Haluksy - przyczyny, zapobieganie, leczenie (ćwiczenia, wkładki, operacja), domowe sposoby

Haluksy to koślawe palce stóp, które nie tylko brzydko wyglądają, ale także bolą. Koślawy paluch najczęściej występuje u kobiet, które lubią chodzić w butach na wysokich obcasach. Obecnie mówi się, że to choroba społeczna. W Polsce dotyczy ona co czwartej kobiety po 50. roku życia, zaś w Chinach, u kobiet noszących buty na wysokich obcasach, haluksy występują 15 razy częściej niż u tych, które ich nie noszą.

1. Czym są haluksy?

Haluksy to inaczej paluch koślawy. Duży palec u stopy zaczyna odginać się w stronę pozostałych, natomiast pierwsza kość śródstopia przemieszcza się przyśrodkowo. To choroba zwyrodnieniowa, która polega na deformacji stopy.

Większość chorych opisuje haluksy jako bolesne zgrubienie, guzek lub narośl po wewnętrznej stronie stopy. Nie jest to guzek ani narośl, lecz głowa pierwszej kości śródstopia, która się przemieściła, ponieważ duży palec stopy odgiął się w kierunku pozostałych palców, a stopa uległa rozpłaszczeniu. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania haluksów.

Początkowo mogą pomóc opaski, wkładki i ćwiczenia. Jednak w zaawansowanej fazie konieczna jest operacja. Niektórzy stosują domowe sposoby, takie jak zioła, jednak nie są one skuteczne. Sprawdź, jak wyleczyć haluksy.

Zobacz film: "Bolesne pęcherze na stopach"

Cały proces jest powolny i początkowy nie zwracamy na niego uwagi. Jednak nieleczona deformacja pogłębia się, utrudniając chodzenie w butach, a także wywołując ból. Długotrwałe odginanie palca sprawia, że jego kość staje się wypukła i zostaje przesunięta na zewnątrz.

Styczność kości z obuwiem prowadzi do powstania zgrubienia, czyli haluksa. Haluksy są bolesne oraz mogą wiązać się z powstawaniem stanów zapalnych.

Schorzenie częściej dotyczy kobiet. Związane jest to ze słabszą mięśniowo-wiązadłową budową stopy oraz noszeniem obuwia, które sprzyja powstawaniu haluksów.

2. Stopień nasilenia haluksów

Leczenie haluksów zależy od stopnia ich nasilenia. Wyróżnia się trzy stopnie nasilenia:

• lekki (15-20 stopni) – przy lekkich zniekształceniach wykonuje się zabieg polegający na wycięciu wyrośli oraz przecięciu przykurczonych tkanek. Inwazyjność operacji jest bardzo mała;
• umiarkowany (30-40 stopni) – najpierw wykonywana jest korekta pozycji kości śródstopia. Następnie kość zespala się wykorzystując płytki i śruby. Kolejnym krokiem jest usunięcie wyrośli oraz przecięcie tkanek, tak jak w przypadku leczenia stopnia lekkiego;
• stopień ciężki (>40 stopni) – w trakcie zabiegu wykonywana jest osteotomia kości śródstopia. Czasem może być stosowana całkowita lub częściowa endoproteza stawu.

3. Przyczyny haluksów

Na tworzenie się haluksów wpływ mogą mieć urazy mechaniczne, źle dobrane obuwie lub czynniki genetyczne. Większe ryzyko wystąpienia haluksów można odnotować u osób chorujących na reumatyzm lub choroby układowe.

Na wystąpienie schorzenia wystąpienie schorzenia wpływ ma także wykonywana praca i masa ciała. U osób z predyspozycjami do haluksów pierwsze ich objawy pojawiają się już w wieku dziecięcym.

Wpływ na powstanie haluksów mogą mieć:

• czynniki genetyczne (od bliskich dziedziczymy ustawienie kości śródstopia, egipski kształt stopy oraz osłabienie tkanki łącznej),
• noszenie butów z wąskimi czubami,
• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej,
• urazy mechaniczne,
• posiadanie długiego palca,
• choroby układowe, takie jak np. reumatyzm.

Osoby z wrodzonymi predyspozycjami do powstawania haluksów mogą zaobserwować pierwsze objawy już w wieku dziecięcym. Na zachorowanie wpływ ma także masa ciała oraz wykonywana praca.

Haluksy często pojawiają się u osób z płaskostopiem.

