Wysypka alergiczna - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Wysypka alergiczna to jeden z najczęstszych objawów alergii. Odpowiadać za nią mogą zarówno alergeny pokarmowe, jak i kontaktowe. Objawy są zwykle dokuczliwe, ponieważ zmianom skórnym towarzyszy świąd i pieczenie, często również objawy ogólnoustrojowe. Jak rozpoznać wysypkę alergiczną? Na czym polega jej leczenie? Jak sobie pomóc?
1. Co to jest wysypka alergiczna?
Wysypka alergiczna jest reakcją organizmu na alergen. To typowy objaw alergii zarówno pokarmowej, jak i kontaktowej. Mówi się o niej, gdy na skórze pojawiają się wykwity w postaci plam, bąbli, grudek, pęcherzyków lub krostek, będące konsekwencją kontaktu z alergenem. Wysypka może boleć lub swędzieć, choć bywa niedokuczliwa.
Alergia jest chorobą związaną z nieprawidłową odpowiedzią organizmu na kontakt z alergenem (który dla zdrowej osoby nie jest szkodliwy).
Jej istotą jest nieprawidłowa reakcja immunologiczna organizmu prowadząca do powstania specyficznych przeciwciał. Te łączą się z antygenem i prowadzą do uwolnienia mediatorów procesu zapalnego.
2. Przyczyny wysypki alergicznej
Swędzące krostki na ciele pojawiające się po spożyciu pokarmów lub kontakcie z innymi alergenami. Najczęściej wysypkę wywołują:
- alergeny pokarmowe: mleko krowie, kurze jaja, zboża, orzechy, soja, owoce morza, cytrusy i truskawki, propolis, ulepszacze stosowane w żywności: barwniki i glutaminian sodu,
- alergeny wziewne: roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pyłki roślin, pleśń i grzyby, olejki eteryczne,
- alergeny kontaktowe: lateks, nikiel, środki czystości, proszki i płyny do prania, kosmetyki pielęgnacyjne zawierające uczulające składniki, również konserwanty, barwniki i aromaty,
- leki: penicylina, kwas acetylosalicylowy, aspiryna i neomycyna,
- jad pszczół, os, szerszeni i innych owadów.
Osoby obciążone wywiadem alergicznym w rodzinie są bardziej narażone na zachorowanie. Choroba może mieć podłoże genetyczne.
3. Objawy wysypki alergicznej
Alergie skórne mogą objawiać się w różnorodnych sposób. Występuje:
- atopowe zapalenie skóry (AZS), które jest przewlekłym stanem zapalnym skóry,
- wyprysk alergiczny będący zapaleniem powierzchownych warstw skóry o podłożu alergicznym. Jego objawem są grudki, które zmieniają się w pęcherzyki,
- pokrzywka alergiczna, będąca najczęstszym rodzajem alergii skórnej. Obserwuje się bąble przypominające ślady po poparzeniu się pokrzywą, które powstają wskutek miejscowego zwiększenia przepuszczalności i poszerzenia naczyń krwionośnych. Zmiana jest wyniosłym, dobrze odgraniczonym od otaczającej skóry wykwitem, który może przybierać różne rozmiary i kształty,
- rumień wysiękowy wielopostaciowy, rumień trwały, rumień guzowaty.
Wysypka alergiczna może wystąpić wszędzie, co zależy od przyczyny i rodzaju alergii, ale i wieku. W okresie niemowlęcym pojawia się głównie na twarzy, zaś u starszych dzieci i dorosłych w obrębie zgięć łokciowych, nadgarstków i powierzchni grzbietowych rąk lub nóg.
Inne objawy wysypki alergicznej to pieczenie i uporczywy świąd skóry, zaczerwienienie skóry, szorstkość i rogowacenie skóry.
Alergia objawia się jednak nie tylko zmianami na skórze, ale i uciążliwym dolegliwościami: katarem, łzawieniem, kaszlem, nudnościami i bólem brzucha, a także osłabieniem czy sennością.
Może także pojawić się obrzęk naczynioruchowy, a nawet zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny.
4. Diagnostyka wysypki alergicznej
Aby mieć pewność, że wystąpienia wysypki ma podłoże alergiczne, należy skonsultować się z lekarzem. Specjalista po obejrzeniu zmian i przeprowadzeniu wywiadu postawi diagnozę, skieruje na badania diagnostyczne i przepisze odpowiednie leki.
Pomocne są nie tylko różne informacje, takie jak czas i okoliczności pojawienia się objawów alergii, ale i badania: testy skórne, testy prowokacyjne, spirometria czy badania laboratoryjne z krwi (np. określenie stężenia przeciwciał klasy IgE, określenie specyficznych przeciwciał IgE, które są ukierunkowane na konkretne alergeny).
Wysypka alergiczna jest różnicowana z takimi chorobami jak wysypka wirusowa czy wysypka bakteryjna. Ma to związek z tym, że zmiany skórne przywodzące zmiany alergiczne bardzo często mają związek z zupełnie innymi czynnikami.
Mogą towarzyszyć odrze, ospie wietrznej, półpaścu, różyczce i opryszczce, szkarlatynie, bostonce czy liszajcu.
5. Leczenie wysypki alergicznej
Co na wysypkę alergiczną? By złagodzić dokuczliwe objawy alergii, stosuje się leki przeciwhistaminowych oraz glikokortykosteroidy (zarówno miejscowo, jak i ogólnoustrojowo).
Kluczowe jest unikanie kontaktu z czynnikami alergizującymi. W przypadku pokrzywki pokarmowej konieczne może być zastosowanie diety eliminacyjnej.
W leczeniu wysypki alergicznej ważna jest również odpowiednia pielęgnacja skóry. Wskazane jest regularne natłuszczanie i nawilżanie skóry. Do regeneracji skóry wykorzystuje się emolienty i preparaty steroidowe.
Terapię wysypki alergicznej można wspierać domowymi sposobami. Pomogą chłodne okłady, a także kompresy z wyciągu z cebuli, rumianku lub aloesu.
Pomocny jest napar z pokrzywy oraz soda oczyszczona czy krochmal dodawane do kąpieli (łagodzą świąd).
