Historia judo
Historia judo sięga drugiej połowy XIX wieku. Judo jest sztuką walki pochodzącą z Japonii, a jego twórcą był Jigorō Kanō (1860-1938). W wieku 18 lat, wbrew zaleceniom lekarzy, zaczął trenować jiu-jitsu. Dwa lata później, bazując na swoich umiejętnościach i wiedzy, zaczął opracowywać własny system walki. Usunął z jiu-jitsu m.in. wszystkie elementy niebezpieczne, nadając nowemu stylowi sportowy charakter. W 1892 roku po raz pierwszy użył terminu „judo” i założył pierwszą szkołę judo – Kōdōkan – zwaną też Instytutem Poszukiwania Drogi.
1. Twórca judo
Początki judo zrodziły się w Japonii. Zasady judo i podstawy walki stworzył Jigorō Kanō. Pochodził on z bogatej rodziny. Przyszedł na świat w miejscowości Mikage. Dziadek Jigorō posiadał wytwórnię sake, jednak Kanō Jirōsaku Mareshiba – jego syn, a ojciec twórcy judo, nie był pierworodnym, więc jak nakazywała tradycja, nie mógł objąć rodzinnego przedsięwzięcia. Wkrótce jednak uzyskał tytuł kapłana shintō i objął stanowisko urzędnicze, co okazało się wystarczające, aby móc wysłać syna na studia do Tokio w 1877 roku. Jigorō Kanō sprawdził się jako pilny student, a w 1882 roku zdobył miano profesora nauk politycznych i ekonomii. Po zakończeniu nauki uzyskał posadę wykładowcy w prestiżowej placówce – Gakushūin w Tokio.
Kanō był niepozornym młodzieńcem. Gdy miał 20 lat, ważył mniej niż 45 kg, przez co koledzy często mu dokuczali. Wówczas też zaczął trenować jiu-jitsu. W wieku 21 lat zdobył mistrzowski tytuł (shihan) i został mianowany asystentem instruktora. Po śmierci nauczyciela Kanō znalazł nową szkołę, w której większy nacisk kładziono na walkę niż na układy formalne ćwiczeń. Wykonując różnorodne ćwiczenia, Kanō starał się wprowadzać nowe chwyty i ruchy oraz doskonalił te, które już znał. Już po roku zaczął prowadzić własną szkołę walki w świątyni buddyjskiej w Kamakurze. Dwa lata później szkoła ta została przeniesiona i nazwana Kōdōkan. Była to pierwsza i zarazem największa szkoła judo na świecie. Jak prawie wszystkie wschodnie sztuki walki, judo wyodrębniało się stopniowo. Z początku styl ten znany był jako Kano Jiu-Jitsu bądź Kano Jiu-Do.
2. Początki judo
Oprócz Kōdōkan, drugim japońskim miejscem szkolenia judoków w Japonii został dom Yajirō Shinagawy, wyposażony w salę (dojo) z 40 matami do treningu. Do 1889 roku judo uczyło się nie więcej niż 100 uczniów. Jigorō uchodził za bardzo wymagającego trenera. Najczęściej stosował stojące techniki walki tachi-waza . Mając 25 lat, Kanō zaczął sprawować funkcję dyrektora szkoły Gakushūin i zasłynął jako promotor nowoczesnej edukacji w Kraju Kwitnącej Wiśni.
W roku 1892 udał się do Chin w celu uzyskania od rządu zgody na możliwość nauczania w Japonii chińskich studentów. W międzyczasie sprawował nadzór nad szkołą judo aż do 1894 roku, kiedy działalność rozpoczęła Rada Kodokanu. Pod koniec 1889 roku wyjechał on do Europy, gdzie rozpowszechniał judo. Od 1909 roku Jigorō Kanō należał do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Trzy lata później jako gość obserwował pierwsze poczynania Japonii na olimpiadzie w Sztokholmie.
Jeszcze przed rozpoczęciem I wojny światowej nowe szkoły judo powstały w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Francji, Rosji, Indiach, Korei i Chinach. W 1911 roku, w Kōdōkan gościł Rosjanin Oshichenikow, który miesiącami zgłębiał tajniki judo, zdobywając stopień nidan. Po 6 latach powrócił do swego kraju, gdzie rozpowszechniał techniki judo wśród służb tajnej policji i wojska. W związku z wieloletnim wkładem w rozwój sportu, nauki i sztuki, w 1935 roku Jigorō Kanō został laureatem nagrody Asahi.