4. Objawy towarzyszące haluksom

Rozwijającym się haluksom często towarzyszą objawy, takie jak:

• stany zapalne okolic kości,
• krótkotrwałe lub chroniczne bóle palca,
• bolesne zgrubienia w okolicach dużego palca,
• zaczerwienienie skóry,
• częste występowanie odcisków i zaczerwienienia przy dużym palcu,
• podwichnięcie stawu,
• połyskująca skóra w obrębie haluksu,
• zapalenie wysiękowe kaletki.

5. Leczenie haluksów

Leczenia zabiegowego można uniknąć, gdy wcześnie zdiagnozujemy dolegliwość i rozpoczniemy stosowanie asortymentu medycznego, przynoszącego ulgę stopom. Wszystkie rodzaje artykułów medycznych można dopasować odpowiednio do stopnia zaawansowania choroby, rozmiaru stopy oraz rodzaju obuwia. Do szczególnie polecanych należą:

• plastry na haluksy – są wzbogacone olejkami o działaniu leczniczym, służą do izolowania chorego miejsca, a także sprawiają, że skóra pozostaje nawilżona i elastyczna;
• kliny międzypalcowe – dzięki nim można przywrócić stopom właściwe ustawienie, ponadto zmniejszają ból i tarcie;
• peloty żelowe – to specjalne wkładki do butów, które korzystnie wpływają na rozkład nacisku w przedniej części stopy, a także zapobiegają płaskostopiu i spowalniają rozwój haluksa, można ich używać nawet do butów na obcasie;
• silikonowe wkładki – unoszą sklepienie stopy do góry i korygują ustawienie krzywego palucha;
• opaska na haluksy – utrzymuje palce we właściwej pozycji i chroni przed otarciami, poza tym korzystnie wpływa na rozkład nacisku na stopie i zapobiega osłabieniu mięśni i zniekształceniom kości;
• aparaty korekcyjne na dzień lub na noc – zmniejszają ból oraz hamują pogłębianie się deformacji, stosowane są w profilaktyce i rehabilitacji po leczeniu operacyjnym.

Wszystkie te sposoby na haluksy mają zastosowanie profilaktyczne i pomagają we wczesnej fazie rozwoju dolegliwości. W niektórych przypadkach nie są skuteczne i wtedy najczęściej należy poddać się operacji haluksów.

5.1. Domowe sposoby na haluksy

Niektórzy stosują domowe sposoby na haluksy, takie jak płukanki ziołowe, w której moczy się stopy, olejki, którym naciera się chore miejsce, jak również napary do picia. Mogą one jedynie przynieść ulgę w bólu, ale tylko na chwilę. Nie zapobiegną dalszemu rozwojowi halusków.

W złagodzeniu dolegliwości bólowych haluksów pomoże:

• dobranie wygodnego obuwia (buty na haluksy) – dolegliwości bólowe można zmniejszyć poprzez wymianę obuwia na bardziej komfortowe. Ważne, aby palce w bucie miały odpowiednią ilość miejsca;
• rozgrzewanie haluksów – ciepłe kąpiele lub rozgrzewające poduszki mogą złagodzić ból;
• przykładanie lodu – po całym dniu na nogach przyłożenie lodu do obolałych, bolesnych miejsc przyniesie natychmiastową ulgę.

5.2. Ćwiczenia na haluksy

Na początku deformacji stopy rzadko wymagana jest operacja haluksów. Na tym etapie zazwyczaj lekarz ortopeda proponuje inne formy leczenia, np. ćwiczenia na haluksy, takie jak:

• turlanie stopą niewielkich piłeczek,
• chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp,
• stawanie na palcach i piętach na przemian,
• odciąganie dużego palca jak najdalej od palca sąsiedniego.

Pomocne mogą być także ćwiczenia poprawiające równowagę, np. stanie na jednej nodze.

U osób z płaskostopiem pogłębianiu się haluksów pomogą ćwiczenia, takie jak np. chodzenie na palcach, chwytanie palcami stóp kawałków materiału lub zwijanie ich.

5.3. Wkładki, separatory i aparaty na haluksy

Osoby mają haluksy powinny nosić odpowiednie wkładki ortopedyczne do butów, które ułatwią chodzenie i zmniejszą dolegliwości bólowe. Pomocne mogą być także

• ortezy – chronią palce przed obtarciami
• kliny/separatory międzypalcowe – wykonane z gąbki lub żelowe „izolacje” między palce
• poduszeczki pod przodostopie – umieszczone pod palcami ułatwiają kobietom z haluksami chodzenie w butach na wysokim obcasie
• peloty – aparaty korekcyjne dla osób z haluksami zakładane na noc
• opaski na haluksy – utrzymują palec w prawidłowej pozycji, zapobiegają otarciom, osłabieniu mięśni oraz zniekształceniom

6. Operacja haluksów

Metoda operacyjna uzależniona jest od stopnia deformacji palca wraz z pozostałymi elementami stopy. Długotrwałe wyniki leczenia pozwalają osiągnąć takie metody, jak osteotomia Chevron, osteotomie klinowe, osteotomie półkoliste oraz Scarf.

