Propolis – skład, właściwości, działanie i środki ostrożności

Propolis to substancja produkowana przez pszczoły z żywic roślinnych, wosków pszczelich, soków roślinnych i innych składników. Jest wykorzystywana przez owady do ochrony ula, ale z jej cennych właściwości prozdrowotnych korzystają także ludzie. Jakie składniki aktywne w propolisie przyczyniają się do zdrowia skóry i funkcjonowania organizmu? Na co pomaga propolis?

1. Co to jest propolis?

Propolis to mieszanina żywic roślinnych, wosków pszczelich, soków roślinnych oraz innych substancji, takich jak choćby olejki eteryczne. Jest produkowany przez pszczoły, którym pomaga stworzyć odpowiednie warunki wewnątrz ula, a i zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób. Służy do uszczelniania i dezynfekcji ula (stąd znany jest także jako kit pszczeli).

Ponieważ propolis ma właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwzapalne, dla ludzi stał się popularnym składnikiem wielu produktów wspierających działania na rzecz ochrony zdrowia i pielęgnacji ciała. Ma to związek z jego wyjątkowym składem.

Zobacz film: "10 urodowych trików, które musisz znać"

2. Co zawiera propolis?

Skład propolisu jest zmienny i zależy od wielu czynników. Przyjmuje się jednak, że:

• 50-80% stanowią żywice roślinne,
• 8-30% woski,
• około 15 % polifenole,
• 5% pyłek kwiatowy.

Ponadto propolis zawiera również polisacharydy, garbniki, substancje lotne, w tym olejki eteryczne, witaminy (A, C, D i E oraz z grupy B) oraz minerały (magnez, cynk, fosfor, żelazo, miedź, kobalt, mangan, krzem, selen).

Pierzga a propolis

Propolis bywa mylony z inną substancją produkowaną przez pszczoły, to jest pierzgą. To mieszanka pyłku kwiatowego, miodu i enzymów pszczelich stanowiąca naturalny pokarm dla pszczelich larw.

Z uwagi na to, że pierzga jest zasobna w białko, witaminy, minerały i inne składniki odżywcze, traktuje się ją jako pożywny produkt spożywczy i suplement diety. Jej stosowanie ma nie tylko walory odżywcze, ale i może pomóc wzmacniać odporność, wspierać trawienie.

3. Gdzie znaleźć propolis?

Obecnie można kupić zarówno czysty propolis (najlepszy jest naturalny kit pszczeli od pszczelarza), ale kit pszczeli można znaleźć także w wielu produktach, takich jak suplementy diety w postaci kapsułek lub płynnych ekstraktów. Popularne są również takie preparaty jak propolis krople, propolis maść czy nalewka z propolisu.

Propolis jest także składnikiem past do zębów, pastylek lub gum do żucia, które pomagają łagodzić stany zapalne gardła i jamy ustnej oraz wielu kosmetyków do pielęgnacji skóry, takich jak kremy, mydła, balsamy, maseczki i toniki, które wspierają zwłaszcza skórę problematyczną lub trądzikową.

4. Właściwości i działanie propolisu

Co leczymy propolisem? Przede wszystkim infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze w obrębie dróg oddechowych, takie jak zapalenie zatok, ale i astma czy przewlekłe zapalenie oskrzeli. Wspiera również układ odpornościowy.

Substancja łagodzi również stany zapalne w jamie nosowo-gardłowej. Sprawdza się w przypadku infekcji jamy ustnej, zapalenia dziąseł, aft i zapalenia gardła.

Propolis wspomaga również funkcjonowanie układu pokarmowego, tak w zakresie eliminacji patogenów oraz łagodzenia stanów zapalnych żołądka i jelit, jak i trawienia.

Ponadto propolis może być wykorzystywany do łagodzenia zmian skórnych, takich jak trądzik, oparzenia, rany, odparzenia, łuszczycę i egzemy.

Propolis w kosmetyce

Propolis jest popularnym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji skóry, zwłaszcza skłonnej do trądziku oraz stanów zapalnych. W jaki sposób propolis może pomóc działa? Okazuje się, że:

• tonuje objawy stanu zapalnego,
• redukuje zaczerwienienie,
• zwalcza bakterie, które wywołują trądzik i zapalenie skóry,
• przyspiesza gojenie się skóry,
• zmniejsza dokuczliwość trądziku,
• wyrównuje koloryt skóry,
• pomaga regenerować skórę poprzez stymulowanie produkcji kolagenu i elastyny, co przyczynia się do poprawy jej elastyczności i jędrności,
• zmniejsza widoczność oznak starzenia się skóry, takich jak zmarszczki i utrata elastyczności,
• chroni przed wolnymi rodnikami i stresem oksydacyjnym (jest bogaty w przeciwutleniacze, które niwelują wolne rodniki),
• chroni skórę przed działaniem czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV i zanieczyszczenia środowiskowe. Propolis może być również stosowany w produktach do pielęgnacji włosów, takich jak szampony i odżywki. Sprawdza się, ponieważ:
• działa przeciwzapalnie na skórę głowy,
• łagodzi podrażnienia,
• przyspiesza gojenie się ran skóry głowy,
• wzmacnia włosy, dodaje im blasku i elastyczności.

5. Stosowanie propolisu

Jak stosować propolis? Propolis można stosować na różne sposoby:

• zewnętrznie (np. do płukania gardła i jamy ustnej, w celu łagodzenia stanów zapalnych dziąseł, zapobiegania próchnicy, usuwania bakterii oraz wspomagania higieny jamy ustnej; do nawilżania i oczyszczania nosa, łagodzenia stanów zapalnych i infekcji oraz zmian skórnych: ran, oparzeń, odparzeń i trądziku),
• wewnętrznie (doustnie, tak samodzielnie, jak i w napojach). Można również sięgać po roztwór propolisu (rozpuszczony ekstrakt propolisu w wodzie lub alkoholu).

Jak długo można stosować propolis?

Propolis można stosować zarówno krótkoterminowo, jak i długoterminowo. Wiele zależy od powodu terapii. Gdy jest nim przeziębienie, grypa czy infekcja jamy ustnej, wystarczy sięgać po propolis od kilku do kilkunastu dni.

Propolis jako suplement diety może być stosowany przez dłuższy okres, przy czym zaleca się przerwy w terapii. To pozwala zapobiec zmniejszeniu skuteczności lub wystąpienia nietolerancji.

6. Środki ostrożności, skutki uboczne i przeciwwskazania

Propolis oraz produkty, które go zawierają, nie mogą być stosowane przez osoby uczulone na produkty pszczele, takie jak miód, pyłek kwiatowy czy pierzga. W przypadku reakcji alergicznych lub nietolerancji na propolis, jego stosowanie należy natychmiast przerwać. Objawy alergii mogą obejmować swędzenie, wysypkę skórną, obrzęk, trudności w oddychaniu lub inne objawy, które należy skonsultować z lekarzem.

Przeciwwskazanie do stosowania propolisu to także ciąża i karmienie piersią, chyba że lekarz zaleci inaczej. Należy zachować ostrożność w przypadku dzieci, planowanej operacji oraz przyjmowania leków, zwłaszcza na choroby przewlekłe.