Liszaj płaski – przyczyny, objawy i leczenie
Liszaj płaski to przewlekła choroba skóry, paznokci oraz błon śluzowych, cechująca się powstawaniem drobnych czerwonych grudek. Zmianom zwykle towarzyszy silny świąd. Z reguły wykwity lokalizują się na kończynach oraz na grzbietowej powierzchni tułowia. Jakie są przyczyny i sposoby leczenia objawów? Czy liszaj płaski jest zaraźliwy?
1. Co to jest liszaj płaski?
Liszaj płaski (LP) to zapalna choroba związana z pojawieniem się na skórze i błonach śluzowych charakterystycznych zmian grudkowych.
Klinicznie występuje kilkanaście odmian liszaja płaskiego. To: liszaj płaski przerosły, liszaj płaski guzowaty, liszaj płaski obrączkowaty, liszaj płaski barwnikowy, pęcherzowy liszaj płaski, pemfigoidopodobny liszaj płaski, liniowy liszaj płaski, liszaj płaski dłoni i stóp, ostry uogólniony liszaj płaski, liszaj płaski zanikowy, liszaj płaski mieszkowy, liszaj płaski nadżerkowy, liszaj płaski wywołany promieniowaniem słonecznym, liszaj płaski w jamie ustnej, liszaj plaski narządów płciowych, liszaj płaski okołoodbytniczy czy liszaj płaski paznokci.
Główne odmiany liszaja płaskiego to: odmiana mieszkowa, odmiana przerosła, odmiana zanikowa i odmiana pęcherzowa. Liszaj płaski to inaczej liszaj czerwony (łac. lichen planus, lichen ruber, ang. lichen planus,)
2. Przyczyny liszaja płaskiego
Przyczyny liszaja płaskiego nie są znane. Według specjalistów choroba dotyczy około 1% populacji, a najwięcej przypadków stwierdza się u ludzi pomiędzy 30. a 60. rokiem życia.
Zmiany tego typu częściej obserwuje się u pacjentów zmagających się z chorobami autoimmunologicznymi, cukrzycą, marskością wątroby czy zapaleniem wątroby. Choroba może pojawić się w każdym wieku.
Prawdopodobnym czynnikiem prowokującym liszaje może być wstrząs psychiczny, ale również zażycie niektórych leków (zwłaszcza penicylaminy). Liszaj płaski nie jest zaraźliwy.
3. Objawy liszaja płaskiego
Liszaj płaski jest zmianą, która na skórze pojawia się nagle. Wygląda dość charakterystycznie. To wieloboczna grudka o wielkości od 1 do 3 mm, która jest sinofioletowa (jej kolor to mieszanina niebieskiego i purpurowego), lśniąca i płaska.
Na jej powierzchni widać białawe linie (tak zwana siateczka Wickhama lub prążki Wickhama). Liszaje są mnogie i symetryczne, mają tendencję do zlewania się, towarzyszy im świąd skóry.
Typowe dla nich jest to, że kilka dni po zadrapaniu następuje linijny wysiew grudek w tym miejscu (objaw Köbnera). Gdy ustępują, pozostawiają po sobie pozapalne przebarwienia.
Typowa lokalizacja liszaja płaskiego to wewnętrzne powierzchnie nadgarstków, grzbiety stóp, przedramiona, przednia powierzchnia podudzi, a także okolice pępka i narządów płciowych.
Zmiany dotyczą również tułowia i paznokci (symptomem jest zmniejszenie grubości płytki paznokciowej, nadmierne rogowacenie, jak również powstanie podłużnych bruzd lub zagłębień płytki) oraz błon śluzowych jamy ustnej (objawem są białawe obszary o mlecznej barwie zlokalizowane na wewnętrznej stronie policzków).
4. Diagnostyka i leczenie
Choroba ma zazwyczaj charakter samoograniczający, wykwity ustępują samoistnie w ciągu roku u większości chorych. Leczenie objawowe ogólne wdraża się w aktywnych zmianach wysiewnych.
To ważne, ponieważ nieleczony liszaj płaski może być groźny, zwłaszcza jeśli zmiany zlokalizowane są w przewodzie słuchowym czy jamie ustnej.
Typowy liszaj płaski jest łatwy do rozpoznania na podstawie obrazu klinicznego. Należy go różnicować z łuszczycą drobnogrudkową, liszajopodobnymi osutkami polekowymi, świerzbem.
W niektórych wypadkach należy wykonać określone badania krwi, aby wykluczyć inne choroby. Terapia LP polega głównie na łagodzeniu objawów oraz przyspieszeniu ustąpienia dolegliwości.
W leczeniu miejscowym również stosuje się leki przeciwhistaminowe, które łagodzą swędzenie i sterydy. Na zmiany skórne stosuje się zwykle maści zawierające silne glikokortykosteroidy (spłaszczają wykwity i redukują świąd).
Pomaga maść na liszaj zawierająca takrolimus. W uzasadnionych rozważa się leczenie ogólnoustrojowe, to jest podanie leków drogą doustną w postaci tabletek.
W leczeniu ogólnym stosuje się także fototerapię (PUVA). Zmiany nie poddają się łatwo leczeniu. Nie ma leczenia przyczynowego.
Wspomagająco w leczeniu liszaja płaskiego stosuje się domowe sposoby. W łagodzeniu zmian skórnych pomocne są kąpiele w owsiance.
Do płukania jamy ustnej wykorzystuje się ziołowe płukanki na bazie nagietka, łopianu, siemienia lnianego czy borówki czarnej.
