Zauważyłeś na skórze? Znamię Suttona może być groźne
Znamię Suttona to znamię barwnikowe otoczone obszarem odbarwienia, najczęściej ulegające regresji. Występuje głównie u dzieci oraz młodzieży, zwykle na tułowiu, rzadziej na skórze głowy lub kończyn. Jakie są przyczyny pojawienia się zmiany? Czy wiąże się z nią ryzyko zezłośliwienia? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest znamię Suttona?
Znamię Suttona, znane także jako znamię halo, to zmiana barwnikowa, inaczej melanocytowa, która pojawia się zwykle u dzieci i młodzieży do 20. roku życia (choć obserwowane jest także znamię Suttona u dorosłych). Najczęściej występuje na skórze głowy, także na tułowiu, rękach i nogach. Jest skutkiem nadmiernego nagromadzenia się komórek barwnikowych.
Jak wygląda znamię Suttona? To kilkumilimetrowa (od 3 do 6 mm) zmiana skórna o charakterystycznym, regularnym obrysie brzegów. Ma brunatny kolor, a wokół niej pojawia się odbarwienia skóry (o średnicy od 0,5 do 1 cm). Jego cecha charakterystyczna - odbarwiona obwódka - określana jest mianem aureoli.
Znamię centralne charakteryzuje się regularnym, wyraźnym brzegiem i równomiernym jasnobrązowym lub ciemnobrązowym skupieniem barwnikowym, który ulega stopniowemu rozszerzaniu się. Niektóre znamiona są odbarwione, jasnoróżowe lub w kolorze skóry.
Rodzaje zmian barwnikowych
Znamiona barwnikowe dzieli się na wrodzone oraz nabyte, zwykłe (łagodne) i atypowe (dysplastyczne). Co je cechuje? Znamiona zwykłe (łagodne) rozwijają się u dzieci i młodzieży. Mają symetryczną budowę i regularne brzegi. Zwykle są okrągłe bądź owalne.
Barwnik jest rozmieszczony równo na całej powierzchni. Z kolei znamię atypowe jest niesymetryczne. Ma nieregularne brzegi i zmienne zabarwienie. Są też większe. Wyróżnia się także różne rodzaje znamion. To nie tylko znamię Suttona, ale i znamię Spitz, znamię Beckera, znamię Clarka czy znamię błękitne. Jak wyglądają?
- znamię Spitz ma postać grudkową, cechuje się brązowoczerwoną barwą, przypominają czerniaka (stad ich niegdysiejsza nazwa „czerniak młodzieńczy"),
znamię Beckera ma brunatny kolor i znaczne rozmiary, rosną na nim włosy,
znamię Clarka jest lekko wyniosłe, a melanocyty skupiają się w jednej z wierzchnich warstw skóry,
znamię błękitne, które jest nieduże, błękitne lub niebieskie.
2. Przyczyny powstawania znamion Suttona
Znamiona barwnikowe, które potocznie nazywa się pieprzykami, to skutek łagodnej proliferacji (zdolność rozmnażania się komórek) melanocytów (to komórki barwnikowe, pigmentowe), produkujących melaninę, która chroni głębsze warstwy skóry przed niebezpiecznym działaniem promieni ultrafioletowych (UV). Wskutek jej aktywności pojawia się brązowe zabarwienie skóry, czyli opalenizna, ale i nowe znamiona barwnikowe.
Na czym polega proces? Pod wpływem działania promieni następuje gwałtowne namnożenie melanocytów produkujących ochronną melaninę, powodujących zmianę odcienia. W przypadku znamion Suttona dookoła zmiany gromadzą się komórki limfocytarne, które wytwarzają przeciwciała przeciwmelanocytowe, które niszczą melanocyty (stąd jasna otoczka wokół znamienia).
Przyczyny powstawania znamion Suttona nie zostały dotychczas ustalone. Pieprzyki powstają w wyniku nagromadzenia komórek barwnikowych. Według specjalistów związane jest to z ekspozycją na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza oparzenia we wczesnym dzieciństwie.
Skłonność do powstawania pieprzyków oraz piegów oraz osobnicza wrażliwość na promienie słoneczne, kolor włosów czy tęczówki, zależy od karnacji. Ta z kolei od ilości melaniny. Stad też obserwuje się tendencję do rodzinnego występowania znamion Suttona.
3. Diagnostyka i leczenie znamion Suttona
Znamiona z odbarwieniem są z reguły łagodne i nie wymagają leczenia. Z czasem bardzo często ulegają zmniejszeniu lub zanikają. Proces ustępowania znamienia Suttona przebiega w kilku etapach łącznie trwających od kilku tygodni do kilku lat.
Diagnostyką znamienia Suttona zajmuje się dermatolog. Jeśli znamię ma typowy wygląd, wystarczy analiza struktur komórkowych pod dużym powiększeniem, a co za tym idzie także odróżnienie zmiany złośliwej od łagodnej.
Pozwala na to dermatoskop lub wideodermatoskop. W przypadku znamion o nietypowym wyglądzie, które mogą wskazywać na czerniaka, wskazane jest ich wycięcie oraz poddanie wycinków analizie histopatologicznej.
W obrazie histopatologicznym rozróżnia się dwie odmiany znamion Suttona.
