Kwas azelainowy – efekty, działanie i wskazania
Kwas azelainowy to organiczny związek chemiczny o wielokierunkowym działaniu, który znajduje szerokie zastosowanie w kosmetyce. Pomaga leczyć problemy skórne. To popularny składnik maści na trądzik i przebarwienia. Jakie są wskazania do stosowania substancji oraz efekty jej działania?
1. Co to jest kwas azelainowy?
Kwas azelainowy (łac. acidum azelaicum, azelaic acid, AZA) to organiczny związek chemiczny z grupy kwasów dikarboksylowych. Substancja znajduje się w roślinach, na przykład życie, jęczmieniu i pszenicy. Jest naturalnie wytwarzana przez drożdże Malassezia furfur. To grzyb, który buduje naturalną mikroflorę ludzkiej skóry.
AZA to składnik wielu leków i maści, a także kosmetyków przeznaczonych do leczenia skóry trądzikowej czy cery naczyniowej. Popularne preparaty na rynku polskim, które zawierają kwas azelainowy to Hascoderm Lipożel (żel), Skinoren (krem i żel), Skinoren Rosacea czy ACNE-DERM (krem). W gabinetach kosmetycznych stosuje się peelingi chemiczne z kwasem azelainowym.
2. Jak działa kwas azelainowy?
Kwas azelainowy działa przeciwbakteryjnie. Hamuje rozwój bakterii Propionibacterium acnes i Staphylococcus epidermidis odpowiadających za pojawianie się trądziku oraz wytwarzanie kwasów tłuszczowych. Te mają wpływ na powstawanie zmian trądzikowych. Reguluje także pracę gruczołów łojowych i hamuje nadmierne wydzielanie sebum. Zmniejsza przetłuszczanie i błyszczenie skóry.
AZA działa także przeciwzapalnie. Zmniejsza ryzyko infekcji i powstawania blizn. Delikatnie złuszcza martwe komórki naskórka. Ma działanie antyoksydacyjne: neutralizuje działanie wolnych rodników, chroni skórę przed przedwczesnym starzeniem.
Kwas azelainowy wykazuje także działanie keratolityczne, przez co zmniejsza tworzenie się czopów łojowych. Ponieważ tonuje nadmierną keratynizację, zapobiega pojawianiu się zaskórników i oczyszcza pory.
Ponadto kwas azelainowy wpływa na hamowanie syntezy melaniny (barwnika skóry) oraz wzrost i nadmierną aktywność melanocytów. Dzięki temu, że AZA blokuje powstawanie melaniny odpowiedzialnej za nieregularny koloryt skóry, rozjaśnia przebarwienia.
3. Kiedy i jak stosować preparaty z kwasem azelainowym?
Wskazaniem do stosowania kwasu azelainowego jest leczenie takich chorób jak trądzik pospolity, trądzik różowaty, trądzik różowaty grudkowo-krostkowy oraz przebarwienia, a także AZS (atopowe zapalenie skóry). Jest polecany w każdym wieku.
Jak stosować preparaty z kwasem azelainowym? Najczęściej preparat nanosi się na skórę twarzy 1-2 razy dziennie do momentu uzyskania oczekiwanych rezultatów. Przy nasilonym łojotoku produkt można stosować 2 razy dziennie.
Pierwsze efekty zabiegów lub pielęgnacji produktami z dodatkiem kwasu azelainowego są zwykle widoczne po około 6-8 tygodniach.
4. Przeciwwskazania, środki ostrożności i działania niepożądane
Czy kwas azelainowy to substancja bezpieczna? Zdecydowanie tak. Po zastosowaniu miejscowym przenika do wszystkich warstw skóry, po czym częściowo jest wydalana wraz z moczem w postaci niezmienionej. Niemniej nie zawsze można go stosować.
Przeciwwskazaniem do stosowanie kwasu azelainowego jest:
- nadwrażliwość na kwas azelainowy,
- uszkodzenie skóry: infekcja, ostry stan zapalny, nadżerka,
- niedawno przeprowadzony zabieg chirurgiczny,
- przebyta niedawno krioterapia w obszarze, w którym ma zostać zastosowany kwas azelainowy.
Bardzo ważne jest, by stosując kwas azelainowy unikać kontaktu z oczami, ustami i błonami śluzowymi. Gdy to nastąpi, należy przepłukać je wodą.
Choć kwas azelainowy to delikatna substancja, która nie podrażnia i nie uszkadza skóry, z jej działaniem i stosowaniem wiąże się ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Może pojawić się pieczenie, rumień i świąd, odbarwienia, a także łuszczenie czy suchość skóry.
Kwas azelainowy przeznaczony do codziennej pielęgnacji dostępny jest w stężeniu od 5 do 20%. Najlepiej jednak stosować go pod kontrolą dermatologa czy kosmetologa. Ponadto produktów z kwasem azelainowym nie zaleca się stosować dłużej niż przez około 6 miesięcy.
Z czym nie łączyć kwasu azelainowego?
Kwas azelainowy można łączyć z innymi terapiami czy produktami leczniczymi, które wzmacniają jego działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wybielające czy złuszczające. To na przykład antybiotyki, leki hormonalne, kwasy AHA i BHA, kwas hialuronowy, nadtlenek benzoilu, tretinoina, niacynamid czy bakuchiol.
Kwas azelainowy nie jest polecany w przypadku stosowania terapii pochodnymi witaminy A, zarówno w postaci leków, jak i preparatów do stosowania zewnętrznego.