Skręcenie stawu skokowego - anatomia, przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Skręcenie stawu skokowego to dość częsta kontuzja. Staw skokowy należy do stawów o skomplikowanej strukturze i dużej ruchomości. Za stabilność stawu skokowego odpowiedzialnych jest wiele mięśni przebiegających od kości goleni aż do palców, dodatkowo wszystkie kości stępu, śródstopia i palców połączone są dużą liczbą więzadeł.
1. Skręcenie stawu skokowego - anatomia
Anatomicznie dzielimy ten staw na staw skokowy górny i dolny. Część górna tego stawu to połączenie kości piszczelowej oraz strzałkowej tworzących powierzchnię wklęsłą, zaś bloczek kości skokowej tworzy wypukłą część stawu. Natomiast staw skokowy dolny zbudowany jest z kości skokowej, piętowej oraz łódkowatej. Całość bierze udział w trójwymiarowych ruchach pozwalających na zgięcie podeszwowe i grzbietowe oraz na dostosowanie stopy do nierówności podłoża.
2. Skręcenie stawu skokowego - przyczyny
Duża mobilność tego rejonu oraz siły działające podczas chodu i biegu często przewyższają niestety możliwości stabilizacyjne, co kończy się urazem. Statystycznie najwięcej urazów stanowią skręcenia supinacyjne, gdzie dochodzi do uszkodzenia bocznych stabilizatorów stawu. Mniejsza ilość skręceń stawu skokowego to skręcenia pronacyjne, gdzie dochodzi do uszkodzenia przyśrodkowych elementów stawu.
Do urazu dochodzi najczęściej przy poślizgnięciu się, położeniu stopy na nierównej powierzchni, zeskoku. Najwięcej kontuzji ma miejsce podczas uprawiania sportu zawodowego, co wiąże się z dużymi przeciążeniami, znaczną szybkością i siłą. Dużo tego typu urazów jest jednak w sporcie amatorskim i rekreacji, co wiąże się z brakiem regularności ćwiczeń i pominięciem rozgrzewki. Przeciążenia układu ruchu mogą być elementem sprzyjającym tego typu urazom, np. brak prawidłowej osi kończyny dolnej powoduje zwiększenie obciążeń bocznej bądź przyśrodkowej części stawu.
Wiąże się to z rozciągnięciem elementów stabilizacyjnych oraz niekoniecznie dużą siłą potrzebną do przekroczenia fizjologicznej bariery ruchu w stawie. Powyższe przyczyny, chęć szybkiego powrotu do aktywności sportowej oraz zbyt wolny proces gojenia się tkanek mogą czasem doprowadzić do przewlekłej niestabilności stawowej. Wiąże się to z brakiem prawidłowej stabilności stawu, nawracającymi skręceniami stawu skokowego oraz trudnościami w poruszaniu się po nierównej powierzchni.
3. Skręcenie stawu skokowego - objawy i diagnostyka
W wyniku urazu może dojść do uszkodzenia mięśni, torebek stawowych oraz więzadeł. W konsekwencji tego pojawia się ból, obrzęk, krwawy wylew, niestabilność stawowa oraz brak możliwości obciążania stopy. Do oceny stopnia urazu używamy skali, gdzie stopień pierwszy skręcenia to lekkie naciągnięcie bądź naderwanie więzadeł bez cech niestabilności, w stopniu drugim dochodzi do częściowego zerwania włókien więzadłowych z cechami niestabilności, natomiast stopień trzeci to całkowite zerwanie włókien więzadłowych ze znaczną niestabilnością, bólem i obrzękiem. Do rozpoznania skręcenia stawu skokowego konieczne jest precyzyjne badanie kliniczne oraz wykorzystanie diagnostyki obrazowej do oceny stopnia uszkodzenia, szczególnie istotne jest wykonanie zdjęć RTG w celu wykluczenia złamań.
4. Skręcenie stawu skokowego - leczenie
Pierwszorzędną terapią w przypadku skręceń stawu skokowego powinno być tzw. RICE, czyli Rest (odpoczynek), Ice (obłożenie lodem), Compression (kompresja), Elevation (podniesienie stopy powyżej stawu kolanowego). Wszystkie te czynności mają za zadanie zmniejszyć krwawienie oraz obrzęk, który pojawia się zaraz po uszkodzeniu tkanek. Po dokładnej diagnostyce i wykluczeniu złamań kości tego rejonu konieczna jest terapia.
W początkowym okresie po urazie należy zastosować fizykoterapię w postaci np.: lasera, pola magnetycznego, ultradźwięków lub kąpieli wirowych. W dalszych etapach rehabilitacji konieczna jest likwidacja obrzęku za pomocą np. masażu oraz praca nad poprawą zakresu ruchomości stawu skokowego i zwiększeniem siły mięśniowej. Bardzo istotna jest praca nad propriocepcją, czyli tzw. czuciem głębokim, polegająca na treningu reakcji naszych stóp do zmieniającego się podłoża. Jest to kluczowe, by nie dopuścić do podobnych urazów w przyszłości. Ważne jest, by zwrócić uwagę na oś kończyn dolnych, gdyż właśnie zaburzenie osi najczęściej predysponuje do skręceń stawu skokowego, a brak terapii w tym zakresie będzie leczeniem tylko objawów urazu, a nie jego przyczyn.