Tłuszczak - dlaczego powstaje, jak wygląda i co zrobić, by go usunąć?

Tłuszczak to niezłośliwy nowotwór tkanki łącznej. Jest zwykle niewielki i miękki w dotyku. Może pojawić się wszędzie, najczęściej jednak występuje na udach, plecach, kończynach, także twarzy. Choć zwykle nie boli i nie ulega zezłośliwieniu, wywołuje wiele emocji i pytań. Dlaczego pojawiają się tłuszczaki? Kiedy warto się ich pozbyć? Jaki sposób jest najbardziej skuteczny?

1. Co to jest tłuszczak?

Tłuszczak (lipoma) to łagodny, niezłośliwy guz wywodzący się z komórek tkanki tłuszczowej - torebek łącznotkankowych, w których znajduje się tłuszcz. Zmiana zwykle powstaje w tkance podskórnej tułowia, obręczy barkowej, kończyny górnej i szyi, ale może rozwijać się również w warstwach głębszych powłok: w mięśniach szkieletowych lub przestrzeni zaotrzewnowej.

Lipoma są zaliczane do jednych z najczęściej występujących nowotworów tkanek miękkich. Według szacunków tłuszczaki podskórne stanowią od 25% do 50% wszystkich nowotworów tkanek miękkich.

Zobacz film: "10 urodowych trików, które musisz znać"

Choć tłuszczaki mogą pojawiać się u osób w każdym wieku, najbardziej narażoną grupą wiekową są osoby pomiędzy 40. do 60. rokiem życia. Zmiany mogą występować pojedynczo lub w większych skupiskach. Postaci mnogie, tak zwane lipomatozy, stwierdza się w 5%–10% przypadkach. Najczęściej są związane z zaburzeniami genetycznymi.

2. Przyczyny tłuszczaków

Dlaczego powstają tłuszczaki? Przyczyn tworzenia się tego typu zmian jest sporo. Wiadomo, że rozwija się wskutek przerostu tkanki tłuszczowej. Bez wątpienia na ten proces znaczenie ma:

• uwarunkowanie genetyczne,
• uraz prowadzący do miejscowego uszkodzenia tkanki miękkiej,
• nadwaga, otyłość,
• nietolerancja glukozy,
• choroby wątroby,
• nadużywanie alkoholu,
• choroby, takie jak choroba Dercuma (objawem jest występowaniu mnogich, bolesnych tłuszczaków), także choroba Madelunga, zespół Cowden, zespół Gardnera, zespół Bannayana-Rileya-Ruvalcaby.

Uważa się, że ten łagodny guz powstaje z komórek pierwotnych (a nie z dojrzałych adipocytów), które dopiero w wyniku wieloetapowego procesu przekształcają się w dojrzałe komórki tłuszczowe.

3. Jak wygląda tłuszczak?

Jak wygląda tłuszczak? Guzek jest zbudowany z komórek tłuszczowych (adipocytów). Zmiana jest dobrze odgraniczone, bezbarwna, miękka i ruchoma (zwykle przesuwalna wobec podłoża). Co ważne, skóra, na której tworzy się nowotwór nie jest zmieniona na tle zapalnym, ani zaczerwieniona.

Tłuszczak rozwija się i rośnie powoli. Zwykle nie jest duży, ponieważ typowo jego średnica nie przekracza 5 centymetrów. W skrajnych sytuacjach może jednak osiągać wagę nawet kilku kilogramów.

Co interesujące, choć rozmiar tłuszczaków może zwiększać się wraz ze wzrostem masy ciała i gromadzeniem tkanki tłuszczowej, ale spadek wagi nie prowadzi do ich zmniejszenia.

Wyróżnia się kilka rodzajów tłuszczaków. To:

• lipoma, pojedyncza zmiana zbudowana wyłącznie z komórek tkanki tłuszczowej,
• myolipoma, czyli zmiana z licznymi komórkami tkanki mięśniowej gładkiej,
• myelolipoma, to jest guz o charakterze odgraniczonym z widoczną tkanką łącznotkankową,
• angiolipoma, to jest tłuszczak z widocznymi naczyniami krwionośnymi,
• tłuszczak wielopostaciowy i wrzecionowaty. W ich obrębie znajdują się drobne naczynia krwionośne oraz licznymi adiopocyty (to rodzaj komórek, z których zbudowana jest tkanka tłuszczowa),
• lipoblastoma. To zmiana obserwowana u niemowląt i starszych dzieci,
• zimowiak. To guz występujący u małych dzieci. Ma zwykle związek z utrzymaniem prawidłowej temperatury ciała u niemowląt.

By rozróżnić poszczególne typy zmian, konieczne jest przeprowadzenie badania mikroskopijnego (pomocne są także zdjęcia tłuszczaków).

Czy tłuszczak boli? Z reguły nie. Tłuszczaki nie wywołują dolegliwości bólowych. Są łagodnymi guzami, które rosną powoli i nie przenikają do głębszych warstw skóry.

Zmiana może jednak wywoływać dyskomfort i dolegliwości bólowe, gdy znacznie się powiększa, przez co uciska pobliskie nerwy i tkanki miękkie. Bolący tłuszczak może być też zmianę, w obrębie której znajduje się wiele naczyń krwionośnych.

Tłuszczak pod skórą najczęściej może wywołać nie tylko ból w okolicach narządów zlokalizowanych w niedalekim sąsiedztwie zmiany i widoczny obrzęk, ale i niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze, problemy z oddychaniem, kłopoty z prawidłowym funkcjonowaniem nerek czy żółtaczkę - w zależności od wielkości i umiejscowienia.

