Otarcia skóry – co robić i jak przyspieszyć regenerację skóry?
Otarcia to powierzchniowe uszkodzenie skóry powstałe w wyniku kontaktu z szorstką powierzchnią. Ponieważ bliskie spotkanie z ziemią lub innymi potencjalnie zakaźnymi miejscami są ryzykowne, najważniejsze jest, by zmianę dobrze oczyścić, zdezynfekować i zabezpieczyć. Jakie są domowe sposoby na łagodzenie bólu i przyspieszenie gojenia otarć? Kiedy iść do lekarza?
1. Co to są otarcia skóry?
Otarcia skóry zalicza się do ran powierzchniowych. To drobne urazy, które pojawiają się, gdy uszkodzony zostaje naskórek (co prowadzi do odsłonięcia skóry właściwej) lub wierzchnia warstwa skóry właściwej. Warto pamiętać, że skóra składa się z trzech podstawowych warstw, takich jak naskórek, skóra właściwa oraz tkanka podskórna.
Zwykle otarcia powstają wskutek kontaktu z szorstką, zabrudzoną powierzchnią. Najczęściej dochodzi do niego podczas upadku w czasie biegu, uprawiania sportu walki lub jazdy na rowerze.
Jak wygląda otarcie? W miejscu ubytku obserwuje się wysięk surowiczy z niewielką domieszką krwi. Mocne otarcie skóry może spowodować duży ubytek w tkankach. Typowe dla otarć jest, że przysparzają sporo bólu, a goją się dość długo, co często wynika z zanieczyszczeń pozostających w ranie po urazie. Wiąże się z nimi znaczne ryzyko zakażenia.
2. Zerwany naskórek - gojenie
Jak przebiega proces gojenia otarcia? Otarcie, jak każda rana, przechodzi przez proces gojenia, który polega na samoistnym wypełnianiu ubytku przez tkankę łączną. Może się to odbywać Przez:
- rychłozrost (inaczej gojenie pierwotne), charakterystyczny dla niewielkich ran, gdy nie doszło do utraty tkanki. Na czym to polega? Rozcięte brzegi skóry zostają do siebie zbliżone i zrastają się ze sobą,
- ziarninowanie, które zachodzi w sytuacji, gdy rana jest zbyt duża lub ma zbyt wielki ubytek, by zrosnąć się za pomocą rychłozrostu. Wówczas do zasklepienia się rany potrzebna jest nowa tkanka, czyli ziarnina.
Czas trwania tego procesu jest różny i zależy od rozległości rany oraz stopnia zanieczyszczenia.
3. Jakie są pierwsze kroki w leczeniu otartej skóry?
Ponieważ każde, nawet drobne uszkodzenie skóry stanowi potencjalne wrota zakażenia, nie można go lekceważyć. Oczyszczone i prawidłowo zabezpieczone otarcie zmniejsza ryzyko powikłań, takich jak zakażenie rany.
Jak zaopatrzyć otarcie naskórka? Uszkodzony naskórek jest zwykle zabrudzony, stąd pierwszym krokiem przy opatrywaniu rany jest oczyszczenie poprzez przemycie jej wodą z mydłem lub solą fizjologiczną.
Kolejny etap to dezynfekcja rany środkiem antyseptycznym, który usuwa drobnoustroje i tworzy odpowiednie środowisko sprzyjające gojeniu się rany. Zachowanie jej w czystości zapobiega jej zakażeniu, co jest bardzo istotne podczas prawidłowego gojenia. Najlepszym wyborem jest środek, który zawiera oktenidynę lub poliheksanid (PHMB). Ich aplikacja jest bezbolesna, przez co nie podrażnia rany.
Należy unikać bezpośredniego polewania rany środkami na bazie alkoholu (np. spirytus salicylowy) czy wody utlenionej. Substancje mają bowiem działanie drażniące, przez co wywołują ból oraz pieczenie. Preparatami na bazie alkoholu można przemywać jedynie skórę nieuszkodzoną, czyli na przykład brzegi i okolice rany.
Po przemyciu i odkażeniu, jeżeli z otarcia sączy się krew, trzeba go zabezpieczyć. W tym celu trzeba założyć opatrunek (jałowy gazik lub gaza), który chroni przed zanieczyszczeniem i urazem oraz zapewnia odpowiednie warunki do procesu jej gojenia.
4. Jakie produkty i maści są polecane do leczenia otarć?
Otarcie, jeśli jest na małym urazem, nie wymaga stosowania specjalistycznych opatrunków. W przypadku poważniejszych zmian pomocne może być stosowanie preparatów na bazie PHMB w formie hydrożelu czy opatrunków hydrożelowych.
Sięganie po nie jest ważne, ponieważ produkty te zapewniają optymalną wilgotność rany (by rana zagoiła się szybko i prawidłowo, konieczne jest utrzymanie jej w wilgotnym środowisku), a także zapobiegają jej zakażeniu i przyspieszają gojenie. W celu dłuższego utrzymania preparatów i zabezpieczenia przed drażnieniem rany można wykonać opatrunek osłaniający za pomocą bandaża i gazy.
Jak szybko goją się otarcia? Jak wesprzeć ten proces? Regenerację skóry może przyspieszyć stosowanie kremu czy maści na otarcia i rany. Preparaty te są niedrogie i dostępne w aptekach bez recepty (np. maść Alantan Plus, krem Bepanthen Plus).
5. Otarcia skóry – kiedy do lekarza?
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem w przypadku otartej skóry? Konsultacji z chirurgiem wymaga każda rana, której nie można zaopatrzyć samodzielnie przy użyciu środków z domowej apteczki (problemem może być na przykład zdarta skóra do mięsa na dużej powierzchni ciała).
Jest to również konieczne w sytuacji, gdy domowe sposoby na otarcia to za mało, ponieważ pomimo założenia opatrunku otarcia, zadrapania, oparzenia czy rany skóry krwawią lub wywołują bardzo silny ból. Trzeba pamiętać, że czasem niewielki uraz może mieć poważne konsekwencje. Trzeba trzymać rękę na pulsie.
