Czy wydzielamy feromony?
Feromony to wytwarzane przez zwierzęta substancje chemiczne, które wpływają na zachowanie innych zwierząt z tego samego gatunku. Feromony są unikalne ze względu na obszar wpływu. Jako ektohormony działają poza „źródłem”, a więc wpływają na inne osobniki. Co może wpływać na wydzielanie feromonów? Otóż mogą one służyć jako sygnał alarmowy, znak podniecenia seksualnego, instrukcja dla pozostałych osobników gatunku lub ostrzeżenie dla intruzów. Tu nasuwa się pytanie: czy ludzie wydzielają feromony?
1. Do czego służą feromony?
Można wyróżnić cztery główne typy feromonów:
- Feromony wywoławcze – wywołują u odbiorcy natychmiastową i pewną reakcję. W większości związane są z pociągiem seksualnym.
- Feromony podstawowe – nie wymagają natychmiastowej odpowiedzi. Mogą wywołać zmiany fizjologiczne, np. zaburzenia cyklu menstruacyjnego lub okresu dojrzewania. Substancje te wpływają na powodzenie ciąży i mogą powodować zmianę poziomu hormonów w organizmie.
- Feromony sygnalizujące – dostarczają informacji. Mogą pomóc matce rozpoznać dziecko po zapachu (ojcowie nie mają takiej zdolności).
- Feromony modelujące – mogą zmienić lub zsynchronizować funkcje organizmu. Zazwyczaj występują w pocie. Eksperymenty na zwierzętach wykazały, że substancje te mają właściwości relaksacyjne. Dodatkowo, mogą wpływać na żeński cykl miesięczny.
Pierwszy feromon został zidentyfikowany w 1953 roku. Był to bombykol – substancja wydzielana przez samice mola, mająca za zadanie przyciągać samce. W związku z podobnymi właściwościami feromony mają szerokie zastosowanie w kontroli zachowania insektów. Można ich użyć w celu rozproszenia insektów, zwabienia samców do pułapek lub zapobiegania rozmnażaniu się.
Eksperci twierdzą, że o wiele łatwiej jest zrozumieć działanie feromonów u insektów niż u ssaków. Ustalono, że ssaki rozpoznają feromony dzięki specyficznemu organowi umiejscowionemu w nosie – narządowi lemieszowo-nosowemu, który połączony jest z przysadką mózgową. U człowieka organ ten jest nierozwinięty i najprawdopodobniej nie pełni żadnej funkcji. Jeśli ludzie w ogóle reagują na feromony, dzieje się to za pomocą zmysłów.
2. Czy istnieją feromony ludzkie?
Według tysięcy stron internetowych obiecujących seksualne podboje (jeśli tylko zakupisz oferowane przez nich tabletki) ludzie wydzielają feromony. Większość wiarygodnych badań naukowych nie dostarczyło jednak dowodów na istnienie ludzkich feromonów.
Badacze z Uniwersytetu w Chicago twierdzą, że udało im się odkryć zależność między kobiecym cyklem menstruacyjnym a podświadomymi bodźcami zapachowymi. Badacze przeprowadzili eksperyment polegający na wystawieniu uczestniczek badania na zapach potu innych kobiet. W wyniku działania obcego zapachu u badanych kobiet doszło do przyspieszenia lub spowolnienia menstruacji w zależności od tego, kiedy pot kobiet został wytworzony – przed, w czasie czy po owulacji. Okazało się, że pot wydzielony przed owulacją skracał cykl miesięczny, podczas gdy feromony zebrane w czasie owulacji wydłużały go.
Wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Chicago są intrygujące, jednak nie można im ufać w stu procentach. Potrzeba dodatkowych badań, aby stwierdzić, czy ludzie rzeczywiście wydzielają feromony. Jeśli jest to prawdą, możliwa będzie ingerencja w feromony, tak aby wywołać pożądaną reakcję u innych osób. Kto wie, może kiedyś powstanie tabletka, która wepchnie wybranka w twoje ramiona?