Liszajec zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Liszajec zakaźny to zakaźna choroba skóry, której objawem są charakterystyczne wykwity przypominające pęcherze oraz żółto-miodowe strupy. Zmiany zwykle lokalizują się na skórze szyi, twarzy, okolicy ust i nosa, a także wokół paznokci rąk. Wywołują ją najczęściej bakterie gronkowca złocistego i paciorkowca z grupy B. Na czym polega leczenie?
1. Co to jest liszajec zakaźny?
Liszajec zakaźny to zakaźna bakteryjna choroba skóry. Najczęściej pojawia się u dzieci do 6. roku życia chodzących do żłobków i przedszkoli. Łatwo zarażają się nią także osoby często przebywające w grupach czy sportowcy uprawiający dyscypliny kontaktowe.
Liszajec zakaźny często jest mylony z liszajem, choć nie są to pojęcia tożsame. Liszajec to choroba bakteryjna, zaś liszaj jest przewlekłą chorobą skóry oraz błon śluzowych o nieznanym pochodzeniu.
2. Przyczyny liszajca zakaźnego
Liszajec zakaźny wywołuje gronkowiec złocisty i bakterie paciorkowca z grupy B. Bywa, że choroba ma charakter mieszany, czyli wywołany jednocześnie przez oba rodzaje patogenów.
Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub korzystanie z przedmiotów użytku wspólnego, takich jak ręczniki, zabawki czy przybory kuchenne.
Patogeny atakują skórę, czego efektem są zmiany chorobowe. Te mogą pojawić się w kilku miejscach jednocześnie. Typowe dla liszajca zakaźnego jest to, że choroba ma nagły początek i łagodny przebieg. Leczona trwa kilkanaście dni.
Liszajec zakaźny może występować pierwotnie w obrębie skóry niezmienionej lub też stanowić powikłanie innych chorób skóry i występować w miejscach, w których skóra została podrażniona (np. z powodu atopowego zapalenia skóry (AZS), grzybicy, ospy wietrznej czy ukąszenia przez owada). Pierwsze objawy po kontakcie z bakterią mogą wystąpić po 2-3 dniach.
Rozwojowi liszajca zakaźnego sprzyja ciepłe, wilgotne środowisko, niewłaściwa higiena osobista i ogólny zły stan zdrowia, niedobór witamin i minerałów, złe nawyki żywieniowe.
Trzeba także pamiętać, że nasilenie symptomów, jak i zwiększenie ryzyka wystąpienia choroby zwiększają inne towarzyszące choroby, takie jak atopowe zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry, grzybica, świerzb czy wszawica.
3. Objawy liszajca zakaźnego
Cechą charakterystyczną liszajca zakaźnego są wykwity, które mają charakter drobnych pęcherzyków lub większych pęcherzy powstających na podłożu rumieniowym, o wiotkiej pokrywie, wypełnionych treścią surowiczą a następnie ropną. Nie powodują bólu. Typowe jest, że w krótkim czasie pękają, a wydostająca się z nich ropa zasycha w strupy w kolorze miodowożółtym.
Pęcherze pojawiają się głównie na odsłoniętych częściach skóry i najbardziej narażonych na bezpośredni kontakt z otoczeniem. To zwykle okolice ust i nosa oraz ręce. U niemowląt pęcherze mogą się też pojawiać na plecach i pośladkach.
Zdarza się, że pojawia się także rumień i świąd, obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych. Nie występują objawy ogólne, takie jak gorączka.
Liszajec zakaźny może pojawić się w postaci pęcherzowej lub bezpęcherzowej. Odmiana pęcherzykowata manifestuje się w postaci wiotkich wybrzuszeń zawierających mętny płyn. Bezpęcherzykowy liszajec zakaźny cechuje obecność wilgotnych ognisk na skórze bez zmian, które następnie przekształcają się w strupy barwy złotej.
4. Leczenie liszajca zakaźnego
Liszajec zakaźny ma charakter samoograniczający się, jednak leczenie jest konieczne z uwagi na możliwość rozprzestrzenienia się zmian na inne partie ciała (ale i inne osoby i wystąpienia powikłań). Choć początkowo wykwity chorobowe zlokalizowane są na odsłoniętych częściach ciała-twarzy w okolicy nosa, ust, oczu, na szyi i na rękach, rozprzestrzeniając się mogą zajmować większe powierzchnie skóry. To dlatego podejrzenie liszajca zakaźnego jest wskazaniem do wizyty u lekarza.
W terapii stosuje się preparaty miejscowe: maści, kremy lub aerozole z antybiotykami. W przypadku zmian wyjątkowo rozległych bywa konieczne podanie antybiotyku doustnie. Leczenie zmian zależy od rozległości, czasu trwania i stanu ogólnego pacjenta oraz wrażliwości bakterii na antybiotyki.
Kluczowe jest pielęgnowanie skóry, optymalna higiena, a także zmiana w zakresie pielęgnacji skóry. Pomocne są różne domowe sposoby, takie jak maść z antybiotykiem dostępna bez recepty, kąpiele z dodatkiem nadmanganianu potasu przeznaczonego do dezynfekcji i oczyszczania ran oraz oczyszczanie ran ciepłą wodą z mydłem i delikatne usuwanie skórki.
Nie należy podrażniać pęcherzy. Ich drapanie czy skubanie wydłuża leczenie, stwarza ryzyko wtórnej infekcji ale i powikłań. Zmiany mogą wówczas pozostawiać ślady (typowo goją się bez pozostawienia blizny).