Leczenie operacyjne wad zgryzu
Niektórzy z nas mają piękne, równe zęby. Inni nie mają takiego szczęścia. Zdarza się, że któryś ząb lub zęby są nieprawidłowo ustawione. W przypadku pewnych wad problem polega na nietypowej budowie wyrostków zębodołowych lub kości szczęk.
1. Wady zgryzu
W bardzo ogólnym ujęciu, wady zgryzu można podzielić na trzy grupy:
- wady zębowe - kiedy zęby rosną „krzywo" w łukach zębowych, a estetyka uśmiechu jest zaburzona, mimo że zęby mają prawidłowy kształt;
- wady zgryzu - gdy zęby górne nie kontaktują się prawidłowo z dolnymi, gdyż łuki zębowe mają nietypowy kształt albo nie pasują do siebie wielkością;
- wady szczękowo-twarzowe - inaczej szkieletowe - gdy zęby górne nie kontaktują się prawidłowo z dolnymi, ponieważ jedna lub obie szczęki są nieprawidłowo zbudowane.
2. Przyczyny wad zgryzu
Nie zawsze nieprawidłowy zgryz jest widoczny dla pacjenta. Zdarza się nawet, że może go przeoczyć lekarz stomatolog. Przyczynami deformacji szczęk mogą być czynniki dziedziczne, wady wrodzone (rozszczepy warg i podniebienia, wady genetyczne), urazy oraz zaniedbane w dzieciństwie wady zgryzu powstałe z powodu szkodliwego działania czynników środowiskowych. W przypadku wad szczękowo-twarzowych leczenie jest trudne i najczęściej rozpoczyna się je wkrótce po zakończeniu wzrostu i rozwoju dziecka. Istnieje jednak grupa przypadków, w których rozpoczyna się leczenie chirurgiczne jeszcze w okresie dorastania. Największa grupa pacjentów operacyjnych to pacjenci dorośli. W okresie rozwoju organizmu ortodonta, za pomocą specjalnych aparatów, do pewnego stopnia jest w stanie wpływać na kierunek wzrostu kości. Nawet gdy nie udaje się uzyskać idealnie prawidłowego zgryzu, to częściowa poprawa warunków zwarciowych oznacza uproszczenie przyszłego leczenia chirurgicznego lub uniknięcie zabiegu operacyjnego.
3. Leczenie chirurgiczne
U dorosłych pacjentów z wadami szkieletowymi (gnatycznymi), w związku z zakończeniem wzrostu, lekarz ortodonta nie jest w stanie uzyskać idealnego efektu estetycznego i czynnościowego wyłącznie za pomocą aparatów ortodontycznych. W większości tych przypadków potrzebne jest zaangażowanie chirurga szczękowo-twarzowego.Mówimy wówczas o skojarzonym leczeniu chirurgiczno-ortodontycznym, leczeniu zespołowym, czy też interdyscyplinarnym.
W niektórych przypadkach wad szkieletowych można uzyskać dobry, choć nie idealny, efekt leczenia przesuwając zęby i dopasowując je tak, aby mimo nieprawidłowych podstaw kostnych właściwie się ze sobą kontaktowały. Jest to wówczas tak zwana ortodontyczna kompensacja wady lub kamuflaż ortodontyczny, który pozwala uniknąć zabiegu operacyjnego. Zastosowanie takiego leczenia nie zapewnia jednak maksymalnej stabilności rezultatów, poprawy w rysach twarzy oraz równowagi czynnościowej w zgryzie. Kamuflaż ortodontyczny ma także swoje liczne ograniczenia, zatem nie można go zastosować we wszystkich wadach gnatycznych, w szczególności tych o dużym nasileniu.
4. Leczenie zespołowe
Zaburzenia w budowie szczęk powstają na skutek ich nieprawidłowego wzrostu czy rozwoju. Zalicza się do nich m.in.: czynniki genetyczne, urazy, stany zapalne obejmujący twarzową część czaszki, parafunkcje i dysfunkcje. Podczas wzrostu, mimo działania czynników uniemożliwiających prawidłowy rozwój, organizm kamufluje wadę, próbując uzyskać optimum czynnościowe zgryzu. Proces ten nazywany jest kompensacją. Oznacza to, że mimo zaburzeń w obrębie narządu żucia, zęby dążą do optymalnych kontaktów, aby jak najlepiej pełnić swoją funkcję. Tym samym dochodzi do ich wykrzywiania, przekręcania czy przechylania. Rysy twarzy wciąż jednak pozostają w dysharmonii.
Zmiana położenia kości wiąże się ściśle z przesunięciami zębowymi, zatem aby efektem leczenia był prawidłowy zgryz i harmonijne rysy twarzy, konieczna jest współpraca ortodonty i chirurga szczękowo- twarzowego. Ortodonta przygotowuje pacjenta do zabiegu odpowiednio ustawiając zęby aparatem ortodontycznym, tzn. dekompensuje zgryz, aby umożliwić chirurgowi prawidłowe ustawienie kości szczęk. Operacja chirurgiczna ma zaś na celu korektę nieprawidłowej budowy i położenia kości szczęk lub twarzy. Operacja ortognatyczna, poprzez zmianę położenia kości szczęk, a tym samym i zębów, pozytywie wpływa na zmianę wyglądu twarzy. Po zabiegach operacyjnych najczęściej dochodzi również do poprawy funkcji: żucia, mowy, oddychania.
Wyniki leczenia zespołowego, ortodontyczno-chirurgicznego mają ogromny, pozytywny wpływ na wiele aspektów życia pacjentów. Osobom obciążonym dużymi deformacjami twarzy zabiegi ortognatyczne ułatwiają również codzienne życie .