Po trzech latach, podczas obrad Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Kairze, dzięki jego wstawiennictwu, Tokio zostało wybrane na miasto goszczące olimpiadę w 1940 roku. Właśnie podczas tego wydarzenia sportowego, judo po raz pierwszy zostało zaprezentowane szerszej publiczności, chociaż ówcześnie nie było jeszcze dyscypliną olimpijską. 4 maja 1938 roku, w trakcie podróży powrotnej do domu z owego spotkania, 78-letni wówczas Jigorō Kanō zmarł z powodu zapalenia płuc.
3. Historia judo na świecie
Do 1952 roku na świecie szkoliło się już ponad 6 mln judoków. W 1964 roku najlepsi mężczyźni po raz pierwszy wzięli udział w olimpiadzie, a w 1988 prawo to wywalczyły także kobiety. Ta sztuka walki stała się jedną z najpopularniejszych na świecie. W 1951 roku powstała Międzynarodowa Federacja Judo, zrzeszająca początkowo trzynastu członków (obecnie liczy ich 180), a jej pierwszym prezydentem został syn Jigorō Kanō – Risei Kanō.
Pierwsze Mistrzostwa Świata w Judo odbyły się w 1956 roku w Tokio i wzięło w nich udział 31 judoków z 21 krajów. Natomiast judo w wersji kobiecej zaczęło rozwijać się bardzo szybko po pierwszych Mistrzostwach Świata w 1980 roku w Nowym Jorku (od 1986 odbywają się razem z zawodami męskimi), zaś w 1992 roku zostało uznane za dyscyplinę olimpijską.
Współczesne judo jest sportem skodyfikowanym, określonym przez dawne przepisy i zasady walki wręcz. Judo uznaje się za odmianę walki zapaśniczej, wymagającej specjalnego ubioru zwanego „judogi”. Najważniejszym celem walki w judo jest dążenie do doskonalenia samego siebie i ogólnego rozwoju fizycznego.
4. Judo w Polsce
Początki judo w Polsce związane są z rozwojem jiu-jitsu. Już przed II wojną światową w latach trzydziestych pewne elementy jiu-jitsu zostały wprowadzone do programu akademii wojskowych oraz do szkolenia polskiej policji państwowej. Jednak dopiero w 1947 roku z inicjatywy kierownika szkolenia praktycznego Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, Mariana Skierczyńskiego, jiu-jitsu i samoobrona zostały wprowadzone do obowiązującego programu nauczania. Wówczas zaczęła też do Polski docierać wiedza o nowej sztuce walki, jaką było judo. Pierwsza oficjalna sekcja judo zorientowana na propagowanie technik samoobrony powstała w 1949 roku przy AWF-ie w Warszawie. Jej inicjatorami byli Czesław Borejsza i Tadeusz Kochanowski.
Pierwsze w kraju zawody judo odbyły się 23 maja 1954 roku w Warszawie. W 1957 roku w trakcie pierwszych oficjalnych mistrzostw kraju, rozgrywanych w Łodzi, narodził się Polski Związek Judo. Jego pierwszym prezesem został Tadeusz Kochanowski. Kilka następnych kadencji funkcję tę pełnił Bogusław Skut. Tymczasem powstawały nowe sekcje judo: AZS Kraków, TWF „Zryw” Gdańsk, a następnie AZS Wrocław, „Wisła” Kraków i inne. W 1957 roku w Gdyni odbyło się pierwsze spotkanie międzynarodowe z zespołem NRD.
Z czasem judo stawało się coraz popularniejsze. W latach sześćdziesiątych powstały kolejne sekcje przy klubach sportowych: m.in. „Jagiellonia” w Białymstoku, „Polonia” w Bydgoszczy, „Czarni” w Bytomiu, „Flota” w Gdyni, AZS w Gliwicach, Gdańsku i Poznaniu. Początkowo polskich zawodników trenowali Czesi. Później odwiedzili Polskę szkoleniowcy z NRD, którzy przyjęli pierwszy w Polsce egzamin na pierwszy dan. Przed Mistrzostwami Europy w Genewie przybył do Polski pierwszy trener z ojczyzny judo, Watanabe. W marcu 1963 roku prowadził zajęcia z polskimi zawodnikami i trenerami w TWF w Gdańsku. Efektem pomocy szkoleniowej japońskiego trenera był pierwszy w historii polskiego judo medal na międzynarodowym tatami. Wywalczył go na Mistrzostwach Europy w 1963 roku w Genewie Jan Okrój, zdobywając dla Polski brąz. Dwa lata później kolejny brązowy medal zdobył na Mistrzostwach Europy w Madrycie Kazimierz Jaremczak.