To:
odmiana niezapalna, która nie ulega samoistnej regresji (cofnięciu),
odmiana zapalna, którą cechuje naciek z komórek limfoidalnych oraz makrofagów w skórze właściwej. Dochodzi do rozproszenia i niszczenia melanocytów.
Jeśli chodzi o ewentualne leczenie, sposób postępowania zależy przede wszystkim od wywiadu chorobowego i obrazu klinicznego. Istotne są takie informacje jak występowanie u pacjenta bądź w jego rodzinie czerniaka złośliwego, znamion atypowych lub bielactwa.
Jeżeli wygląd znamienia jest podejrzany, najlepiej usunąć je chirurgiczne i poddać badaniu histologicznemu. Zabieg nie jest skomplikowany. Trwa kilkadziesiąt minut, jest przeprowadzany pod znieczuleniem miejscowym.
Choć znamiona Suttona zwykle ustępują samoistnie, nie wolno uch lekceważyć, ponieważ z tych samych komórek rozwija się nowotwór złośliwy skóry - czerniak.
4. Znamię Suttona a czerniak – jak je odróżnić?
Najczęściej pieprzyki i znamiona powstają na ciele zupełnie naturalnie i w większości przypadków są zmianami łagodnymi. Istnieją jednak wyjątki. Jest nim na przykład czerniak. Trzeba wiedzieć, że w 20 proc. przypadków znamię Suttona powiązane jest ze znamieniem atypowym lub czerniakiem złośliwym.
Czerniak (łac. melanoma malignum) jest złośliwym nowotworem, który powstaje z komórek melanocytarnych. Jego główne objawy to:
nieregularna powierzchnia znamienia,
nierównomierne zabarwienie i kształt zmiany skórnej,
duża powierzchnia znamienia.
Znamię Suttona w przeciwieństwie do czerniaka ma:
jasną otoczkę,
regularny obrys,
gładką i niewyczuwalną pod palcem powierzchnię,
tendencję do samoistnego zanikania.
To dlatego do oceny transformacji znamion oraz różnicowania czerniaka z łagodnymi znamionami barwnikowymi stosuje się regułę ABCDE:
A (asymmetry), czyli asymetria zmiany,
B (borders), czyli nieregularne, postrzępione brzegi,
C (colour), czyli nierównomierne zabarwienie, niejednolity kolor zmiany,
D (diameter), czyli duża średnica zmiany oraz znaczna dynamika, czyli postępujące zmiany w wielkości,
E (elevation lub evolution), czyli wzrost guzowaty wyczuwalny pod palcem.
Na nowotwór złośliwy skóry może także wskazywać pojawienie się krwawienia, zaczerwienienia, swędzenia, bólu i owrzodzenia oraz powstawanie strupów w obrębie zmiany skórnej czy przedłużające się objawy stanu zapalnego. Czujność powinna wzbudzić każda zmiana w obrębie znanego pieprzyka zmiana zabarwienia, zaburzenie symetrii, powiększanie się).
Czerniak jest o tyle poważną zmianą, że może dawać nawet odległe przerzuty. Dlatego tak ważna jest diagnostyka i wczesne wykrycie choroby. Każda niepokojąca zmiana barwnikowa powinna być konsultowana z lekarzem specjalistą, który może podjąć decyzję o jej usunięciu.
To, czy pieprzyki są groźne, ocenia dermatolog lub chirurg onkolog, do którego należy się zgłosić z każdą nową zmianą, która budzi niepokój. Warto pamiętać, że wczesne wykrycie czerniaka oznacza ogromną szansę na wyleczenie.
5. Znamię Suttona a bielactwo
Pojawienie się znamienia barwnikowego z jasną obwódką to skutek reakcji układu immunologicznego, a aureola, która powstaje wskutek depigmentacji skóry, może być zwiastunem rozwijającego się bielactwa (choroba rozwija się nawet u 30% osób, które zauważają u siebie znamię Suttona).
Bielactwo nabyte to przewlekła choroba autoimmunologiczna polegająca na depigmentacji płatów skóry. W jej przebiegu której na ciele pojawiają się plamy hipopigmentacji, czyli białej, odbarwionej skóry (znamię Suttona jest także znane jako bielactwo odśrodkowe nabyte). Istnieje także bielactwo wrodzone, to jest albinizm - uwarunkowany genetycznie brak lub niedobór pigmentu (melaniny) w organizmie.
6. Znamię Suttona a opalanie
Warto wiedzieć, że istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko zezłośliwienia zmiany, to jest jej transformacji z niegroźnego pieprzyka w groźny nowotwór skóry. To przede wszystkim opalanie się (także w solarium), ale i predyspozycje genetyczne, niska zawartość melatoniny działającej ochronnie oraz stałe drażnienie (mechaniczne lub chemiczne) znamienia. Szczególną czujność powinny zachować osoby z czerniakiem występującym w rodzinie.
Zawsze trzeba też pamiętać o profilaktyce raka skóry, to jest unikać sytuacji i czynników, które mogą wpływać na wzrost ryzyka zezłośliwienia. To przede wszystkim odpowiednia ochrona przed promieniami słonecznymi, polegająca na stosowaniu kremów z wysokim filtrem UV, unikanie wystawiania gołej skóry na ostre słońce (przed południem od godziny 11.00, w południe i po południu do godziny 16.00) i opalania, także w solarium.
