Diagnostyka funkcjonalna w sporcie i rekreacji. Sprawdź, jak uniknąć kontuzji i poprawić swoje wyniki
Dbasz o swoje ciało i regularnie ćwiczysz? To bardzo ważne. Aktywność fizyczna jest niezbędna, by utrzymać zdrowie i dobrą kondycję. Czy myślałeś kiedyś, aby przed rozpoczęciem treningów wybrać się do lekarza? Oczywiście jeszcze nic nie zrobiłeś, więc przynajmniej teoretycznie nie masz kontuzji, ale taka wizyta na pewno pozwoli im zapobiec, a – być może – poprawi również twoją efektywność. Tematykę przybliża nam kardiolog, dr n. med. Zbigniew Tomik, kardiolog Grupy LUX MED.
1. Dlaczego diagnostyka funkcjonalna jest potrzebna?
By zdobywać kolejne umiejętności, zwiększać zakres możliwości i poprawiać wyniki, warto wybrać dziedzinę, którą się po prostu lubi. Każdą aktywnością rządzą pewne zasady, określające m.in. prawidłową technikę wykonywania ćwiczeń. Nawet jeśli stosujemy się do tych wytycznych, warto już na początku, a potem co jakiś czas, sprawdzać, w jaki sposób sport wpływa na nasz organizm i czy podążamy we właściwym kierunku.
Kardiolog, dr n. med. Zbigniew Tomik opowiada, na czym rzeczywiście skupia się lekarz podczas wykonywania takiego monitoringu zdrowia: – Jeśli jesteśmy aktywni i regularnie uprawiamy sport, powinniśmy pamiętać, że zdrowy styl życia to nie tylko urozmaicona i zbilansowana dieta oraz systematyczne treningi. To przede wszystkim odpowiedzialność za swoje zdrowie. Przygotowanie do rozpoczęcia aktywności fizycznej to nie tylko dobre chęci i motywacja czy zakup profesjonalnego stroju oraz odpowiedniego sprzętu. Równie istotny jest dobry stan zdrowia, który umożliwi nam bezpieczne uprawianie ulubionej dyscypliny. Dlatego tak ważne jest, aby zanim przystąpimy do systematycznych ćwiczeń, wykluczyć obecność chorób będących przeciwwskazaniem do uprawiania sportu, a następnie ocenić możliwości wydolnościowe naszego organizmu – zwłaszcza pracy naszego serca oraz poszczególnych grup mięśniowych i układu narządów ruchu. Kompleksowa diagnostyka pod kątem wybranej aktywności fizycznej pozwala skutecznie ocenić ryzyko uprawiania sportu, zarówno pod kątem ryzyka nagłych zdarzeń sercowo-naczyniowych, jak i potencjalnych urazów związanych z uprawianiem wybranej dyscypliny. Bywa, że niektórzy, podejmując wysiłek fizyczny, po jakimś czasie z niego rezygnują z uwagi na pojawiające się dolegliwości, np. przeciążenia stawów czy bóle w klatce piersiowej. Tymczasem, dzięki właściwej wczesnej profilaktyce i stałej kontroli stanu zdrowia, można zmniejszyć ryzyko urazów wykluczających dalszą aktywność fizyczną.
2. Czego spodziewać się u lekarza?
Czego możemy się spodziewać? Czy trzeba się jakoś wcześniej przygotować? Co należy zrobić, aby otrzymać rzetelną informację zwrotną na temat stanu naszego zdrowia. Dr n. med. Zbigniew Tomik wyjaśnia: – W pierwszej kolejności powinniśmy odbyć konsultację lekarską, aby wstępnie ocenić stan zdrowia i określić zakres koniecznych do wykonania badań. Podstawą oceny jest zawsze EKG spoczynkowe, ale może być konieczne wykonanie badania echokardiograficznego czy testu wysiłkowego oceniającego adaptację układu krążenia do wysiłku. Dla pełnej oceny może być wskazane badanie radiologiczne klatki piersiowej, spirometria czy badania biochemiczne krwi. Diagnostyka pozwala dokonać oceny predyspozycji do uprawiania sportu oraz ocenić ryzyko nagłych zdarzeń sercowo-naczyniowych podczas nasilonego wysiłku fizycznego.
Oczywiście ćwiczenia fizyczne wspierają pracę całego naszego układu krążenia oraz wzmacniają mięsień sercowy. Dzięki temu stanowią element skutecznej profilaktyki, wpływając na obniżenie ryzyka wystąpienia pewnych zaburzeń w jego funkcjonowaniu. Odpowiednio dobrany trening aerobowy, interwały, ale i ćwiczenia siłowe mogą mieć bardzo korzystny wpływ. Natomiast jeśli problemy kardiologiczne występowały już wcześniej (przed rozpoczęciem treningów) pewne ćwiczenia są niewskazane, a każdą aktywność należy konsultować z lekarzem. Dzięki temu możliwe jest zastosowanie odpowiednich środków, gdy wymaga tego konieczność i dostosowane ćwiczeń według najlepiej dostosowanego do danej osoby planu.
3. Jak wygląda twoja sprawność funkcjonalna?
Dr n. med. Zbigniew Tomik przedstawia również następne etapy postępowania: – W dalszej kolejności powinniśmy przeprowadzić badania pozwalające ocenić sprawność funkcjonalną organizmu oraz poprawność wzorca ruchowego. Ważna z punktu widzenia aktywności fizycznej i bezpiecznego sportu – diagnostyka funkcjonalna – skupia się zatem na ocenie układu ruchu. Możemy przeprowadzić np. analizę chodu, biegu, równowagi, postawy i zakresów ruchomości kręgosłupa, analizę ruchu 3D, a specjalistyczne kamery szybkoklatkowe pozwalają na analizę Slow Motion ze wskazaniem, czy ruch jest właściwie wykonywany, czy tor ruchu jest właściwy i czy pacjent nie ma złych nawyków, które mogą prowadzić do urazów lub kontuzji. Kompleksowa diagnostyka funkcjonalna jest niezwykle cennym elementem planu treningowego niezależnie od tego, czy sport jest zawodem, pasją, czy dopiero zaczynamy swoją przygodę z aktywnością fizyczną. Są one zalecane zarówno sportowcom zawodowym, jak też po prostu wszystkim tym, którzy cenią swoje zdrowie, chcą bezpiecznie uprawiać aktywność fizyczną i zadbać przy tym o właściwą profilaktykę – kończy kardiolog.
Okazuje się bowiem, że nawet bieganie – a w zdecydowanej większości biegamy od małego – ma właściwą sobie technikę i możemy powiedzieć o kimś, że biega lepiej lub gorzej. Poznanie własnego potencjału oraz czynników, nad którymi należy pracować, pozwala skupiać się nad elementami rzeczywiście wymagającymi pracy. W ten sposób dbamy o harmonijny rozwój. Z drugiej strony, mamy też możliwość odkrycia atutów, które warto pielęgnować i eksponować.
Takie badania są dla każdego, kto jest żywo zainteresowany swoim zdrowiem i podchodzi poważnie do tematu aktywności fizycznej. Nie oznacza to tylko aspektu sportowego. Każdy pasjonat ma prawo do tego, by wiedzieć, co dzieje się z jego ciałem, nawet jeśli traktuje sport tylko jako metodę rekreacji.