnięcia – mają miejsce, gdy więzadło zostało naciągnięte lub zerwane,
- urazy mięśni polegające na częściowym lub całkowitym przerwaniu mięśnia lub ścięgna,
- zapalenia ścięgna – na skutek zbyt intensywnego wysiłku,
- uszkodzenia łąkotek – niekiedy towarzyszy im poważne zwichnięcie,
- złamania i przemieszczenia kości,
- urazy chrząstki,
- zapalenie torebki stawowej.
Zanim rozpocznie się leczenie stawu kolanowego, konieczna jest diagnoza, który z elementów stawu kolanowego został uszkodzony. Jak lekarz rozpoznaje uraz?
- Pacjent odpowiada na pytania na temat objawów urazu, a także rodzajów aktywności fizycznej i wykonywanych codziennie czynności.
- Lekarz bada różne części stawu kolanowego, zwykle poprzez zginanie i wykręcanie kolana. Czasami prosi pacjenta o przejście się po gabinecie lub schylenie się.
- Niekiedy wykonywane jest prześwietlenie kolana.
Jeśli pacjentowi dolega łagodne zwichnięcie lub naciągnięcie któregoś z elementów stawu kolanowego, lekarz najprawdopodobniej zaleci proste leczenie, które opiera się na:
- odpoczynku,
- przykładaniu okładów z lodu i kompresów,
- siedzeniu i leżeniu z podniesionymi nogami.
W przypadku zapalenia i bólu stawu kolanowego lekarze przepisują środki o działaniu przeciwzapalnym. Niekiedy konieczne jest unieruchomienie nogi lub nałożenie gipsowego opatrunku. Pacjent jest wówczas zmuszony do korzystania z kul. Gdy uraz kolana jest poważniejszy, niezbędna może okazać się operacja.
Jeśli po treningu poczujesz ból w kolanie, może to znaczyć, że w jakiś sposób nadwyrężyłeś staw kolanowy. Jeśli ból i dyskomfort nie miną, pójdź do lekarza. Być może okaże się, że uraz stawu kolanowego jest niegroźny, ale trzeba być przygotowanym na każdą ewentualność.