Technika Scarf daje możliwość wczesnego obciążenia operacyjnej kończyny, a także stabilnego zespolenia odłamów, co pozwala na leczenie bezgipsowe. Po upływie trzech dni od operacji pacjentka może obciążyć stopę, chodząc w butach pooperacyjnych.

Po sześciu tygodniach od zabiegu można chodzić w obuwiu codziennym. Metoda Scarf jest skuteczna w 70% przypadków. Po jej zastosowaniu należy rozpocząć fizykoterapię i ćwiczenia, pozwalające na szybkie uzyskanie sprawności.

Po operacji kość goi się około 5-6 tygodni. Dopiero po upływie wyznaczonego czasu można wrócić do noszenia obuwia codziennego. Od razu po rehabilitacji ważne jest rozpoczęcie rehabilitacji, która pozwoli na szybki powrót do zdrowia.

6.1. Wskazania do operacji haluksów

Wskazaniami do operacji są:

• duże zniekształcenie palucha
• ból, który uniemożliwia noszenie obuwia lub wręcz poruszanie się
• problemy z drugim palcem (np. jego zwichnięcie)

6.2. Metody operacji haluksów

Celem operacji haluksów jest powrót zdeformowanych kości na swoje miejsce. Lekarz uzależnia decyzję o operacji od stopnia zaawansowania zmian i bólu z nimi związanego.

Operację haluksów można wykonać różnymi metodami:

• metodą Chevron
• metodą Scarf
• metodą Akin
• metodą Ludloff

Metody Scarf oraz Chevron różnią się od siebie kształtem nacięcia kości, np. w technice Scarf wykonuje się je w kształtcie litery Z, natomiast w Chevron nacięcie przypomina literę V. Z kolei w przypadku metody Ludloff wykonuje się nacięcie skośne, zaś w technice Akin – przecięcia poprzeczne. W każdej z wymienionych technik po przecięciu zespala się kości śrubami.

Dzięki wykorzystaniu implantów biowchłanialnych nie ma konieczności zakładania gipsu. Stosowane są szyny do utrzymania palców u nogi w wyprostowanej pozycji, a także balkoniki pooperacyjne, by pacjent szybciej zaczął chodzić po zabiegu.

Operacja odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Większość pacjentów wraca do pracy 3-5 dni po zabiegu, a niektórzy nawet tego samego dnia.

Kość po operacji goi się około miesiąca. Dopiero po tym czasie można wrócić do noszenia codziennego obuwia. Czasem przerwa może być nieco dłuższa. Dojście do pełni zdrowia trwa od 6 do 10 tygodni.

6.3. Cena operacji haluksów

Cena zabiegu usuwania haluksów zależy od stopnia deformacji. Mniejsza deformacje wiążą się z kosztem około 2-4 tysięcy złotych. Za większe wady zapłacimy nawet 5000 zł. Powrót do pełni zdrowia po zabiegu zajmuje około 6-10 tygodni.

Jeśli haluksy operujemy ze względów estetycznych, za zabieg zapłacimy z własnej kieszeni. Natomiast, gdy schorzeniu towarzyszy ból lub stany zapalne, a deformacja jest znaczna, zabieg pokryje NFZ.

7. Rehabilitacja po operacji haluksów

Rehabilitację należy rozpocząć jak najszybciej po zabiegu. Polega ona na wykonywaniu ćwiczeń takich jak: podnoszenie palcami stóp niewielkich przedmiotów, zwijanie palcami stóp chusteczek oraz masaże stopy poprzez toczenie piłeczki. Po zabiegu przeprowadza się także zabiegi fizykalne.

8. Jak zapobiegać haluksom?

• unikaj noszenia bardzo wysokich obcasów
• unikaj wąskiego obuwia i butów z wąskimi czubkami
• kupuj buty dobrze wyprofilowane, niepowodujące ucisku na palce stóp, o dobrze dobranym rozmiarze
• zmieniaj obuwie kilka razy dziennie
• unikaj całodziennego noszenia płaskich klapek
• uprawiaj sporty, które nie obciążają stóp, np. pływanie, jazdy na rowerze
• chodź boso od czasu do czasu,
• pilnuj masy ciała – nie dopuść zbyt dużego przybrania na wadze