Kwas palmitynowy – właściwości, występowanie i bezpieczeństwo

Kwas palmitynowy, nazywany kwasem heksadekanowym, to organiczny związek chemiczny z grupy nasyconych kwasów tłuszczowych. Jest składnikiem tłuszczów roślinnych i zwierzęcych.

Substancja naturalnie występuje w łoju, smalcu, również w mleku i produktach mlecznych oraz w oleju palmowym (stąd jego nazwa). Może być syntetyzowana w laboratoriach. Pozyskuje się ją poprzez wydobycie z tłuszczów za pomocą zmydlania.

Jak jest zbudowany kwas palmitynowy? Związek powstaje z 16 atomów węgla połączonych w długi łańcuch (występują wyłącznie wiązania pojedyncze). Najczęściej występuje w postaci estrów glicerynowych. Jakie są jego właściwości?

Kwas palmitynowy występuje w stałym stanie skupienia. Jest białą substancją, która nie ulega dysocjacji, nie rozpuszcza się w wodzie (rozpuszcza się w alkoholu etylowym). Topi się w temperaturze powyżej 60 stopni Celsjusza. Jego wzór to C15H31COOH.

Kwas palmitynowy wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Jest stosowany w produkcji detergentów, środków powierzchniowo czynnych i innych produktów czyszczących jako substancja czynna lub pomocnicza (przemysł chemiczny).

Substancja jest także obecna w wielu farmaceutykach (stosowany jest jako substancja pomocnicza w produkcji leków, kapsułek i maści) oraz produktach spożywczych nie tylko jako naturalny składnik tłuszczów roślinnych, ale i emulgator, stabilizator i zagęstnik (zawierają go margaryny, wyroby cukiernicze, mleko w proszku i niektóre produkty mleczne).

Kwas palmitynowy jest często używany w przemyśle kosmetycznym. Sole kwasu palmitynowego: sodowa (palmitynian sodu) i potasowa (palmitynian potasu) są surowcami do produkcji mydła (tworzą stabilną pianę, posiadają właściwości myjące, co sprawia, że skóra jest czysta, ale i miękka).

W wielu kosmetykach i produktach pielęgnacyjnych kwas palmitynowy pełni rolę stabilizatora. Pomaga zachować jednorodną konsystencję i przedłuża trwałość produktu.

Może być również nośnikiem składników aktywnych zawartych w kosmetykach. Ułatwia ich penetrację i działanie. Co więcej, kwas palmitynowy może poprawić także stabilność chemiczną, co jest istotne dla zachowania jakości i skuteczności produktu przez dłuższy czas.

Substancja umożliwia stworzenie emulsji (to na przykład kremy, mleczka, balsamy). Kwas palmitynowy zawierają także szampony, odżywki i maski do włosów oraz pielęgnacyjne pomadki do ust.

Jak kwas palmitynowy wpływa na kondycję skóry i włosów?

Kwas palmitnowy w kosmetykach to tak zwany emolient tłusty, czyli substancja zmiękczająca i nawilżająca skórę. Jest często dodawany do kremów nawilżających, aby poprawić elastyczność skóry i zapobiegać utracie wilgoci. W sytuacji, gdy jest stosowany na skórę w stanie czystym, może czyli sprzyjać powstawaniu zaskórników (jest komedogenny).

Substancja tworzy na powierzchni skóry czy włosów warstwę okluzyjną (film), która zapobiega nadmiernemu odparowywaniu wody z powierzchni. Wykazuje tym samym pośrednie działanie nawilżające, dodatkowo zmiękczające i wygładzające skórę oraz włosy (nadaje im także połysk).

Kwas palmitynowy jest szczególnie ceniony w pielęgnacji skóry odwodnionej oraz z oznakami starzenia (zapobiega utracie wody, wpływa na poprawę elastyczności skóry i redukcję zmarszczek).

Czy kwas palmitynowy jest bezpieczny? Okazuje się, że tak, o ile jest stosowany zgodnie z przepisami i zaleceniami producenta. Co ważne, może być wykorzystywany w produktach kosmetycznych bez ograniczeń.

Ponieważ tak, jak w przypadku każdej innej substancji chemicznych, istnieje ryzyko nietolerancji lub reakcji alergicznych, należy zachować środki ostrożności. Kluczowe jest czytanie etykiet produktów, a i zaprzestanie korzystania z preparatów zawierających kwas palmitynowy, gdy pojawią się niepokojące objawy.

Ponadto nie zaleca się stosowania kwasu palmitynowego w znacznych ilościach jako składnika codziennej diety (to nasycony kwas tłuszczowy), ponieważ jego nadmierna podaż może prowadzić do rozwoju choroby układu sercowo-naczyniowego lub otyłości poprzez zwiększenia stężenia cholesterolu całkowitego w surowicy krwi oraz podniesienia parametrów frakcji LDL.