Onkokosmetyka – czym się zajmuje i dlaczego jest ważna?

Onkokosmetyka, czyli kosmetyka onkologiczna, to subdyscyplina kosmetologii, która skupia się na tonowaniu i niwelowaniu skutków ubocznych agresywnego leczenia nowotworów w obrębie skóry, włosów i paznokci. Choć te są nieuniknione, dzięki niej nie muszą psuć samopoczucia. Na czym polega? Dlaczego jest ważna?

1. Co to jest onkokosmetyka?

Onkokosmetyka, inaczej kosmetyka onkologiczna, to gałąź kosmetologii zajmująca się szeroko pojętą opieką kosmetologiczną nad osobami będącymi w trakcie, jak i po agresywnej terapii onkologicznej. Koncentruje się na skutkach ubocznych leczenia, które dotyczą skóry i jej przydatków, to jest włosów czy paznokci.

Kosmetyka onkologiczna opiera się na ścisłej współpracy z lekarzami i obejmuje różne zabiegi pielęgnacyjne oraz upiększające. Ponieważ z roku na rok widoczna jest dynamika wzrostu liczby przypadków i obniżenie wieku zachorowań na nowotwory złośliwe, na rynku pojawiają się gabinety świadczące specjalistyczne usługi opieki kosmetologicznej nad osobami cierpiącymi na choroby nowotworowe, ale i linie kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry, włosów i paznokci pacjentów onkologicznych.

2. Dlaczego onkokosmetyka jest ważna?

Kobiety najczęściej chorują na nowotwory złośliwe piersi, okrężnicy i odbytnicy, szyjki macicy, płuc, jajnika i trzonu macicy. U mężczyzn najczęstsze są nowotwory złośliwe płuc, okrężnicy i odbytnicy, żołądka, gruczołu krokowego, pęcherza moczowego i krtani.

Zobacz film: "Onkologia dziecięca"

Leczenie choroby nowotworowej odbywa się za pomocą metod agresywnych. Najczęściej są to zabiegi chirurgiczne i operacje, a także chemioterapia, radioterapia – obejmuje cały organizm.

Zarówno nowotwór, jak i jego agresywne leczenie zmieniają nie tylko psychikę, ale i wygląd. Reakcje skóry, włosów i paznokci pacjentów onkologicznych w dużej mierze zależą od zastosowanych leków, ale i czasu trwania terapii, na wybór której wpływa rodzaj guza, jego umiejscowienie i stopień zaawansowania choroby.

Onkokosmetyka jest ważna, ponieważ pozwala zadbać o pacjenta w sposób szczególny, a jemu spojrzeć na ciało inaczej. Zwiększa poczucie komfortu, a w wielu przypadkach jest formą psychoterapii. Dzięki odpowiednim zabiegom można łagodzić, a nawet zlikwidować wiele działań niepożądanych.

3. Najczęstsze problemy onkokosmetyczne

Wiele działań niepożądanych po zastosowaniu leczenia onkologicznego przejawia się w reakcjach skórnych (tzw. manifestacje skórne). Widać je także na włosach czy paznokciach.

Najczęstsze zmiany skórne przy chemioterapii to:

• suchość skóry i towarzyszący jej świąd,
• nadmierne złuszczanie naskórka,
• przebarwienia i odbarwienia skórne,
• fotodermatozy. Skóra staje się bardzo wrażliwa na działanie promieniowania UV (należy pamiętać o odpowiedniej ochronie),
• pogrubianie skóry,
• odchodzenie płatów skóry,
• trądzik,
• infekcje skórne. Skóra staje się bardzo wrażliwa i podatna na uszkodzenia, co może powodować zakażenia wirusowe, bakteryjne i grzybicze.

Typowa dla chemioterapii jest utrata włosów nie tylko głowy, ale i innych okolic ciała. Zmiany nie omijają paznokci, które stają się kruche i łamliwe, z tendencją do zażółcenia płytki, różnobarwnych przebarwień, a także rozwarstwiania się płytki paznokciowej. Charakterystyczny jest także ich spowolniony wzrost.

Zmiany skórne przy radioterapii pojawiają się w obszarze napromienianym. To popromienne zapalenie, które powoduje pieczenie, świąd czy ból, łuszczenie i stany zapalne. Podczas naświetlań może także dojść do zaniku gruczołów łojowych, odbarwień, przebarwień, teleangiektazji, obrzęków, podrażnień, odczynów popromiennych. Skóra bardzo szybko wysycha, zniszczone zostają jednostki łojotokowe skóry, co z kolei prowadzi do problemów w odnowie naskórka.

4. Zabiegi kosmetyczne dla pacjentów onkologicznych

Zabiegi kosmetyczne wykonywane w trakcie i po zakończeniu leczenia onkologicznego są szalenie ważne, ponieważ:

• poprawiają kondycję skóry, włosów i paznokci,
• zapobiegają nasilaniu się zmian,
• skracają czas rekonwalescencji,
• przyczyniają się do poprawy samopoczucia osoby chorej bądź poddanej terapii onkologicznej.

Zabiegi bezpieczne dla pacjentów onkologicznych to:

• peeling enzymatyczny,
• maski w płacie o właściwościach nawilżających i łagodzących, niezasychające maski łagodzące i regenerujące,
• pedicure, manicure japoński, masaż stóp, masaż dłoni,
• makijaż korygujący, makijaż brwi, rekonstrukcja brwi za pomocą trwałej henny lub makijażu permanentnego,
• delikatny masaż, masaż pędzelkowy,
• drenaż limfatyczny (jeśli lekarz wyrazi zgodę, z pominięciem obszarów po usunięciu węzłów chłonnych),
• kinezyterapia, akupunktura, akupresura, refleksologia.

Zabiegi muszą współgrać z leczeniem onkologicznym, co oznacza, że powinny być także modyfikowane w zależności od stanu skóry i ogólnego stanu pacjenta.

Zabiegi przeciwwskazane podczas leczenia to: zabiegi z wykorzystaniem pola elektromagnetycznego, elektrycznego i podczerwieni, rozgrzewanie (wapozon, parafina), krioterapia, mikrodermabrazja, laseroterapia, peelingi chemiczne czy przedłużanie paznokci.

5. Jakie wybierać onkokosmetyki?

Leczenie onkologiczne często ogranicza postępowanie kosmetologiczne (stanowi przeciwwskazanie). W takiej sytuacji szczególnie ważna jest odpowiednia, codzienna i systematyczna pielęgnacja w warunkach domowych. Istotne jest przede wszystkim, by wybierać odpowiednie produkty kosmetyczne.

W przypadku pacjentów onkologicznych bardzo ważne jest, by pielęgnować skórę kosmetykami wolnymi od chemii, przeznaczonymi dla skóry wrażliwej, alergicznej lub diabetycznej.

Kosmetyki dla pacjentów onkologicznych powinny być tworzone na bazie olejów naturalnych. Dobrze, by zawierały takie substancje jak aloes, czarnuszka, pantenol, allantoina, oleje roślinne (lniany, z wiesiołka, ogórecznika, oliwa), bioflawonoidy, gliceryna, kwas hialuronowy, mocznik, probiotyki, algi, witaminy C,E,F, NNKT, cholesterol, ceramidy czy skwalan. Powinny dobrze nawilżać, odżywiać i chronić skórę.

Substancje przeciwwskazane w kosmetykach to: Wit A, retinoidy, BHA, AHAs, , SLES, SLS, substancje zapachowe, barwniki, alkohol.