Śmiercionośna siła lawiny. Czy człowiek może z nią wygrać?
Niezakłócony niczym kontakt z naturą, zapierający dech w piersiach krajobraz, błoga, mroźna cisza i chęć doświadczenia niezapomnianego to główne powody, dla których coraz więcej śmiałków decyduje się na wyprawy w góry, które – z tych samych przyczyn – nie zawsze obejmują wyznaczone szlaki turystyczne. Dla wielu podróż na szczyt staje się jednak tą ostatnią.
1. Tragedia w Tatrach
W ostatnim czasie wstrząsnęła nami wiadomość o lawinie, która w Tatrach Zachodnich zasypała cztery uczestniczki kursu jaskiniowego. Mimo starań TOPR poszukiwanie przygody dla jednej z nich zakończyło się tragicznie, stan kolejnej z kobiet określa się jako ciężki. Tego dnia warunki atmosferyczne były względnie dobre, jednak silny wiatr uniemożliwił turystom korzystanie z popularnych kolejek krzesełkowych z okolicach Kasprowego Wierchu, a za sprawą dość wysokich temperatur zalegający na zboczach gór śnieg stał się mokry i ciężki. W Karkonoszach i Tatrach obowiązuje drugi stopień zagrożenia lawinowego.
2. Zdradliwe piękno gór
Przychodzi niezapowiedziana, z niezwykłą mocą zabierając wszystko, co stanie jej na drodze. Jej niszczycielska siła przypomina człowiekowi, że jest nie zawsze mile widzianym gościem pośród stromych, skalistych grzbietów i uskoków górskich, dlatego powinien uszanować reguły, które mu narzuca natura. Lawina to staczająca się z ogromną prędkością mieszanina śniegu, lodu, skał i ziemi, która stanowi wielkie zagrożenie dla miłośników białego szaleństwa.
Czynników, które sprzyjają jej powstaniu, wymienić możemy przynajmniej kilka. Wystepowanie lawiny najczęściej ma związek z ukształtowaniem terenu. Chodzi tu przede wszystkim o nachylenie stoku – im wyższe, tym oczywiście większe ryzyko powstania osuwiska. Nie bez znaczenie pozostaje także rodzaj opadu. Najgroźniejszy jest śnieg lekki i sypki, zwłaszcza jeżeli spadnie w dużych ilościach. Nie jest w stanie utrzymać się na zboczu i ulega sile grawitacji, osuwając się w dół.
Zagrożenie zejścia lawiny zdecydowanie zwiększa silny wiatr, a także wysoka temperatura – czynniki te w znacznym stopniu zaburzają równowagę pokrywy śnieżnej, która staje się chwiejna – zalegający śnieg nie jest w stanie utrzymać się podłoża. Biorąc pod uwagę panujące warunki, ustala się stopień zagrożenia lawinowego, podawany w skali od 1 do 5. To ważna informacja dla każdej z osób planującej wędrówkę w rejony szczególnie zagrożone zejściem lawiny.
3. Po pierwsze – nie wpadaj w panikę
Jeżeli zorientujemy się, że nasze bezpieczeństwo jest zagrożone, przede wszystkim musimy postarać się zachować spokój. Odbierająca zdolność logicznego myślenia panika może nam jedynie zaszkodzić, a w przypadku lawiny mamy zaledwie kilka sekund na działanie. Od razu należy pozbyć się wszelkiego obciążenia i akcesoriów ograniczających ruchy, a więc plecaka, nart czy deski snowboardowej. Jeżeli w zasięgu naszego wzroku nie znajduje się miejsce, w którym moglibyśmy się schować, postarajmy się przejść na bok lawiny – przez sam jej środek osuwa się największa ilość materiału. Pamiętajmy jednak, by nie chować się za drzewami, które zazwyczaj ustępują sile osuwiska.
Przykucnijmy, zasłońmy twarz i głowę, nabierzmy jak najwięcej powietrza. Kiedy uderzy w nas rozpędzona masa, starajmy się poddać jej sile tak, by niosła nas ze sobą. W sytuacji, kiedy znajdziemy się pod śniegiem, postarajmy się nogami i rękami ugnieść otaczający nas puch, by w ten sposób stworzyć przestrzeń, która pozwoli nam oddychać.
Ratownicy górscy podkreślają konieczność zaopatrzenia się w dobrze widoczną, najlepiej kolorową odzież, wyraźnie kontrastującą z białym tłem. Warto zabrać ze sobą plecak lawinowy ABS, który często można wypożyczyć w ośrodku. Skonstruowany jest on w taki sposób, by nie pozwolić lawinie wciągnąć nas na jej dno, co daje niemal stuprocentową gwarancję przeżycia.
Podczas wypoczynku nie wolno nam zapomnieć o bezpieczeństwie. Pamiętajmy, że do lawin dochodzi często na skutek nieodpowiedzialnego zachowania człowieka, który często nie ma pojęcia, w jaki sposób zachowywać się w górach. Jeżeli nie jesteśmy doświadczonymi taternikami, nie zapuszczajmy się w niebezpieczne miejsca, gdzie wystarczy jeden fałszywy ruch, by doprowadzić do tragedii.