Kontuzje i urazy

Kontuzje i urazy zdarzają się bardzo często, gdy aktywnie spędza się czas. W większości są to niegroźne urazy tkanki miękkiej, czyli siniaki i stłuczenia, chociaż niekiedy dochodzi również do uszkodzeń kości – poważniejszych złamań lub zwichnięć. W każdym przypadku szybka reakcja pozwoli nam uniknąć bólu i powikłań wynikających z zaniedbania urazu. Postępowanie jest inne w zależności od tego, jaki rodzaj kontuzji się nam przytrafił, natomiast w przypadku podejrzenia poważniejszych urazów konieczna może się okazać wizyta u lekarza.

Siniaki i krwiaki

Najczęstszą konsekwencją uderzenia lub upadku są siniaki. Ich przyczyną jest stłuczenie tkanek miękkich i popękanie drobnych naczynek włosowatych, prowadzące do powstania obrzęku i zasinienia. Przy silnym uderzeniu krwiak może mieć formę guzka. Siniaki znikają samoistnie, a zwykle trwa to około tygodnia. Mimo iż nie są groźne, warto zastosować kilka domowych sposobów, które pomogą złagodzić ból i przyspieszyć gojenie:

• zimne okłady – zimno sprzyja obkurczaniu naczyń krwionośnych i uśmierzaniu bólu. Dzięki okładom zmniejsza się obrzęk i krwawienie podskórne, dlatego do siniaka należy przykładać owinięty w ręcznik worek z lodem;
• żele, maści i aerozole – ich działanie polega na przyspieszaniu gojenia, zmniejszaniu opuchlizny i łagodzeniu bólu. Leki te dostępne są bez recepty;
• okład z liścia kapusty – przed przyłożeniem do siniaka należy go zmiażdżyć i schłodzić.

Skaleczenia i otarcia

Niewielkie ranki na skórze nie stanowią problemu, jednak każde skaleczenie należy oczyścić i odkazić, aby uniknąć zakażenia. Postępowanie w przypadku otarć i skaleczeń to:

• niepowstrzymywanie krwawienia przez krótki czas – krew wypłukuje zanieczyszczenia, dlatego w przypadku niewielkich ranek krwawienie nie jest czymś, czego trzeba unikać;
• przemywanie ranki bieżącą wodą – oczyszcza ranę z brudu i zanieczyszczeń;
• przemywanie brzegów ranki jodyną lub wodą utlenioną – wody utlenionej nie należy lać bezpośrednio na ranę;
• tamowanie obfitego krwawienia za pomocą jałowego opatrunku – do rany nie należy przykładać chusteczek higienicznych, waty ani ligniny;
• zabezpieczenie rany za pomocą plastra z opatrunkiem – można wcześniej nałożyć na ranę preparaty wspomagające gojenie. Małe ranki pozostawia się bez zabezpieczenia.

Rodzaje urazów

Zasadniczo urazy dzieli się na:

• urazy ortopedyczne – są związane z układem kostnym i mięśniami,
• urazy głowy,
• urazy termiczne – udar cieplny,
• urazy innych części ciała (na przykład wątroby lub oka).

Urazy ortopedyczne, które najczęściej powodują wystąpienie dolegliwości bólowych, to: naciągnięcie ścięgien, uszkodzenie więzadeł i torebek stawowych, a także naderwanie włókien mięśniowych. Wśród osób ćwiczących, najczęstsze urazy ortopedyczne to:

• zapalenie stawu barkowego,
• skręcenie stawu skokowego,
• przeciążenia kręgosłupa,
• zapalenie ścięgna Achillesa,
• skręcenie stawu kolanowego.

Urazy stawów

Urazy stawów to powszechny problem. Często zdarzają się nie tylko urazy stawu biodrowego, ale i kolanowego. Nieodpowiednie ułożenie stawu kolanowego przy jednoczesnym przeciążeniu stawu może doprowadzić do naciągnięcia, naderwania, a nawet zerwania torebki stawowej i więzadeł. W rezultacie pojawia się krwiak, obrzęk i bólowe unieruchomienie stawu. Innym rodzajem urazu stawów jest skręcenie. Najczęściej dotyczy stawów: skokowego, kolanowego, barkowego i nadgarstkowego. Skręcenie ma miejsce wtedy, gdy staw jest wykręcony lub wywichnięty poza właściwy zasięg ruchomości. Charakterystyczne symptomy skręcenia to obrzęk, bólowe unieruchomienie stawu oraz krwiak. Skręcenie bywa mylone ze zwichnięciem. W przypadku zwichnięcia powierzchnie stawowe przemieszczają się, przez co nie mają ze sobą kontaktu. Poszkodowany odczuwa ból, nie może wykonać ruchu w tym stawie, ponadto pojawia się zniekształcenie i obrzęk.

Urazy kręgosłupa

Na skutek przeciążeń w kręgosłupie może dojść do naruszenia lub przerwania otaczających go więzadeł i drobnych mięśni. Pacjent odczuwa silne bóle. Możliwy jest także niedowład kończyn i zaburzenia czucia. Konieczna jest wtedy przerwa w treningach i poddanie się rehabilitacji. W zależności od stopnia urazu, trwa to zwykle od jednego do dwóch tygodni. W przypadku zlekceważenia tego urazu dolegliwości z nim związane mogą dokuczać przez miesiące, a nawet lata. Jeśli dojdzie do degradacji chorego odcinka kręgosłupa, uprawianie sportów może stać się wykluczone. Dużo poważniejszą kontuzją jest uszkodzenie krążka międzykręgowego, które jest znane jako dyskopatia. Gdy dochodzi do przerwania powłoki dysku i do uwypuklenia lub wypadnięcia jądra miażdżystego, następuje ucisk na korzeń nerwowy lub oponę rdzenia kręgowego. Od stopnia nasilenia ucisku zależą odczuwane dolegliwości bólowe, które bardzo często promieniują do pośladków, pleców, ud, podudzia i stóp.

Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy doszło do urazu lub kontuzji w obrębie głowy, klatki piersiowej lub jamy brzusznej, gdy nie jesteśmy w stanie powstrzymać krwawienia oraz gdy w ranie znajdują się ciała obce. Konsultacja z lekarzem jest wskazana również, gdy ból i obrzęk utrzymuje się przez długi czas, podejrzewamy złamanie, zwichnięcie lub skręcenie kończyny, a także gdy opatrzona rana robi się czerwona, ropieje, a poszkodowany ma gorączkę.