Wysypka – rodzaje i przyczyny. Jak radzić sobie z wykwitami skórnymi?
Wysypka skórna to dość powszechna dolegliwość. Może pojawić się, chociażby po ukąszeniu owada, czy w wyniku reakcji alergicznej. Najczęściej znika po kilku dniach i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia pacjenta. Czasem jednak może być objawem groźnej choroby. Jak odróżnić wykwity skórne? Kiedy zgłosić się do lekarza? Na czym polega leczenie wysypki?
1. Czym charakteryzuje się wysypka skórna?
Wysypka skórna to wykwit, który zmienia wygląd i strukturę powierzchni skóry. Może mieć ona bardzo zróżnicowaną formę, w zależności od swojej przyczyny – od niewielkich plamek, grudek i krostek, po guzki, bąble i pęcherze. Zmiany skórne mogą być zupełnie bezbolesne lub może towarzyszyć im dotkliwy ból, czy uporczywy świąd.
Istnieje wiele kryteriów, według których różnicuje się wysypki na skórze. Wśród najważniejszych wymienić można:
- ze względu na przyczynę – wysypki alergiczne, spowodowane czynnikami zakaźnymi, towarzyszące chorobom metabolicznym,
- ze względu na charakter wykwitów – pęcherzykowe, grudkowe, plamiste i mieszane,
- ze względu na lokalizację – uogólnione, zlokalizowane,
- ze względu na czas trwania – ustępujące szybko (tzw. zwiewne) oraz długo utrzymujące się na skórze.
2. Najczęstsze przyczyny wysypki
2.1. Wysypka alergiczna
Wysypka alergiczna to reakcja skórna na różnego rodzaju alergeny. Egzema pojawia się zwykle w miejscu bezpośredniego kontaktu z czynnikiem drażniącym. Objawom skórnym najczęściej towarzyszy także uporczywe swędzenie, czy pieczenie. Przez co pacjent często nie może powstrzymać się od drapania.
W przypadku osób o skórze wrażliwej reakcja uczuleniowa może wystąpić po zbyt silnych detergentach do prania, żelach czy płynach do mycia, po spożyciu nieodpowiedniego pokarmu, a nawet po lekach. Czasem obserwuje się też wysypkę od słońca, która to jest reakcją układu odpornościowego na światło słoneczne.
Do najczęstszych alergicznych chorób skóry należy atopowe zapalenie skóry (AZS), nazywane też wypryskiem atopowym. Jest to przewlekła dermatoza, która przebiega z okresami zaostrzeń i remisji.
2.2. Zakażenia wirusowe
Infekcje wirusowe, zwłaszcza te wieku dziecięcego, stanowią częsty powód wykwitów skórnych. Wśród najpowszechniejszych chorób wirusowych, objawiających się wysypką, wymienić można:
Czasem pokrzywka lub wysypka przypominająca potówki może być także objawem Omikronu. Takie zmiany skórne najczęściej pojawiają się dość szybko i stosunkowo prędko znikają.
2.3. Choroby bakteryjne
Zmiany na skórze mogą być także spowodowane różnorodnymi chorobami bakteryjnymi. Wysypka wybroczynowa jest, chociażby charakterystycznym, choć nie zawsze obecnym objawem zakażenia meningokokowego. Wykwity skórne pojawiają się także przy rzeżączce, czy róży. Występują też przy szkarlatynie, która objawia się jak angina, ale dodatkowo występuje wysypka.
U niektórych osób wysypka może pojawić się także po kilku dniach od ukąszenia kleszcza, jest to tzw. rumień wędrujący, który jest pierwszym objawem boreliozy.
2.4. Pasożyty
Wykwity skórne mogą pojawiać się także na skutek pasożytów bytujących na powierzchni skóry, w skórze, lub w organizmie. Pasożytami można zarazić się dosłownie wszędzie, a wiele z nich jest niewidocznych dla ludzkiego oka, dlatego też bardzo trudno je rozpoznać.
Jednym z ważniejszych sygnałów, które świadczą o zakażeniu pasożytami, są zmiany skórne i wypryski występujące na ciele. Do najczęstszych pasożytów zewnętrznych zalicza się świerzbowce (świerzb), czy wesz ludzką (wszawica może objawiać się niewielkimi grudkami obrzękowymi). Wysypka może pojawić się także na skutek ugryzienia pluskwy.
Za wykwity skórne może odpowiadać także nużeniec, który wywołuje chorobę nazywaną nużycą. Czasem (choć nie zawsze) wysypki skórne są także jednym z objawów owsików.
2.5. Choroby metaboliczne
Choroby metaboliczne mogą także przyczynić się do wielu objawów skórnych, w tym różnego rodzaju wykwitów. Wysypka przypominająca alergię może być jednym z symptomów fenyloketonurii.
W grupie zaburzeń metabolicznych, które mogą objawiać się wysypką, znajduje się także cukrzyca.
2.6. Zakażenia grzybicze i inne
Za wykwity mogą odpowiadać też niektóre infekcje grzybicze. Ich skutkiem jest często zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, wysypka i pęcherze. Wysypka może być także jednym z objawów sepsy, czyli patologicznej reakcji organizmu na zakażenie.
Inne możliwe przyczyny pojawiania się zmian na skórze to nadmierny stres, czy nieprawidłowe odżywianie.
3. Jak leczyć wysypkę na ciele?
W przypadku zaobserwowania niepokojącej wysypki na skórze należy zgłosić się do lekarza – internisty lub dermatologa. Specjalista oceni zmianę na podstawie dokładnej obserwacji (zabarwienie, wielkość, rozmieszczenie wykwitów) i wywiadu.
Leczenie uzależnione jest głównie od rozpoznania przyczyny problemu. W przypadku wysypki alergicznej lekarz może zalecić leki przeciwhistaminowe. W innych przypadkach konieczne może być stosowanie leków przeciwbakteryjnych, czy przeciwzapalnych.
Czasem oprócz terapii doustnej, konieczne może być też stosowanie środków łagodzących (np. kremy, czy maści).
4. Domowe sposoby na wysypkę
W łagodzeniu objawów wysypki pomocne mogą być także domowe sposoby. Poleca się:
- napary z rumianku,
- kompresy z płatków owsianych,
- okłady z aloesu,
- okłady z jogurtu naturalnego.
W trosce o zdrową skórę pomocna może być witamina C. A w przypadku niedostatecznego poziomu witaminy D3, jej odpowiednia suplementacja.
