Darmowy lek na wszystkie choroby

O korzyściach, jakie daje aktywność fizyczna i zdrowy tryb życia, takich jak poprawa kondycji i wymodelowanie sylwetki, wiedzą już wszyscy. Ale czy sam ruch może być lekiem na najczęstsze choroby? Jaką rolę odgrywa w przypadku raka piersi, chorób serca czy cukrzycy?

W Polsce zaledwie 45 proc. Polaków rusza się w ogóle, czyli więcej niż 30 minut tygodniowo. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na aktywność fizyczną o umiarkowanym nasileniu powinniśmy przeznaczać 150 minut tygodniowo lub 75 minut tygodniowo, gdy ćwiczymy intensywnie.

Niektórzy nie lubią się ruszać, inni rezygnują ze sportu ze względu na swój stan zdrowia i przewlekłe choroby.

Zobacz film: "Wysiłek fizyczny a endorfiny"

- Wszyscy się boimy, gdy czegoś nie znamy. Nawet będąc w pełni sił, kiedy wychodzimy ze strefy komfortu i musimy zmienić styl naszego życia, a co dopiero wtedy, gdy jesteśmy chorzy! Wiele osób nie wie o tym, że wysiłek fizyczny może wspaniale regulować np. nadciśnienie tętnicze – opowiada Małgorzata Perl, wiceprezes Fundacji "Zaskoczeni Wiekiem", trenerka i inicjatorka Fitnessu Medycznego.

To nowatorski projekt działający w ramach globalnej inicjatywy Exercise is Medicine. Program ten to połączenie sportu i medycyny, który ma zapewnić jak największe bezpieczeństwo i skuteczność podczas aktywności fizycznej. Jest skierowany do wszystkich grup wiekowych i zdrowotnych.

Dzięki ćwiczeniom z trenerem, dopasowanym do indywidualnych potrzeb w przypadku chorób przewlekłych, popartym konsultacjami z lekarzem, łatwo udowodnić, że ruch to najlepsza broń w walce z chorobami cywilizacyjnymi.

1. Otyłość

Otyłość stała się jedną z najczęstszych i najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych w XXI wieku, która prowadzi stopniowo do cukrzycy oraz chorób układu krążenia. Już co piąte dziecko jest otyłe, a każdego roku w naszym kraju będzie przybywać 400 tys. dzieci z nadwagą, w tym 80 tys. z otyłością. Oprócz zbilansowanej diety najlepszym lekarstwem w walce o zdrowie i wymarzoną smukłą sylwetkę jest ruch. Niestety statystyki w tej kwestii nie są zadowalające.

- Motywowanie pacjenta do zmniejszenia wagi ciała jest niezwykle trudne, niezależnie od wieku. Z dziećmi jest jeszcze trudniej, ponieważ nie mają one jeszcze świadomości konieczności utrzymania prawidłowej wagi ciała. Jeżeli chcemy zachęcić dziecko do zdrowej diety i ruchu, musimy to robić poprzez rodziców. Co więcej, największe znaczenie ma dobry przykład rodziców – tłumaczy lek. med. Anna Plucik-Mrożek, internistka, prezes fundacji "Zaskoczeni wiekiem", prekursorka Fitnessu Medycznego.

2. Cukrzyca

Regularna aktywność fizyczna w połączeniu ze zdrową dietą może zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę aż o ok. 60 proc.! Sport ma szczególne znaczenie w profilaktyce cukrzycy typu 2.

Jeżeli już chorujemy na cukrzycę, dzięki regularnym ćwiczeniom można obniżyć poziom cukru we krwi, a co za tym idzie zmniejszyć dawki przyjmowanych leków. 80 proc. osób chorych na cukrzycę cierpi również z powodu nadwagi i otyłości. W miarę zmniejszania wagi ciała, dzięki regularnym ćwiczeniom obniża się również poziom glukozy we krwi i rzadziej dochodzi do powikłań cukrzycy, tj. nadciśnienia tętniczego czy zawału serca.

