Egzema – przyczyny, objawy, leczenie i pielęgnacja skóry
Egzema to ogólne pojęcie obejmujące schorzenia dermatologiczne wywołane zarówno czynnikami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi. Oznacza stan zapalny skóry i pojawienie się uciążliwych oraz nieestetycznych zmian. Ponieważ jest to często problem na całe życie, dobrze wiedzieć, na czym polega leczenie i odpowiednia pielęgnacja skóry.
1. Co to jest egzema?
Egzema, nazywana również wypryskiem atopowym, nie stanowi jednej konkretnej jednostki chorobowej, a grupę chorób, których istotą jest utrzymujący się stan zapalny skóry wywołany przez czynniki zewnętrzne oraz wewnętrzne. Dermatoza nie jest zakaźna.
Przyczyny egzemy są bardzo złożone, często wiążą się z nieprawidłowościami w budowie naskórka oraz niepoprawnym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Specjaliści są zdania, że na rozwój choroby wpływają czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe.
Oznacza to, że przyczyną powstawania egzemy może być zarówno skłonność do alergii, jak i długotrwały kontakt z chemiczną substancją (choroba może mieć podłoże zarówno alergiczne, jak i niealergiczne). Zdarza się, że zmiany prowokowane są przez grzyby, mikroby, a nawet łojotok.
Ze względu na przyczyny egzemę na skórze dzieli się na:
- endogenną, wywołaną przez czynniki wewnętrzne, takie jak predyspozycje genetyczne, nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego czy zaburzenia gospodarki hormonalnej,
- egzogenną, którą wywołuje czynnik zewnętrzny, na który wrażliwa jest dana osoba.
2. Jak wygląda egzema?
Typowe objawy egzemy to charakterystyczne zmiany skórne: grudki, rumień i pęcherzyki, które często wypełnione są płynem surowiczym i wykazują skłonności do nadkażania a także silne zaczerwienie i świąd, który jest uporczywy i silny. Czasem pojawia się obrzęk.
Wyróżnia się 3 fazy rozwoju egzemy. To:
- faza ostra, dla której typowy jest silny rumień oraz drobne i ropiejące pęcherzyki oraz wysięk,
- faza podostra, dla której charakterystyczne jest złuszczanie naskórka oraz pojawianie się strupków w miejscu rumienia,
- faza przewlekła. Mówi się o niej, gdy stan zapalny utrzymuje się przez dłuższy czas, co prowadzi do przerostu naskórka i intensywnego złuszczania. Towarzyszy temu intensywny świąd oraz wykwity wtórne.
3. Leczenie egzemy
Nie istnieje jedno badanie, które potwierdzałoby egzemę. W diagnostyce duże znaczenie ma badanie podmiotowe i przedmiotowe, ale i badania laboratoryjne z krwi w kierunku alergii, takie jak np. poziom przeciwciał IgE we krwi.
Egzema skórna stanowi bardzo poważny problem zarówno w przypadku osób dorosłych, jak i małych dzieci czy niemowląt. To dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, na czym polega leczenie zmian. W terapii egzemy, która jest długotrwała i objawowa, wykorzystuje się metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Działania koncentrują się na łagodzeniu objawów. Ważna jest także profilaktyka.
Istotną rolę odgrywa właściwa pielęgnacja skóry: jej oczyszczanie i nawilżanie. Kluczowe jest unikanie różnych czynników środowiskowych, zarówno alergenów pokarmowych i kontaktowych, jak i środowiskowych, takich jak wysokie temperatury, długie kąpiele, substancje i materiały drażniące (szorstkie materiały, ale i zapachy), które prowadzą do pojawienia się stanu zapalnego i zaostrzeń.
Pielęgnacja skóry z egzemą wymaga użycia specjalnych kosmetyków dla skóry alergicznej lub atopowej. Te powinny zawierać emolienty. To substancje, które wyróżniają się intensywnym działaniem regenerującym i odżywczym. Odbudowują płaszcz lipidowy skóry i poprawiają kondycję bariery naskórkowej. Ponieważ zatrzymują wodę w głębszych warstwach skóry, a i zapobiegają jej wysychaniu, dbają o optymalne nawilżenie. Chronią skórę, tworząc na jej powierzchni warstwę okluzyjną i odbudowują warstwę hydrolipidową.
Do kąpieli warto dodawać specjalne płyny i emulsje, a po każdym kontakcie z wodą nakładać kremy oraz balsamy o działaniu odżywczym, nawilżającym oraz łagodzącym.
Leczenie farmakologiczne jest różne i zależy przede wszystkim od nasilenia zmian. Włącza się na przykład leki miejscowe o działaniu przeciwzapalnym. Gdy terapia nie przynosi efektów, wykorzystuje się leki działające ogólnoustrojowo, zarówno glikokortykoidy doustne, jak i immunosupresanty (w ciężkich postaciach AZS). Wspomagająco wdraża się leki przeciwhistaminowe. Gdy dochodzi do nadkażenia zmian skórnych, konieczne jest stosowanie środków odkażających, często także antybiotyków.
W leczeniu egzemy wykorzystuje się również fototerapię, to jest leczenie za pomocą promieniowania ultrafioletowego. Polega ono na naświetlaniu powierzchni skóry objętych procesem chorobowym specjalnie dobraną wiązką światła.