Czy tłuszczaki się wchłaniają? Niestety nie. Zmiany te nie mają tendencji do samoistnego znikania. Oznacza to, że by pozbyć się tłuszczaka, należy oddać się w ręce specjalisty: chirurga bądź lekarza medycyny estetycznej. Można także wypróbować różne domowe sposoby.

4. Diagnostyka i leczenie tłuszczaków

Tłuszczaki to zmiany skórne, które zwykle nie są ani dokuczliwe, ani groźne, stąd nie trzeba ich usuwać. Jest to jednak możliwe, gdy guz przeszkadza, wywołując dyskomfort, zarówno fizyczny (tłuszczak powoduje stan zapalny lub wywołuje bolesny ucisk na któryś z nerwów), jak i psychiczny (tłuszczak bywa postrzegany jako defekt estetyczny, staje się źródłem kompleksów.

Problematyczny jest zwłaszcza tłuszczak na głowie lub tłuszczak w piersiach czy duży tłuszczak na udzie). Usunięcie tłuszczaka jest wskazane także w sytuacji, gdy zmiana została zainfekowana, wydostaje się z niego treść ropna lub powoduje on dolegliwości bólowe.

Czy istnieje skuteczny lek na tłuszczaki? Leczenie tłuszczaków polega przede wszystkim na ich usunięciu. Tym samym nie istnieją ani skuteczne leki, ani formy terapii, które skutecznie pozwoliłyby usunąć zmianę nowotworową.

5. Jak usunąć tłuszczaki?

Podstawą wdrożenia leczenia jest potwierdzona diagnoza. Kluczowe jest badanie fizykalne. Guzki bywają mylone z kaszakami oraz włókniakami. Czasem wskazana jest biopsja zmiany, co pozwala na wykluczenie raka. Może się bowiem zdarzyć, że tłuszczak przypomina zmianę złośliwą - tłuszczomięsaka.

Tłuszczaki zwykle nie zmieniają się po utworzeniu i mają bardzo mały potencjał do zmiany nowotworowej. Ponieważ jednak zawsze istnieje ryzyko, że tłuszczak może stać się złośliwy (liposarkoma), bardzo ważne jest regularne monitorowanie wszelkich zmian w tłuszczaku. Alarmujący jest zwłaszcza jego gwałtowny wzrost czy zmiana koloru.

Najskuteczniejszą metodą na pozbycie się tłuszczaka jest wycięcie zmiany. Procedura wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, trwa krótko. Wycięta tkanka przekazywana jest do pracowni histopatologicznej w celu potwierdzenie jej niezłośliwego charakteru.

Istnieją także niechirurgiczne metody usunięcia tłuszczaków, takie jak:

• lipoliza iniekcyjna, to jest zabieg polegający na wstrzyknięciu do tłuszczaka substancji rozpuszczających komórki tłuszczowe,
• liposukcja, czyli zabieg polegający na odsysaniu tkanki tłuszczowej. Jak przebiega? Do wnętrza guzka wprowadza się sondę odsysającą tłuszcz, a potem za pomocą kleszczy wyprowadza się torebkę łącznotkankową. Liposukcję stosuje się głównie w sytuacji, gdy występuje wiele tłuszczaków,
• krioterapia, czyli leczenie zimnem,
• laseroterapia, to jest zabieg wykonywany przy użyciu lasera,
• wstrzyknięcie glikokortykoidów, co stopniowo niszczy komórki tkanki tłuszczowej w obrębie zmiany podskórnej, hamuje ich wzrost i je rozpuszcza.

Aby zabieg był skuteczny, trzeba przeprowadzić serię powtórzeń.

6. Domowe sposoby na tłuszczaki

Jak usunąć tłuszczaka w domu? Znanych jest kilka domowych sposobów, które wykorzystują ogólnodostępne, naturalne składniki. Wprawdzie nie zlikwidują zmiany, ale pomogą złagodzić dolegliwości oraz pielęgnować skórę. Można wypróbować takie babcine metody jak:

• wcieranie oleju rycynowego, który ma właściwości przeciwzapalne, ściągające i łagodzące świąd,
• wcieranie oczaru, który posiada właściwości ściągające, pomaga usuwać martwe komórki,
• wcieranie olejków eterycznych z drzewa herbacianego, który ma właściwości przeciwzapalne oraz antybakteryjne,
• masowanie skóry żelem z aloesu, który posiada właściwości gojące, przyśpiesza leczenie skóry,
• kąpiele z solą Epsom, która łagodzi stany zapalne,
• stosowanie mikstury z szałwią. Maść na tłuszczaki przygotowuje się z szałwii oraz oleju lnianego,
• stosowanie octu jabłkowego,
• stosowanie pasty z miodu i mąki,
• picie naparu ze skrzypu polnego, który oczyszcza, odżywia i regeneruje skórę,
• picie zielonej herbaty, która zawiera antyutleniacze,
• stosowanie pasty z sody oczyszczonej i wody. Jak działa soda oczyszczona na tłuszczaki? Ma wysuszać guz i przyspieszać jego zanik. Niestety nie dość, że nie ma dowodów na skuteczność tej metody, to soda oczyszczona może podrażniać skórę i prowadzić do innych problemów dermatologicznych.

Bardzo ważne jest także przestrzeganie zdrowej, zbilansowanej diety oraz optymalne nawadnianie organizmu. Nie może w niej zabraknąć świeżych warzyw oraz ryb (zawierają one kwasy nienasycone, wspierające leczenie stanów zapalnych). Warto również dbać o odpowiednią masę ciała, ponieważ otyłość również sprzyja pojawianiu się tego typu zmian.