Bliznowiec – objawy, przyczyny i leczenie
Bliznowiec, inaczej keloid, to patologiczna, choć niegroźna zmiana na skórze. Ma formę twardego guza o nieregularnym kształcie. Zwykle jest barwy sino-czerwonej, posiada gładką i lśniącą powierzchnię. Jest wyraźnie odgraniczony od zdrowej skóry. Jakie są przyczyny pojawienia się tej nieestetycznej zmiany? Czy bliznowce są niebezpieczne?
1. Co to jest bliznowiec?
Bliznowiec, nazywany także keloidem, to łagodny rozrost włóknisty skóry, który pojawia się zwykle wskutek jej uszkodzenia. To odbicie zaburzeń procesu gojenia się ran.
Zmiany najczęściej obserwuje się w miejscach cechujących się fizjologicznie wzmożonym napięciem. Mowa o okolicy pępka, ramionach, mostku i płatkach uszu. Zdarza się, że są indukowane cięciem chirurgicznym poprowadzonym poprzecznie do linii działania sił rozciągających skórę.
2. Objawy bliznowca
Jak wygląda keloid? To guzowaty twór o gładkiej i lśniącej powierzchni oraz wzmożonej spoistości. Często posiada wypustki wykraczające poza jego obrys, co oznacza, że proces włóknienia szerzy się poza miejsce pierwotnego uszkodzenia skóry (podobne zmiany, blizny przerostowe, rozrastają się tylko w obrębie uszkodzonej skóry). Wykazuje skłonność do powolnego wzrostu.
Typowe dla bliznowców jest to, że włókna kolagenu są grube i szkliste, występuje duża ilość mukoidowej substancji międzykomórkowej. W początkowych stadiach ma barwę żywo- lub sino-czerwoną. Zmiany starsze są zwykle matowobiałe.
Bliznowiec jest twardym guzem bardzo czułym na dotyk. Jego obecności często towarzyszą dolegliwości w postaci świądu czy bólu.
3. Przyczyny bliznowców
Etiologia choroby nie została dokładnie poznana. Wiadomo, że keloid powstaje z tkanki łącznej, która jest zaangażowana w proces naprawczy w obrębie organizmu. Gdy jego przebieg zostaje zaburzony, dochodzi do odkładania się tkanki łącznej.
Bliznowce dzieli się na dwa rodzaje. To:
- bliznowiec samoistny, powstający bez uchwytnej przyczyny. Najczęściej jest zlokalizowany na klatce piersiowej w miejscach o zmniejszonej grubości tkanki podskórnej,
- bliznowiec wtórny tworzący się w miejscu uszkodzenia skóry.
Bliznowce mogą pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej choroba zaczyna się między 10. a 30. rokiem życia. Prawdopodobnie ma to związek z największą biosyntezą kolagenu w tym okresie. U osób z wieloogniskowymi zmianami pewną rolę mogą odgrywać predyspozycje genetyczne. Pod uwagę bierze się rodzinną skłonność do nadmiernego wydzielania kolagenu i zaburzonego gojenia się ran.
Według specjalistów zmiany występują częściej u kobiet niż u mężczyzn, a także osób o ciemnej karnacji skóry, co najpewniej ma związek z wpływem hormonu stymulującego melanocyty na metabolizm tkanki łącznej.
Czynnikami prowokującymi powstawanie bliznowców są urazy skóry. Największe zagrożenie jest związane z oparzeniem, wykonywaniem tatuażu, szczepieniem (zwłaszcza BCG), ukąszeniem owada oraz uszkodzeniem skóry podczas dermabrazji czy zabiegów chirurgicznych (częstym problemem kobiet jest np. blizna po cesarce).
Kolejną przyczyną powstania zmian są choroby. Bliznowce mogą być powikłaniem trądziku bliznowaciejącego, półpaśca, ospy wietrznej, zapalenia mieszków włosowych. Zdarza się, że towarzyszą takim schorzeniom jak progeria, sklerodermia, osteogenesis imperfecta, zespół Ehlersa-Danlosa, osteopoikilosis i zespół Rubinsteina-Teabi.
4. Rozpoznanie i leczenie bliznowca
Diagnostyka bliznowca opiera się na wywiadzie i badaniu fizykalnym. To w większości przypadków wystarczy, by postawić diagnozę. Należy pamiętać o konieczności różnicowania keloidu wtórnego z blizną przerostową.
Bliznowiec to łagodny nowotwór skóry, który nie jest groźny dla zdrowia. Często jednak stanowi poważny problem natury estetycznej. To dlatego wiele osób podejmuje działania mające na celu pozbycie się zmiany, dla której typowe jest to, że nie wykazuje skłonności do ustępowania.
Leczenie bliznowca ma charakter wyłącznie miejscowy i obejmuje opatrunki zawierające steroidy, a także opatrunki okluzyjne (uciskowe), które są skuteczne w przypadku zmian świeżych i drobnych oraz plastry na blizny.
Skuteczna bywa sterydoterapia miejscowa polegająca na iniekcji triamcinolonu w miejscu zmiany. Terapia wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi w postaci rozstępów, zaniku skóry czy teleangiektazji (pojawia się sieć drobnych naczyń krwionośnych). Zastosowanie znajduje także wstrzykiwanie preparatów interferonu gamma, które ograniczają namnażanie fibroblastów oraz produkcję substancji pozakomórkowej.
W leczeniu bliznowców pomocna może być także kriochirurgia polegająca na niszczeniu tkanek bliznowca przy użyciu niskiej temperatury. Bardzo ważna jest ochrona skóry przed wszelkimi urazami.
Krem na blizny czy maść witaminowa w leczeniu keloidów są mało skuteczne. Podobnie jak leczenie chirurgiczne, które wiąże się z mechanicznym urazem tkanek, co stanowi podłoże do nawrotu bliznowca.