Humektant – przykłady, właściwości, działanie i zastosowanie
Humektant to substancja hydrofilowa i higroskopijna, nawilżająca i absorbująca wodę. Jej główną rolą jest zatrzymywanie wilgoci w miejscu użycia, czyli warstwie rogowej naskórka czy włosie. To składnik wielu kosmetyków stosowanych do pielęgnacji twarzy i ciała oraz włosów. Jakie są najbardziej znane humektanty? Jakie mają właściwości?
1. Co to jest humektant?
Humektant to substancja rozpuszczalna w wodzie, posiadająca właściwości hydrofilowe (skłonność do łączenia się z cząsteczkami wody) i higroskopijne (zdolność do wchłaniani wilgoci i wiązania się z wodą). Ponieważ absorbuje wodę oraz nawilża, humektanty nazywa się powszechnie nawilżaczami.
Do grupy humektantów zalicza się między innymi gliceryna, mleczany, mocznik, syrop z agawy, pantenol, sorbitol, fruktoza, lecytyna, kwas mlekowy, hydroksykwasy, glikol propylenowy, kwas hialuronowy czy piroglutaminian sodowy. Naturalne humektanty do włosów i skóry to także aloes oraz miód.
Gliceryna
Gliceryna, popularnie nazywana glicerolem, to jeden z najstarszych znanych składników kosmetyków i bardzo popularny humektant. Bardzo dobrze nawilża, zmiękcza i regeneruje oraz łagodzi podrażnienia. Działa także bakteriostatycznie. Można ją znaleźć w wielu kosmetykach, zwłaszcza kremach do rąk i pomadkach ochronnych. Głównym źródłem pozyskiwania gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i zwierzęce.
Mocznik
Mocznik powstaje w ludzkim organizmie, jest ubocznym produktem przemiany białek. To także naturalny składnik warstwy rogowej naskórka. Jest jednym z głównych składników NMF, czyli naturalnego czynnika nawilżającego. To również substancja, która pobudza regenerację naskórka, wygładza go i nawilża. Ma właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne.
Najczęściej wykorzystuje się mocznik w stężeniu od 3 do 10 procent. Do celów kosmetycznych stosuje się syntetyczny odpowiednik mocznika, nietoksyczny i niealergizujący.
Kwas mlekowy
Kwas mlekowy odbudowuje płaszcz lipidowy skóry, chroniąc ją przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Ma właściwości nawilżające, ale i delikatnie złuszczające naskórek. Rozjaśnia także przebarwienia, zmniejsza także zmarszczki.
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy HA (Hialuronic Acid) jest znany jako eliksir młodości. Występuje naturalnie w organizmie człowieka: w skórze, mazi stawowej i ciele szklistym oka. Doskonale sprawdza się jako składnik kosmetyków.
HA znany jest z właściwości nawilżających oraz w walce ze zmarszczkami. Uważa się go za jeden z najlepszych środków nawilżających i chroniących naskórek przed wysychaniem. Zmniejsza możliwość wywoływania podrażnień i uczuleń oraz zwiększa odporność skóry na działanie czynników zewnętrznych. Jego właściwości w dużej mierze wynikają z jego struktury, objętości układu i stężenia.
2. Właściwości i działanie humektantów
Humektanty są bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie. Jako związki silnie higroskopijne wykazują zdolność do jej trwałego wiązania i zatrzymywania. Ich głównym celem jest zatem zwiększanie zawartości wody w warstwie rogowej naskórka oraz w strukturze włosów.
Stosowanie humektantów sprzyja odnowie napięcia skóry oraz poprawie niedostatecznego stopnia jej nawodnienia. Dzięki ich działaniu skóra jest nawilżona i elastyczna, tak samo jak włosy.
Substancje nie posiadają zdolności okluzyjnych, stąd nie tworzą na powierzchni powłoki nazywanej filmem. Bardzo ważne jest, by zawsze ich używać ich z emolientami.
3. Zastosowanie humektantów
Humektanty odpowiadają za przyciąganie cząsteczek wody z głębokich warstw naskórka, wiązanie ich oraz utrzymywanie w warstwie rogowej. To dlatego uznaje się je za ważne składniki nawilżające wielu kosmetyków do pielęgnacji twarzy, ciała i włosów. Można je znaleźć w kremach do twarzy, rąk i stóp, balsamach do ciała i pomadkach ochronnych, jak i w odżywkach, szamponach czy maskach do włosów.
Substancje znajdują również zastosowanie w produkcji żywności, dermatologii (jako substancje wspomagające leczenie chorób skóry). Wchodzą w skład emolientów.
4. Niedobór i nadmiar humektantów we włosach
Humektanty mają szczególne znaczenie nie tylko dla skóry, ale i dla włosów. Ich niedobór sprawia, że te są przesuszone, matowe i szorstkie, mają rozdwojone końcówki, łamią się i puszą. Robią się na nich supełki. Z kolei nadmiar humektantów powoduje nadmierną suchość włosów pomimo ich regularnego nawilżania, a także ich przyklapnięcie i przetłuszczenie w górnych partiach. Włosy łatwo się plączą, trudno je rozczesać. To dlatego tak ważne jest, by stosować je z wyczuciem. Można na przykład stosować trzyetapowy sposób pielęgnacji włosów, który opiera się na używaniu protein, emolientów i humektantów. Równowaga PEH, bo o niej mowa, to rodzaj pielęgnacji włosów, który ma im zapewnić niezbędne do zdrowego wzrastania składniki.
Aby była zachowana tzw. równowaga PEH, czyli dynamiczna zależność pomiędzy humektantami, proteinami i emolientami, istotne jest, by stosować je w odpowiedniej proporcji i właściwej kolejności. Najpierw aplikuje się regenerujące proteiny, następnie nawilżające humektanty, a na koniec chroniące emolienty.