Budowa skóry i jej funkcje

Budowa skóry jest dość skomplikowana. Nic dziwnego. Nie dość, że jest zaliczana do największych narządów ciała człowieka, to i pełni ważne funkcje fizjologiczne. Jest strukturą wyspecjalizowaną.

Powierzchnia skóry u dorosłej osoby może mieścić się w granicach 1,6-2,0 m2, a jej grubość wynosi od 0,5 do 1,0 mm, w zależności od okolicy ciała i narażenia na działanie czynników zewnątrzpochodnych.

Skóra człowieka zbudowana jest z trzech warstw:

• naskórka (epidermis),
• skóry właściwej (łac. cutis vera),
• tkanki podskórnej (łac. hypodermis, tela subcutanea).

Budowa naskórka

Naskórek to najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, która pełni funkcję ochronną i twórczą. Zawiera barwnik, melaninę, nadającą barwę zarówno skórze, jak i włosom. Jest zbudowany z keratynocytów. Od skóry właściwej oddziela go błona podstawna.

W skład naskórka wchodzi kilka wyspecjalizowanych warstw, które pełnią wiele funkcji. Składają się z komórek różnych pod względem budowy i kształtu. W zależności od grubości, wyróżnia się 4 lub 5 warstw skóry, które występują po sobie. To:

• warstwa podstawna (łac. stratum basale). W warstwie tej zachodzą podziały komórkowe. Poza tym w jej obrębie znajdują się melanocyty wytwarzające melaninę, komórki Langerhansa zapewniające ochronę immunologiczną oraz komórki Merkla o właściwościach czuciowych i neurogennych,
• warstwa kolczysta (łac. stratum spinosum) zbudowana z wielu rzędów wielobocznych komórek z dużymi okrągłymi jądrami, połączonych ze sobą desmosomami,
• warstwa ziarnista (łac. stratum granulosum), która składa się z kilku rzędów wrzecionowatych o spłaszczonych jądrach. Są one wypełnione ziarnami keratonialiny, prekursora keratyny,
• warstwa jasna (łac. stratum lucidum). Jest to warstwa pośrednia pomiędzy warstwą ziarnistą i rogową. Charakteryzuje się silnie spłaszczonymi komórkami i obkurczonymi jądrami,
• warstwa rogowa (łac. stratum corneum), która dzieli się na warstwę zbitą (łac. stratum compactum) i warstwę rogowaciejącą (łac. stratum disjunctum). Składa się ze zbitej, właściwej warstwy rogowej oraz warstwy rozłącznej, która ulega złuszczeniu.

Budowa skóry właściwej

Skóra właściwa to warstwa środkowa, odżywcza i wspierająca. Jest zbudowana z dwóch warstw: siateczkowej i brodawkowej. W ich skład wchodzi tkanka łączna, obecne są także naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry.

Wyróżnia się dwie podstawowe warstwy skóry właściwej. To:

• warstwa brodawkowata, w której obecne są wypuklenia nazywane brodawkami, połączone tkanką łączną z naskórkiem, jak również drobne naczynia krwionośne, włókna nerwowe oraz bezładnie ułożone włókna kolagenowe i elastynowe,
• warstwa siatkowata (warstwa siateczkowa), którą tworzą włókna kolagenowe, elastynowe i retikulinowe oraz komórki tkanki łącznej i podścieliska łącznotkankowego.

Budowa tkanki podskórnej

Pod skórą znajduje się tkanka podskórna, czyli warstwa tkanki tłuszczowej, której zadaniem jest termoregulacja. Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej. Zawiera komórki tłuszczowe oraz dolne odcinki korzeni włosów, części wydzielnicze gruczołów, a także niektóre receptory.

Co ważne, skóra jest pokryta jest płaszczem lipidowym oraz złuszczonym naskórkiem. W skład skóry wchodzą także przydatki: gruczoły potowe i łojowe oraz włosy i paznokcie. Wyróżnia się także naczynia krwionośne i limfatyczne oraz zakończenia nerwowe.

Skóra pełni ważne funkcje fizjologiczne. Ochrania narządy wewnętrzne przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych pochodzących ze środowiska, ale i zachowuje równowagę pomiędzy organizmem a otoczeniem.

Najważniejsze funkcje skóry to:

• ochrona przed czynnikami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi czy mikrobiologicznymi,
• termoregulacja organizmu,
• udział w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej poprzez wydzielanie potu z gruczołów potowych,
• uczestnictwo w gospodarce wydzielniczej i wodnej,
• odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego przez obecność receptorów w skórze i naskórku,
• udział w syntezie niektórych związków (np. witaminy D),
• udział w metabolizmie białek, lipidów i węglowodanów,
• współudział w odpowiedzi immunologicznej organizmu,
• współudział w przewodnictwie bodźców czuciowych.