3. Choroby układu krążenia

Jak pokazują statystyki, osoby po 65. roku życia nadal najczęściej umierają na choroby układu sercowo-naczyniowego. Schorzenia te stanowią przyczynę ok. 45 proc. wszystkich zgonów w naszym kraju. Każdego dnia z ich powodu umiera średnio 476 osób i co piąty zgon jest przedwczesny.

Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego o ok. 50 proc., udaru o ok. 30 proc., a zawału serca o 27 proc. Systematyczne treningi przyczyniają się również do zmniejszenia liczby przyjmowanych leków nadciśnieniowych.

- Osoby z chorobami układu krążenia nie powinny wykonywać zbyt męczących ćwiczeń, gwałtownie rozpoczynać i kończyć wysiłku, wstrzymywać oddechu podczas ćwiczeń, ćwiczyć na świeżym powietrzu w wyjątkowo gorące, zimne lub wietrzne dni oraz przy dużej wilgotności powietrza. Jeśli ostatnio wystąpił ból w klatce piersiowej lub jakiekolwiek niepokojące oznaki, również aktywność fizyczna nie powinna być wzmożona – mówi Małgorzata Perl.

4. Choroby nowotworowe

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że duża część nowotworów jest spowodowanych nadwagą i otyłością. Aktywność fizyczna obniża ryzyko zachorowania na raka poprzez kilka mechanizmów – zmniejsza stężenie hormonów płciowych, co minimalizuje ryzyko zachorowania na raka piersi, endometrium czy prostaty, zmniejsza stężenie czynników zapalnych takich jak CRP, interleukinę 6 czy TNF alfa, a zwiększa stężenie apipokiny – co znowu obniża ryzyko zachorowania na większość nowotworów.

Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na stężenie glukozy i insulinooporność, co powoduje mniejsze ryzyko zachorowania na raka piersi, jelita grubego, nerek, tarczycy czy endometrium.

Badania naukowe potwierdzają, że ok. 21 tys. przypadków raka jelita grubego wśród mieszkańców UE można by było uniknąć, gdyby chorzy utrzymywali prawidłową masę ciała. Ruch wpływa podobnie na profilaktykę raka piersi. Szacuje się, że dzięki aktywności aż 13 tys. kobiet rocznie może uniknąć zachorowań. Ćwicząc, kobieta może zmniejszyć ryzyko raka piersi o 50 proc.

W przypadku pacjentów onkologicznych najważniejsze jest indywidualne podejście do treningów. Nie ma ogólnych przeciwwskazań do ćwiczeń w trakcie chemioterapii, wszystko zależy od samopoczucia osoby leczonej. Nie wolno ćwiczyć jedynie podczas gorączki lub infekcji. Rodzaj ćwiczeń należy dopasować do wyjściowej kondycji fizycznej i aktualnego samopoczucia.

- Pacjent musi być poinformowany o tym, że w trakcie chemioterapii może się zdarzyć, że mimo już dobrej kondycji fizycznej, będą dni, gdy podczas treningów nie będzie mógł wykonać podstawowych ćwiczeń – nie wolno się forsować. Aktywność fizyczna w trakcie chemioterapii zmniejsza jej objawy uboczne: osłabienie, nudności, wymioty – komentuje lek. med. Anna Plucik-Mrożek.

5. Depresja

Według WHO, do 2020 roku na świecie będzie ok. 350 mln osób cierpiących na depresję. Skuteczność treningów i leków przeciwdepresyjnych jest porównywalna, choć aktywność jest zdecydowanie tańsza. Dzięki regularnym ćwiczeniom można zredukować poziom stresu, poprawić nastrój, poczuć w sobie większą energię do działania i poprawić jakość snu. Osoby, które są aktywne, mają o 45 proc. mniejsze ryzyko rozwoju depresji.

Jak widać ruch to najlepszy i do tego jedyny darmowy lek na wiele chorób współczesnego świata, bez działań ubocznych. Wiele zależy jednak od nas samych, od naszych chęci, dyscypliny i rygoru. Aktywność fizyczna jest receptą na zdrowie, a w przypadku choroby - tajną bronią w walce o jego powrót.

Artykuł powstał w ramach II edycji wydarzenia "Spacer po zdrowie - zaproś swojego lekarza!".